بیداری آذربایجان: فصل تابستان از راه رسید، همان روزهایی که چند سال پیش تمام دانش آموزان برای رسیدن تعطیلات تابستانی، لحظه شماری می‌کردند اما حالا این روزها چهره متفاوت‌تری را به خود گرفته است.

با شیوع ویروس کرونا، بازی و سرگرمی‌های لذت بخش تابستان نیز از ذهن کودکان پر کشید و ترس از این ویروس بدقلق، صدای لی لی بازی آنان را در گوش خاطره‌ها جا گذاشت و رفته رفته کودکان به سمت استفاده از فضاهای مجازی سوق یافتند.

در حال حاضر با آمدن فصل تابستان، سپری شدن اوقات فراغت فرزندان به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های والدین تبدیل شده است چرا که ممکن است نبود اوقات فراغت لذت بخش و افزایش استفاده از فضاهای مجازی، زمینه ساز ورود آنان به آسیب‌های اجتماعی گردد.

اوقات فراغت و نحوه سپری شدن آن، یک دغدغه است

در این رابطه مدیر کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان آذربایجان شرقی گفت: در حال حاضر اوقات فراغت و نحوه سپری شدن آن، به یکی از دغدغه‌های مهم خانواده‌ها همزمان با شیوع ویروس کرونا تبدیل شده است.

علی بینش با اشاره به ادامه یافتن فعالیت‌ها در فضای مجازی بر اثر شیوع ویروس کرونا اشاره کرده و افزود: برای اولین بار فعالیت‌های ادبی، فرهنگی و هنری تخصصی کودکان در کشور در فضای مجازی و به صورت آنلاین برگزار می‌شود.

او افزود: تمام کارگاه‌ها و خدماتی که در مراکز کانون‌های پرورش فکری کودکان و نوجوانان به صورت حضوری به دانش آموزان ارائه می‌شد در حال حاضر به صورت مجازی ادامه می‌یابد.

بینش به ارائه ۶۵ عنوان کارگاه تخصصی در استان تأکید کرده و توضیح داد: علاقه مندان می‌توانند از یکم تا ۱۳ تیر ماه با مراجعه به سایت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، در کارگاه‌های تخصصی اعم از نقاشی، سفالگری، شعر و … ثبت نام کنند.

تولید محتوا در فضای مجازی

وی با تأکید به راه‌اندازی کارگاه‌های آموزشی تخصصی در راستای پر کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان بیان کرد: شیوع ویروس کرونا فرصتی برای تولید محتوا در فضای مجازی شد؛ اقدامی که اغلب خانواده‌ها نیز انتظار داشتند تا محیطی مناسب در فضای مجازی برای کودکان فراهم شود که اکنون نزدیک به یک سال است که این اقدام توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان انجام می‌گیرد که البته با گذشت زمان، شاهد توسعه کمی و کیفی خواهیم بود.

فعالیت‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به سه بخش ادبی، فرهنگی و هنری تقسیم بندی شده که مجموع آنها به ۶۵ عنوان فعالیت می‌رسد.

مدیر کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به محدود شدن فعالیت‌های حضوری با شیوع ویروس کرونا اشاره کرده و گفت: تأثیرگذاری فعالیت‌های حضوری بیشتر از فعالیت‌های مجازی است اما به دلیل شیوع ویروس کرونا مجبور به محدود کردن فعالیت‌های حضوری شدیم که با توجه به مناسب شدن وضعیت کرونایی، طبق پروتکل‌های بهداشتی اعلام شده از سوی ستاد ملی کرونا، برنامه‌هایی برای ارائه کارگاه‌های آموزشی حضوری پیش بینی شده است.

۶۵ عنوان فعالیت برای پر کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان

بینش بیان کرد: فعالیت‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به سه بخش ادبی، فرهنگی و هنری تقسیم بندی شده که مجموع آنها به ۶۵ عنوان فعالیت می‌رسد.

وی ادامه داد: سهم فعالیت‌های فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، قصه‌گویی، تمرین نقد و گفتگو، فن بیان، کارگاه‌های پرورش خلاقیت و فلسفه برای کودکان است که به صورت حضوری و مجازی ارائه شده است.

هر اندازه که خلاقیت و خودباوری در اوقات فراغت تقویت شود به مراتب تأثیر بیشتری در فعالیت‌های درسی را نیز به دنبال خواهد داشت

بینش افزود: فعالیت‌های ادبی این کانون نیز شامل داستان نویسی، کارگاه‌های شعر، درست نویسی و املای خلاق و در نهایت، کارگاه‌های هنری نیز شامل سفالگری، نقاشی، تذهیب، موسیقی و کارگاه‌های ساخت زیورآلات است.

به گفته مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، اوقات فراغت در حقیقت به اندازه اوقات درسی دانش آموزان از اهمیت بسیاری برخوردار است و دانش آموزان با مشارکت در تعدادی از فعالیت‌ها می‌توانند تفکر و خلاقیت خود را تقویت کنند.

