احمد بایبوردی: معلولین بزرگترین گروه اقلیت ایران هستند. بدین معنی که در هر جامعه ای حدود۵-۶% افراد به نوعی دچار معلولیت هستند که در ایران با احتساب رشد روز افزون معلولیت بر اثر تصادفات و حضور جانبازان سرافراز این سهم بالاتر می رود. لیکن از کمترین حقوق اجتماعی برخوردارند و کسی به حضور و حقوق آنها اهمیت نمی دهد. نوع مشکلات با نوعی و شدت معلولیت رابطه مستقیم دارد، حمل و نقل و عدم مناسب سازی محیط ها تمام ابعاد زندگی افراد دارای معلولیت را تحت شعاع خود قرار می دهد. طبق گزارش ها، یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر معلول در ایران وجود دارد که ۳۵ درصد از معلولان را زنان و ۶۵ درصد را مردان تشکیل می دهند

تبلور حقوق اساسی مردم در قانون اساسی، پیش‌درآمدی برای حضور آزادانه، آگاهانه و مؤثر آنان در ادارۀ کشور محسوب می‌شود. متأسفانه، در متن قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وضعیت معلولین به‌عنوان طیفی خاص از شهروندان جامعه مورد شناسایی قرار نگرفته و به‌ تبع آن، به حقوق ویژۀ وضعیت آنان نیز اشارۀ صریحی نشده است، تنها از خلال اصول کلی مندرج در این قانون می‌توان رهیافت‌های حمایتی قانون‌گذار را شامل حال این قشر از افراد نیز کرد.

🔹این خلأ، یکی از کاستی‌های مهم قانون اساسی به شمار می‌رود. در مقدمۀ قانون اساسی، به آزادی و کرامت ابنای بشر به‌مثابۀ سرلوحۀ اهداف قانون اساسی توجه شده و کرامت انسانی جزو مبانی اعتقادی نظام جمهوری اسلامی مطرح شده است. توجه به کرامت انسان‌ها از نظر امکان فعالیت‌های اجتماعی در اصل سوم نیز قابل‌تأمل است. همچنین، در اصل نوزدهم سخن از اصل اساسی منع تبعیض است و همگان بهره‌مند از حقوق مساوی دانسته شده‌اند.

🔹براساس اصل بیستم، همۀ افراد ملت، یکسان‌اند و در حمایت قانون قرار دارند و از همۀ حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند. به‌موجب اصل بیست‌ونهم، برخورداری از تأمین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بیکاری، پیری، ازکارافتادگی، بی‌سرپرستی، درراه ماندگی، حوادث و سوانح، نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی، مراقبت‌های پزشکی به‌صورت بیمه و… حقی است همگانی و دولت موظف است طبق قوانین از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت‌های مالی فوق را برای یک‌یک افراد کشور تأمین کند.

🔹لذا سوالات و موارد زیر را جهت پاسخ گویی مدیران ذیربط استانی مطرح می کنیم:

۱- اداره کل بهزیستی استان تا چه مقدار خدمات توانبخشی به معلولین استان ارائه نموده است؟

۲- تاکنون چند واحد مسکونی مددجویی برای معلولان استان احداث شده است؟

۳- قانون استخدام ۳ درصدی معلولان اجرا نمی‌‏شود و در استخدام بسیاری از مراکز بانک‌‏ها از قبولی معلولان امتناع می‌‏کند.

۴- اداره کل آموزش و پرورش استان چه تمهیداتی جهت نقل و انتقال و امکانات رفاهی معلولان انجام داده است؟ بعنوان مثال در کل شهرستان بستان آباد دو نفر معلم معلول جسمی وجود دارد و ضروری است در خصوص امکانات رفاهی ایشان اقداماتی صورت گیرد.

۵- تا کنون فقط یک چهارم ادارات و مراکز خدماتی استان تغییرات لازم برای ارایه خدمات به معلولان را عملیاتی کرده اند؛ آیا این مقدار خدمات برای جامعه معلولین کافی هست؟

۶- در خصوص وظایف شهرداری تبریز، خطوط عابرین پیاده و تقاطع های شهری وضعیت این معابر برای افراد ناتوان جسمی نامطلوب است. نصب علائم ویژه در اماکن برای معلولین، رعایت شیب استاندارد رمپ‌ها در اماکن عمومی شهر، منوط بودن مجوز ساخت اماکن عمومی به استانداردهای ویژه معلولین، تعبیه سرویس‌های بهداشتی ویژه این عزیزان در اکثر اماکن عمومی و پارک های اصلی شهر و.. از جمله اقداماتی که در شهر تبریز با شرایط ایده آل فاصله زیادی دارد.

