اویاقلیق: اظهارات اخیر رئیس مرکز بهداشت آذربایجان شرقی در خصوص پائین بودن نرخ جمعیت و باروری در استان نسبت به میانگین کشوری و کاهش فرزندآوری درحالی با فکت «نگران کننده» به زعم وی مطرح شده است که قطع و یقین، این موضوع ارتباط مستقیمی با مسایل اقتصادی و معیشت خانوار می تواند داشته باشد.
جدای از این، پائین بودن میزان امید به آینده و نگرانی های والدین از مشخص نبودن آینده فرزندان در شرایط اقتصادی فعلی، عامل مهم دیگری در عدم رغبت و تمایل زوج ها، به ویژه زوج های جوان برای فرزندآوری به شمار می رود.
نرخ پائین فرزندآوری در استان، درحالی مطرح شده است که علی القاعده و با توجه به خبرهای خوش هفته های اخیر معاون اقتصادی استاندار آذربایجان شرقی که مدام و در هر فرصت رسانه ای، اخباری با سرتیترهای امیدوارکننده، نظیر سرمایه گذاری ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی، رتبه برتر استان در استغال زایی، صعود استان به جمع سه استان برتر اقتصادی و مسایلی از این دست ارایه می دهد، چندان سازگاری و همخوانی ندارد، چه، اگر به زعم محمد کلامی و حتی استاندار آذربایجان شرقی، چنین موفقیت هایی صحت داشته باشد، می بایست تاثیر آن در بهبود وضعیت اقتصادی شهروندان استان و در نتیجه، افزایش رغبت به فرزندآوری نیز دیده شود!
در این میان، بی رغبتی و عدم تمایل زوج ها برای فرزندآوری درحالی افزایش یافته و بر اصل جوانی جمعیت غلبه کرده است که طی سال های اخیر، سیاست های حمایتی متعددی از سوی دولت برای حمایت از خانواده ها، به ویژه فرزندان سوم خانواده ها اتخاذ و ابلاغ شده و همین اختلاف فاحش میان آمار فرزندآوری و سیاست های حمایتی، دربرگیرنده پیامی ویژه می تواند باشد.
متاسفانه، به همان میزان که داشتن فرزندان بیشتر در گذشته های نه چندان دور، شاخصی مثبت و برجسته در دایره جمعیتی کشور محسوب می شد، امروز، «تک فرزندی» و «بی فرزندی»، به یک شاخص و نماد تبدیل شده است، اما به راستی چرا به این وضعیت رسیده ایم؟
ارتباط مستقیم سرمایه داری با فرزندآوری، زندگی ماشینی و الزام والدین به کار و تلاش شبانه روزی، نقش و تاثیر مسایل اقتصادی، غلبه فرهنگ وارداتی غربی در ممانعت از بارداری، عدم تربیت و آموزش نسلی برای ساخت پدر و مادران آینده در خانواده ها، ترس زوج ها از مسوولیت پذیری و مسائلی از این دست، به عنوان مهم ترین عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در بی رغبتی خانواده ها به فرزندآوری محسوب می شوند.
هرچند تداوم روند فعلی و کاهش نرخ جمعیت، در آینده ای نزدیک منجر به سالمندی و پیری جمعیت در استان به گفته رئیس مرکز بهداشت آذربایجان شرقی خواهد شد؛ با این حال نمی توان از ناموفق بودن و شکست سیاست های حمایتی و مشوق های جمعیتی دولت در افزایش احتمالی میزان فرزندآوری نیز بی تفاوت گذشت، به این معنی، که جامعه، به طور طبیعی و تاریخی، در برابر سیاست های دستوری همواره مقاومت می کند!
امروز دیگر، کم تر خانواده و زوج جوانی را می توان سراغ گرفت که فرزندآوری اولویت اول زندگی وی باشد، حتی خانواده های سنتی که پیش از این، طولانی شدن فرزندآوری جوانان را همچون قبح اجتماعی می پنداشتند، امروز، اصرار و تاکیدی بر بچه دار شدن فرزندان خود نمی کنند تا معلوم شود که فرزندآوری در عصر حاضر برای خانواده ها، حتی با وجود نگرانی های جمعیتی در آینده، اولویت اصلی نیست.
امروز، حتی بسیاری از خانواده های دارای ۳ یا ۴ فرزند، گرفتار در مسایل اقتصادی و کلافگی در چگونگی رفع نیازهای فرزندانی دارد که هر یک از آن ها نیازهایی همچون آموزش، بهداشت، تغذیه، حمایت ها و مراقبت های اجتماعی و ده ها چالش دیگر دارند!
از سوی دیگر، تامین و تثبیت آینده فرزندان اعم از آموزش و تربیت صحیح، اشتغال، تحصیلات تکمیلی و مسایلی از این دست، دغدغه و نگرانی های عمده و مشهود خانواده ها محسوب می شود، از این رو، بسیاری از والدین معتقدند، نه می شود و نه می توان به صرف برخی سیاست های تشویقی و حمایتی که تحقق آن ها نیز در گیر و دار هفت خوان رستم است، اقدام به فرزندآوری احساسی کرد!
