بیداری آذربایجان: مجتمع گلخانه ارس تارلا امین که احداث آن در سال ۹۴ کلنگ زنی شده و در سال ۹۵ به بهره برداری رسیده است، در مجموع با مساحت عرصه ۵۰ هکتار در حاشیه رود ارس با کادر مجرب متشکل از کارشناسان و متخصصان کشاورزی فعالیت می‌کند.

سیستم مجتمع گلخانه ارس تارلا امین از نوع VENLO شیشه­‌ای و کشت به صورت هیدروپونیک به همراه سامانه اتوماسیون و کنترل کلیمای هوشمند بوده و نوع اسکلت، دریچه‌های تهویه، ناودان‌های جمع آوری آب باران و آب تغلیظ، ساختمان گلخانه و تاسیسات جانبی، واحدهای سورتینگ و بسته بندی سامانه‌های تهویه، گرمایش، آبیاری و تغذیه مبتنی بر فناوری‌های نوین جهان و برای نخستین بار در کشور در منطقه آزاد ارس اجرا شده است.

مجموعه ارس تارلا امیر نیز در امتداد مجتمع قبلی و با مساحت عرصه ۸۰ هکتار در سال گذشته با دستور رییس جمهور محترم به مرحله افتتاح رسیده و اکنون در حال کشت محصولات است. در مجموع از این دو گلخانه بزرگ شیشه‌ای کشور، سالانه بالغ بر حدود ۴۰ الی ۴۵ هزار تن محصول تولید می‌شود که سهم قابل توجهی از آن به خارج صادر می‌شود.

گلخانه هیدروپونیک در واقع شامل گلخانه‌ای می‌شود که با استفاده از آخرین تکنولوژی‌های انجام گرفته، محصول را نه بر روی خاک بلکه بر روی یک بستر دیگر که صرفا نقش نگه داری گیاه را دارد (مثل کوکوپیت) کشت می‌دهد. محصولات صیفی کشت شده در این حالت به ارتفاع چندین متری می‌رسند و عملکرد تولید در واحد سطح افزایش می‌یابد.

در این راستا سعدالله اسکندی مسئول فنی مجتمع گلخانه‌ای ارس تارلا، اظهار کرد: در گلخانه ارس تارلا امین و ارس تارلا امیر، چندین نوع گوجه فرنگی، فلفل و بادمجان کشت شده و تولید خیار به روش نشای پیوندی نیز امسال در برنامه کشت گلخانه قرار گرفته است.

وی با بیان این‌که راندمان تولید این گلخانه معادل ۴۵۰ تن به ازای هر هکتار است، افزود: بهره وری مصرف آب در این گلخانه برابر حدود ۲۰ کیلوگرم بوده که یکی از بزرگترین موفقیت‌های کشور در زمینه بهره وری کشاورزی با وجود محدودیت‌های آبی محسوب می‌شود.

وی با اشاره به استفاده از نور مصنوعی به صورت ازمایشی در این گلخانه، گفت: استفاده از نور مصنوعی در کشت محصولات، بسیار سرمایه بر بوده و هزینه بالایی دارد چون بایستی در این راستا تاسیسات و انشعابات برق با مصرف بالا را تهیه کرده و تجهیزات خاصی لامپ‌های مخصوص و هولدرهای مناسب را خریداری کرد. بر این اساس در هر دو متر گلخانه نیز یک عدد حباب لامپ قرار می‌گیرد که نسبت به مساحت کل گلخانه بسیار هزینه بالایی دارد.

اسکندری با بیان این‌که استفاده از نور مصنوعی در بازه زمانی آبان‌ ماه تا اواسط فروردین ماه انجام می‌گیرد، متذکر شد: به ازای هر مترمربع گلخانه، به ازای ۲۵ درصد هزینه ساخت گلخانه باید برای نور مصنوعی هزینه کرد اما قطعا این سرمایه گذاری توجیه اقتصادی دارد. مثلا در طول فصل زمستان سال گذشته که با ابرناکی آسمان رو به و بودیم، استفاده از نور مصنوعی باعث شد تا عملکرد محصول در این فصل ۱۰۰ درصد افزایش یابد.

