بیداری آذربایجان: انتشار خبر کشتار وحشیانه و آتش زدن لاشه یک خرس قهوه ای – که از گونه های نادر جنگلهای ارسباران به شمار می رود – در یکی از مناطق حفاظت شده محیط زیست استان آذربایجان شرقی، احساسات فعالان و دوستداران محیط زیست را بر انگیخته است و همین موضوع ما را بر آن داشت تا علل عدم توجه به نابودی گونه های نادر ژنتیکی آذربایجان را از منظر حقوقی بررسی کنیم .
در همین راستا «جعفر خانی شبلو» کارشناس حقوق جزا در گفتگو با بیداری آذربایجان با ابراز تأسف از وقوع جنایت انجام یافته اظهار داشت: قوانین کشور ما در مورد حوزه صید، تجارت، کشتن و آزار رساندن به حیوانات وحشی دچار خلا بوده و از بازدارندگی لازم برخوردار نیستند.
وی افزود: قانونگذار در سال ۱۳۷۵ با بازنگری در قانون شکار و صید که در سال۱۳۴۶ به تصویب رسیده بود، در زمینه صید، خرید، فروش و تجارت حیوانات وحشی جرم انگاری نموده است، با این حال، متاسفانه این مقررات نیز به مثابه شرایط قبل، نتوانست اهرم فشاری برای سودگردان حیوانات وحشی که سود سرشاری از خرید و فروش و تجارت آنها کسب می کنند باشد.
جعفر خانی همچنین با تاکید بر این که قوانین و مقررات باید از صلابت و اقتدار لازم برای تأمین و تضمین حفظ حیات وحش در کشور و جلوگیری از حیوان آزاری برخوردار باشد خاطرنشان کرد: متاسفانه در حوزه حمایت از حقوق حیوانات و نقض موردی یا سازمان یافته قوانین مربوط به این حوزه با مشکل مواجه هستیم و در مواردی نیز خلاء های قانونی، دست محاکم را بسته است و در کمال تاسف لایحه حمایت از حیوانات سال هاست که در در مجلس شورای اسلامی خاک می خورد.
این وکیل دادگستری در بخش دیگری از این گفت و گو افزود: حیوانات اهلی حلال گوشت به لحاظ مالکیت صاحب حیوان، مورد حمایت قانونگذار قرار گرفته اند چون به عنوان مال شناخته می شوند و کشتن و تلف کردن آنها باعث ضرر مالک این حیوانات می شود.
خانی تصریح کرد: حیواناتِ حلال گوشت وحشی، مشمول قانون شکار و صید هستند که صید و شکار آنها در فصول مشخصی از سال و با صدور مجوز توسط سازمان محیط زیست مجاز است که در خصوص این دسته از حیوانات، رفتارهایی مانند کشتن، مسموم کردن یا تلف و ناقص کردن آنها جرم انگاری شده و این دسته از حیوانات، مستقیماً مورد حمایت قانونگذار قرار گرفته اند.
وی همچنین گفت: حیوانات وحشی که مشمول دو مورد قبل نمی باشند نیز در صورتی که در زمره حیوانات وحشی حمایت شده یا ساکن در مناطق حفاظت شده و پناهگاه‌های حیات وحش باشند، مورد حمایت قانونگذار قرار دارند، اما در مورد حیوانات بلاصاحب مانند گربه و سگ هیچ مقرراتی در قوانین موضوعه ما برای حمایت از حقوق این دسته وجود ندارد و در این زمینه با خلاء قانونی و در سایر موارد با نقایص قانونی مواجه هستیم.
خانی در ادامه با اشاره به فاجعه سوزاندن خرس قهوه ای افزود: فاجعه اخیر نه تنها بعد داخلی؛ بلکه واجد اثرات مخرب بین المللی نیز است.
این وکیل پایه یک دادگستری گفت: ایران در سال ۱۳۵۳ به کنوانسیون تجارت بین المللی گونه های حیوانات و گیاهان وحشی که در معرض نابودی قرار دارند، پیوسته و تکلیف دارد تجارت یا تملک گونه‌های وحشی حیوانات را جرم انگاری کند که البته به این تکلیف نیز عمل شده؛ ولی نمی‌توان قوانین موجود در این زمینه را موفق و کارآمد ارزیابی کرد.
خانی در خصوص مجازات های قانونی مربوط به کشتار حیوانات و گونه های نادر جانوری نیز گفت: مجازات حبس یا جریمه نقدی تعیین شده در قوانین از نظر تناسب کیفرهای معین شده، بازدارنده نیست. آنچه حائز اهمیت است، علاوه بر مجازات خاطیان جنایت اخیر، باید نسبت به عملکرد مسئولین ذیربط و قصور ایشان در بروز این کار غیرانسانی نیز از طریق محاکم قضایی رسیدگی و به مجازات بزه قصور در انجام وظیفه، محکومیت مقتضی صادر گردد.