۷- یکی دیگر از مشکلات موجود در سطح شهر شیرهای آب سرویس های بهداشتی است. عمده شیرهای آب در اماکن عمومی به صورت “پیچی” است می توان تنها یک شیر “اهرمی” یا “چشمی” نیز برای معلولان نصب کرد.

۸-عرض درها در ساختمانهای اداری و عمومی طوری ساخته شده است که ورود معلولان ویلچری را غیرممکن می کند!

۹-بعلت ضعف المان های بصری و نوشتاری یک فرد ناشنوا در حال حاضر در سطح استان برای استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی دچار مشکل جدی است.

۱۰- چرا در اماکن گردشگری و میراث فرهنگی استان نیز برای بازدید معلولان تدبیری نشده است؟

۱۱- چرا تاکنون استخرها و سایر اماکن ورزشی برای معلولان و جانبازان مناسب سازی نشده است؟

۱۲- از دیگر مشکلات زیر ساختی برای معلولان عدم دسترسی راحت به دستگاه های خودپرداز بانکی است. این دستگاه ها در بسیاری از خیابان ها و شعب مختلف بر روی سکو قرار دارند و معمولا دارای چندین پله هستند. صفحه کلید این دستگاه نیز به گونه ای طراحی شده که حتی معلولان نابینا نیز قادر به استفاده از این امکانات نیستند.

۱۳- سازمان بهزیستی استان به وظیفه نظارتی خود در ایجاد فضای مناسب برای تردد معلولان در ساختمان ها و اماکن عمومی و حمل و نقل عمومی عمل نکرده است. این سازمان موظف است از تمامی دستگاه ها گزارش اقدامات به عمل آمده برای تردد آزادانه معلولان را مطالبه کند اما خروجی کار نشان دهنده این است که این امر محقق نشده است.

۱۴- در مورد مناسب سازی درون ساختمان‌های عمومی هم باید از کف پوش‌های مخصوص جهت راهنمایی نابینایان استفاده گردد و همچنین این که آسانسور‌ها باید دارای علائم بریل بر روی دکمه‌ها باشند که این مسائل استاندارد‌های جهانی هستند و متاسفانه به ندرت دیده می‌شود.

۱۵-متاسفانه راهنمایی و رانندگی برای اینکه موتورسواران از پیاده روها عبور نکنند، میله‌هایی را نصب می‌کنند که این موضوع مانع رفت و آمد معلولان در این محورها می‌شود و باید چاره ای برای اینکار اندیشیده شود.

پیشنهادات:
۱- ارﺗﻘﺎی ﺳﻄﺢ فرهنگ عمومی جامعه به ویژه رانندگان در برخورد با معلولان

۲- آﻣـﻮزش راﻧﻨـﺪﮔﺎن وﺳــﺎﻳﻞ ﺣﻤــﻞ و ﻧﻘــﻞ ﻋﻤــﻮﻣﻲ در ارﺗﺒــﺎط ﺑــﺎ ﻧﺤــﻮه ﻛﻤــﻚ ﺑــﻪ ﻣﻌﻠــﻮﻻن و ﺟﺎﻧﺒﺎزان

۳- اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻄﺢ ﺷﻴﺐ دار در وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ؛

۱۶-در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۳قانون جامع حمایت از معلولان بعنوان یک بستر مناسب در مجلس شورای اسلامی تصویب شد که در زمان خود قانونی مترقی محسوب می شد که به دلایل خلأ در قوانین و نیز مشروط شدن آن به تخصیص بودجه بسیاری از بند های آن اجرایی نگردید. در دولت تدبیر و امید و فروردین سال ۱۳۹۷ این قانون اصلاح گردید و مواد مهم آن به همان مشکل عدم اختصاص بودجه گرفتار گردید.

۱۷- باید یادآوری کرد دولت ایران عضو کنوانسیون بین المللی دفاع از حقوق معلولین می باشد و این کنوانسیون را در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسانده است.

ان شاالله به لطف مدیران دلسوز و مردمی بتوانیم با پیگیری مستمر گامی موثر در راستای رفع معضلات پیش رو برداریم. این مطالبات به صورت مستمر از مدیران محترم پیگیری خواهندشد. جامعه معلولان وجانبازان قشر مهم و تاثیرگذار در جامعه هستند و نیازهای آنها برای ما مهم و قابل تامل هستند.