وی افزود: عملکرد تولید محصول با استفاده از نور مصنوعی در فصل سرما باعث می‌شود تا به ازای مترمربع ۲۰ الی ۲۵ درصد افزایش تولید در مجموع داشته باشیم ‌و محصولات موردنظر در فصل سرد و مناسبترین زمان ممکن برای عرضه به بازار آماده باشد.

وی با اشاره به برنامه ریزی این مجموعه گلخانه برای استفاده از نور مصنوعی در کل سطح گلخانه، گفت: با این حالت، قدرت رشد گیاه، پتانسیل گیاه برای تولید و در نتیجه تولید محصول افزایش می‌یابد.

مسئول فنی گلخانه ارس تارلا با اشاره به تولید نشاهای پیوندی توسط این مجموعه، گفت: ۱۰ الی ۲۵ درصد افزایش محصول از این کانال انجام می‌گیرد که در محاسبه با افزایش عملکرد در استفاده از نورمصنوعی، تولید محصولات صیفی گلخانه ارس تارلا مطابق با رکوردهای تقویم زراعی مشابه اروپایی خواهد بود.

راندمان تولید فلفل گلخانه ارس تارلا در سطح اروپایی

وی متذکر شد: البته اکنون در تولید محصول فلفل‌ با کشورهای اروپایی در حال رقابت هستیم و بنا بر تولیدات، سیستم موجود و افراد متخصص این حوزه، راندمان تولید فلفل گلخانه کمتر از کشور هلند نیست و از کیفیت بالایی هم برخوردار است.

وی با بیان این‌که بیش از ۸۵ درصد محصولات گلخانه به کشورهای خارجی صادر می‌شود، گفت: عملکرد محصول گوجه فرنگی به ازای هر هکتار برابر ۴۵۰ تن است که امسال ۵۲ هکتار به زیر کشت این محصول رفته است. محصول فلفل نیز در ۳۰ هکتار کشت شده و بنا بر پیش بینی‌ها ۳۲۰ تن در هر هکتار محصول به عمل خواهد آمد که در مجموع با کشت سه هکتاری از محصول بادمجان با عملکرد ۳۰۰ تن در هکتار، حدود ۴۰ الی ۴۵ هزار تن محصول در مجموعه گلخانه ارس تارلا تولید می‌شود.

اشتغال ۱۳۵۰ نفر در مجموعه گلخانه‌ای ارس تارلا 

اسکندی با اشاره به اشتغال مستقیم ۱۳۵۰ نفر در این مجموعه، افزود: ۳۰ هزار تن از محصولات گلخانه معمولا با قیمت‌هایی به مراتب بالاتر به بازار کشورهای روسیه، حاشیه خلیج فارس و حتی کشورهای اروپایی صادر می‌شود.

وی در خصوص ارگانیک بودن این محصولات نیز گفت: در هیچ کجای دنیا، تولید محصول ارگانیک در گلخانه معنایی ندارد. یعنی بر اساس تعریف‌های این نو محصول خاص، نمی‌توان در گلخانه محصول ارگانیک تولید کرد.

وی با اشاره به بحث تولید محصول سالم در گلخانه، افزود: در بحث تولید محصول سالم از نظر تغذیه، می‌توان گفت که اگر فرد پرورش دهنده گیاه با فیزیولوژی گیاهی آشنا باشد، می‌داند که تامین عناصر غذایی در حد نیاز گیاه باعث سالم بودن آن می‌شود. عناصر مازاد نیز آلایندگی ایجاد می‌کند و ناسالم است و حتی کمبود برخی عناصر نیز باعث ناسالم بودن محصول می‌شود.

مسئول فنی گلخانه ارس تارلا ادامه داد: هر ۱۵ روز یکبار نمونه گیاه و آب گلخانه جمع آوری شده و بر اساس قراردادی که با یک آزمایشگاه اروپایی داریم، آنالیزها انجام می‌گیرد و تاکنون نیز بازارهای خرید محصولات ما هیچ ایرادی از نظر ناسالم بودن از این نظر نداشتند.