تقویت خلاقیت و خودباوری در اوقات فراغت

وی ادامه داد: هر اندازه که خلاقیت و خودباوری در اوقات فراغت تقویت شود به مراتب تأثیر بیشتری در فعالیت‌های درسی را نیز به دنبال خواهد داشت بنابراین فعالیت‌های اوقات فراغت، از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و کودکان در کانون پرورش فکری از طریق فعالیت‌های مرتبط با اوقات فراغت و مشارکت‌های فرهنگی و هنری است که می‌توانند در عرصه‌های درسی و علمی نیز پیشرفت کنند.

اوقات فراغت تضمین کننده سلامت و بهداشت روانی انسان

اوقات فراغت تضمین کننده سلامت و بهداشت روانی انسان است، این را یک روانشناس بالینی گفته و افزود: اشتغال مستمر و بدون وقفه فکری و عملی موجب خستگی جسمی و ذهنی می‌گردد به گونه‌ای که فرد نشاط و سرزندگی خود را از دست می‌دهد.

میلاد مردی ادامه داد: حتی همین موضوع در مواقعی زمینه را برای بروز بسیاری از اختلالات روانی فراهم می‌کند به خصوص از نوع بیماری‌های روان تنی که در این شرایط برخورداری از یک برنامه جامع و پیش بینی فرصتی آزاد و فارغ از کار موظف، اولین و مهم‌ترین گام در پیشگیری از آسیب‌های ذهنی و حفظ بهداشت روانی است.

اشتغال مستمر و بدون وقفه فکری و عملی موجب خستگی جسمی و ذهنی می‌گردد به گونه‌ای که فرد نشاط و سرزندگی خود را از دست می‌دهد

او افزود: استفاده مطلوب و برنامه ریزی شده از اوقات فراغت حتی برای دانش آموزانی که به عللی در بعضی از دروس تجدید شده‌اند باعث نشاط و سرزندگی که یکی از شاخص‌های بهداشت روانی است می‌گردد و قدرت یادگیری و نگهداری ذهنی در آنها افزایش می‌یابد.

عدم بهره‌گیری از اوقات فراغت و ناپختگی دوران نوجوانی

این روانشناس بالینی توضیح داد: در کنار همه تأثیرات مهم و حیات بخش اوقات فراغت و ارزشمندی‌هایی که دارد باید واقعیت ناخوشایندی را نیز مد نظر قرار داد که متأسفانه به دلایل مختلف از جمله عدم نگرش مثبت در ذهن دانش آموزان نسبت به اوقات فراغت، نبودن برنامه‌های آموزشی و توجیهی در بهره‌وری از فرصت‌های آزاد، به ویژه تعطیلات تابستانی و بلاتکلیفی‌ها و بی برنامگی‌ها، بررسی‌ها و مطالعات انجام شده در ارتباط با بزهکاری کودکان و نوجوانان حاکی از آن است که در غالب موارد، انحرافات اخلاقی و آسیب پذیری‌های اجتماعی با اوقات فراغت دانش آموزان ارتباط دارد.

مردی بیان کرد: آغاز یا فزونی بزهکاری‌ها در کودکان و نوجوانان در ایام فراغت و تعطیلات مدارس است که فقر و فقدان انگیزه‌های رشد مزید بر علت است؛ بنابراین با در نظر گرفتن حساسیت و اهمیت اوقات فراغت بسیار ضروری است که برنامه‌های جامع تهیه و تنظیم گردد و با همکاری و مشارکت اولیا و مربیان در بهره وری و بارورسازی این فرصت‌ها، زمینه پیشگیری از هر نوع آسیب پذیری را در ایام فراغت جوانان و نوجوانان فراهم آورد.

او افزود: اوقات فراغت یکی از معضلاتی است که با وجود افزایش جمعیت هنوز چاره‌ای جدی برای آن اندیشیده نشده است. عدم بهره گیری از اوقات فراغت موجب ناپختگی‌های دوران نوجوانی خواهد شد و او فرصت و تجربه و آزمون را پیدا نخواهد کرد و هنگام ورود به اجتماع ناکارآمد و نارسا خواهد بود.

ضرورت احیای مسئولیت نهادهای حکومتی

این روانشناس بالینی گفت: بنابراین ضرورت احساس مسئولیت نهادهای حکومتی بیشتر می‌شود که جوانان نیازهای خود را از طریق مجا زی صحیح برطرف نمایند و نه مجاری خلاف و غیر مجاز که این خود زمینه بزهکاری و انحراف اجتماعی را موجب می‌شود چرا که پژوهش‌ها در ایران نشان می‌دهد که بسیاری از انحرافات جوانان به واسطه عدم برنامه ریزی صحیح در گذران اوقات فراغت جوانان پدید می‌آید.