وی با اشاره به ناسالم بودن محصولات‌ از نظر سموم و ترکیبات شیمیایی مورد استفاده در گلخانه، گفت: ترکیبات و سموم مورد استفاده در گلخانه‌های سطح کشور عموما مشکل دار هستند، اما ما برای مقابله با این مشکل، تولیدات خود را بر اساس کنترل عوامل خسارت زا از طریق روش آی پی ام یا کنترل تلفیقی آفات ادامه دادیم که در آن از انواع تله‌های نوری و یا مقابله مکانیکی استفاده می‌شود.

وی افزود: بر اساس بررسی‌ها، تمامی محصولات گلخانه به صورت سالم تولید شده و با برند مشخص در اختیار بازارها قرار می‌گیرد.

اسکندی از طرح دیگر گلخانه‌ای این مجموعه در قالب یک پروژه ۵۰ هکتاری با کنترل بیولوژیک مبارزه آفات، خبر داد و گفت: این گلخانه در مراحل عقد قرارداد قرار دارد و از جمله ویژگی‌های آن، عدم استفاده از سموم در کشت محصولات است.

وی افزود: ساخت پروژه‌ای بزرگ مثل گلخانه ارس تارلا امین در شرایط کنونی به ۱۰ برابر سرمایه گذاری قبلی رسیده و اکنون اگر بخواهیم با همان اعتبار قبلی چنین گلخانه‌ای را راه اندازی کنیم، تنها یک دهم از آن مساحت را می‌توانیم احداث کنیم. اکنون قیمت هر مترمربع این گلخانه با تجهیزات و سیستم‌های مشابه حداقل ۱۴۰ یورو هزینه دارد.

آذربایجان شرقی در اولویت توسعه گلخانه‌های کشور

علی رخ افروز معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز در خصوص جایگاه استان در حوزه گلخانه طی سال‌های گذشته، گفت: در زمان مطرح شدن صنعت توسعه گلخانه‌ها در سطح کشور، آذربایجان شرقی به دلیل سردسیری بودن و مصرف انرژی بالا برای گرم کردن گلخانه، در اولویت این توسعه قرار نداشت، اما بعد از سال ۹۲ که در آن موقع تنها حدود ۶۵ هکتار گلخانه پراکنده در قطعات کوچک داشتیم، احداث پروژه‌های مگا را آغاز کردیم و اکنون آذربایجان شرقی نیز جزو اولویت‌های توسعه گلخانه‌ای کشور است.

وی با اشاره به فعالیت ۲۵۰ هکتار گلخانه در سطح استان، گفت: احداث این تعداد گلخانه در محاسبه با برداشت ۳۰۰ تنی محصولات در هر هکتار به خصوص محصولات صادراتی، ظرفیت بسیار بزرگی به بخش تولیدات استان افزوده است.

وی با بیان این‌که تولید محصول در گلخانه، توجیه اقتصادی دارد، افزود: در تولید محصول فضای باز، برای هر هکتار فقط یک نفر فعالیت می‌کند اما در گلخانه، برای یک هکتار حداقل ۱۲ نفر باید اشتغال داشته باشند. بهره وری آب در گلخانه نیز ۱۰ برابر بیشتر از فضای باز است که به همین خاطر برنامه داریم تا امسال حدود ۵۰ الی ۵۵ هکتار گلخانه جدید به خطر تولید افزوده شود و حتی تا پایان برنامه ششم توسعه، مجموع گلخانه‌های استان به ۵۱۰ هکتار برسند.

رخ افروز با اشاره به پروژه‌های مختلف گلخانه‌ای در حال احداث در سطح استان، افزود: گلخانه یک صنعت برای استان است که توجیه اقتصادی، فنی و اجتماعی همراه با تولید محصولات‌ دارد. البته اولویت احداث گلخانه در مناطقی با بحران آبی است و در این راستا تسهیلات بانکی به سرمایه گذاران اختصاص داده می‌شود.

واگذاری ۹ شهرک کشاورزی در استان

میرخلیل هاشمی معاون مدیر شرکت شهرک‌های کشاورزی آذربایجان شرقی نیز گفت: شرکت شهرک‌های کشاورزی استان از سال ۹۴ شروع به کار کرده و تاکنون ۱۱ شهرک را در سطح استان آماده کرده است که ۹ شهرک واگذار شده است.

وی افزود: تا تیر ماه آینده، ۱۱ هکتار سالن پرورشی زیر کشت محصول خواهند رفت که ۹ هکتار آن در شهرستان کلیبر و مابقی در عجب شیر و ملکان قرار دارند.

نحوه دریافت زمین برای احداث گلخانه در شهرک‌های کشاورزی 

وی با بیان این‌که شرکت شهرک‌های کشاورزی، زیرساخت‌ها را آماده کرده و از طریق فراخوان، سرمایه‌گذارها را جذب می‌کند، گفت: زمین با شرط دریافت هزینه ۳۰ درصد از قیمت خرید زمین گلخانه به همراه زیرساخت آن در ابتدای سرمایه گذاری و مابقی در طول سه سال به صورت اقساطی، در اختیار خریدار قرار می‌گیرد.

هاشمی گفت: پس از صدور جواز تاسیس، خریداران برای دریافت تسهیلات به بانک مرجع معرفی می‌شوند و سپس بانک عامل، ۲۰ درصد آورده شخصی از خریدار می‌خواهد و ۸۰ درصد تسهیلات با سود ۱۴.۵ درصد ارائه می‌دهد.

وی افزود: وثیقه دریافتی بانک شامل مستغلات گلخانه و وسیله ملکی می‌شود. یک سال بعد از دریافت تسهیلات، دوره مشارکت، یک سال تنفس و پنج سال بازپرداخت دارد.

وی در رابطه با سرمایه آورده تقریبی برای یک هکتار، تشریح کرد: در حدود ۵۵۰ میلیون تومان زمین خالی همراه آب و گاز، استخر و خیابان‌های مربوطه تحویل خریدار داده می‌شود که خریدار اگر یک میلیون برای هر متر مربع گلخانه در نظر بگیرد، حدود ۱۰ میلیارد تومان برای یک هکتار گلخانه خزینه لازم است که با ۲۰ درصد آن یعنی با دو میلیارد تومان سرمایه اولیه می‌توان گلخانه احداث ‌کرد.

وی در خصوص قیمت هر مترمربع از گلخانه‌ها، تشریح کرد: قیمت احداث هر مترمربع گلخانه شیشه‌ای برابر ۲ الی ۲.۵ میلیون تومان شده و قیمت ساخت هر متر مربع گلخانه‌های پلاستیکی نیز معادل ۱.۲ الی ۱.۵ میلیون تومان می‌شود.

معاون مدیر شرکت شهرک‌های کشاورزی آذربایجان شرقی در خصوص تفاوت گلخانه‌های شیشه‌ای با پلاستیکی، گفت: ارتفاع سالن گلخانه‌های شیشه‌ای بلندتر از گلخانه‌های پلاستیکی است که این عمل امکان افزایش طول رشد بوته‌ها را زیاد می‌کند. حداقل ۲۵ الی ۳۰ درصد عملکرد گلخانه‌های شیشه‌ای بیشتر از پلاستیکی بوده و در کیفیت محصول نیز تفاوت دارند، چون کنترل آفات، بیماری‌ها، هوادهی، اکسیژن دهی و نیتروژن دهی در گلخانه‌های شیشه‌ای راحت تر از پلاستیکی انجام می‌گیرد.

وی در خصوص متراژهای فروش در شهرک‌های کشاورزی، بیان کرد: قطعه‌های فروشی در سال‌های قبل حداقل شامل ۰.۵ هکتار می‌شد ولی اخیرا قطعه‌ها حداقل با متراژ یک هکتار به بالا به فروش می‌رسد.

وی در خصوص استقبال سرمایه گذاران، اظهار کرد: نهضت گلخانه سازی در استان ایجاد شده و رقابت بین سرمایه‌گذارن نیز در سطح عالی دیده می‌شود، حتی چند سرمایه گذار نیز در انتظار پروژه‌های جدید هستند.

هاشمی با اشاره به احداث دو پروژه بزرگ گلخانه‌های استان در منطقه یکانات مرند و خاوانای ورزقان، اظهار کرد: این دو پروژه می‌تواند مارا جزو استان‌های اول کشور در حوزه گلخانه، به لحاظ زیرکشت، تولید و اشتغال قرار بدهد. / ایسنا