پژوهش‌ها در ایران نشان می‌دهد که بسیاری از انحرافات جوانان به واسطه عدم برنامه ریزی صحیح در گذران اوقات فراغت جوانان پدید می‌آید

مردی ادامه داد: یکی از واقعیت‌های زندگی امروزه ما ایرانیان، میهمان ناخوانده‌ای به اسم کرونا ویروس یا Covid-19 است؛ هر آدمی نیاز دارد هر از گاهی زمانی را به خودش اختصاص دهد و از آن لذت ببرد، انتخاب یک تفریح برای اوقات فراغت و بهره وری بیش‌تر از این زمان به شما کمک می‌کند تا موفق تر باشید.

به گفته این روانشناس بالینی، کودکان و نوجوانان و جوانان در تعطیلات تابستان می‌توانند به جای بیکاری و وقت گذرانی‌های بیهوده که در بسیاری اوقات، زیان‌های فراوانی به بار می‌آورد آموختن کارها و مهارت‌های جدید اوقاتی پربار را سپری کنند.

مهیا بودن فرصت برای شکوفایی استعدادها و خلاقیت‌ها

وی افزود: اگر انرژی نوجوانان در مسیر مثبت و کار و تلاش قرار گیرد آنان را سعادتمند و مسرور می‌سازد؛ اولیا و مربیان با توجه به دوران بلوغ که مرحله ظهور و شکوفایی استعدادها وخلاقیت‌هاست، باید متناسب با استعدادی که دارند نیروهای نوجوانان و جوانان را به کار گیرند تا در جهت مثبت حرکت کنند.

مردی در پایان گفت: با توجه به دنیای ماشینی امروز و گستردگی بخش‌های تولیدی و خدماتی و اداری، اولیا و مربیان در قالب برنامه‌های عملی و با اعتمادسازی و اطمینان از محیط کاری سالم زمینه ساز اشتغال نوجوانان و جوانان را در کنار درس و تحصیل به عنوان بخشی از تعلیم و تربیت فراهم سازند تا مکمل آموزه‌های تئوری آنان و همچنین زنده کردن قوای درونی و بیرونی آنان باشد.

افزایش بزهکاری به واسطه پر نشدن اوقات فراغت

این موضوع زمانی که با یک دکترای جامعه شناسی مطرح شد گفت: بعد از انقلاب صنعتی، یعنی زمانی که تکنولوژی به خدمت انسان آمد، منجر به این شد که اوقات فراغت نیروی انسانی چه در بخش صنعت، خدمات و … در جوامع افزایش پیدا کند.

امان اله قرایی مقدم ادامه داد: جامعه شناسان از قرن هجدهم به بعد به خصوص قرن بیستم، جامعه شناسی اوقات فراغت را مورد بررسی قرار دادند تا به برنامه‌هایی برای پر کردن اوقات فراغت راه یابند.

اگر به دنبال اصلاح جامعه و سالم نگه‌داشتن آن هستیم، باید اوقات فراغت جوانان را پر و غنی کنیم

او افزود: طبق نظریه‌های جامعه شناسان، یکی از عوامل مهم در ورود افراد به انواع بزهکاری‌ها، پر نشدن اوقات فراغت است؛ بدین گونه که اگر به دنبال اصلاح جامعه و سالم نگه‌داشتن آن هستیم، باید اوقات فراغت جوانان را پر و غنی کنیم.

قرایی مقدم به اهمیت پر کردن و غنی کردن اوقات فراغت جوانان اشاره کرده و افزود: در حال حاضر جوانان به درون خانه اعم از فضای مجازی و ماهواره‌ها پناه آورده‌اند.

وی در پایان گفت: طبق تئوری مطرح شده از سوی جامعه شناسان قرن هجدهم به بعد، در آینده ما به دلیل به کارگیری تکنولوژی، صنعت و ماشین با هجوم اوقات فراغت روبرو هستیم.

امیر حسین مرتضوی یکی از دانش آموزان پایه نهم است که به خبرنگار مهر گفت: قبل از شیوع ویروس کرونا، همیشه بعد از اتمام امتحانات در کلاس‌های یادگیری زبان انگلیسی و هنری ثبت نام می‌کردم اما با شیوع ویروس کرونا، برای ادامه کلاس زبان انگلیسی مجبور به ادامه دادن آن از طریق فضای مجازی شده‌ام.

وی ادامه داد: کلاس‌های حضوری مانند کلاس‌های برگزار شده در فضای مجازی نیست چون گاهی اوقات قطعی برق و یا مشکلات اینترنت، باعث از دست رفتن کلاس‌ها می‌شود.

این دانش آموز پایه نهم گفت: آرزوی تمام دانش آموزان، ریشه کن شدن ویروس کرونا و بازگشایی مدارس و هم چنین کلاس‌هایی است که برای سپری شدن اوقات فراغت در آنها ثبت نام می‌کنیم.

با شیوع ویروس کرونا، پر شدن و غنی شدن اوقات فراغت فرزندان به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های والدین تبدیل شده است از این رو صاحب نظران نیز بر این باور هستند که اوقات فراغت تضمین کننده سلامت و بهداشت روانی افراد است و اگر چاره‌ای بدان اندیشیده نشود می‌تواند زمینه ساز ورود افراد به بزهکاری شود.

 آناهیتا رحیمی