بیداری آذربایجان: در گذشته‌ای نه چندان دور از تبریز به عنوان باغشهر یاد می‌کردند. و حالا بتن شهر، واژه‌ای است که برای توصیف تبریز بیش‌تر به کار می‌آید.

اگر با یک هواپیما از بالای سر تبریز بگذرید، به سختی می‌توانید لکه‌های سبز در این شهر پیدا کنید، و این نتیجه سال‌ها اولویت نداشتن توسعه فضای سبز است. سال‌هاست که مدیران احداث بناهای بتنی و سنگی را به توسعه پارک‌ها ترجیح می‌دهند.

اما چرا تبریز به این روز افتاده است؟ چرا بعد از سالیان سال، سرانه فضای سبز تبریز بین کلانشهرهایی همچون تهران، اصفهان و مشهد پایین‌تر است؟ آیا برای جبران این کمبود برنامه‌ای وجود دارد؟

بی‌توجهی به باغات تبریز وارد بین رفتن آنها

در این رابطه مدیر عامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری تبریز گفت: در طول سالیان گذشته، بی‌توجهی به باغات در تبریز، موجب از بین رفتن آنها و جایگزینی بناها فقر فضای سبز را به دنبال داشته است.

در طول سالیان گذشته، بی‌توجهی به باغات در تبریز، موجب از بین رفتن آنها و جایگزینی بناها فقر فضای سبز را به دنبال داشته است

داریوش نوین، اولویت نداشتن فضای سبز و از بین بردن آن را یکی از اصلی‌ترین علل کاهش سرانه فضای سبز دانسته و افزود: در نتیجه بی‌توجهی مدیران به باغات و جایگزین کردن فضای سبز تبریز در طول ۴۰ یا ۵۰ سال گذشته کاهش یافته است.

احداث ۴۰ پارک محله‌ای

وی ادامه داد: شهرداری تبریز در طی چهل ماه گذشته به احداث ۴۰ پارک محله‌ای در مناطق مختلف شهر اقدام کرده است که حدود ۱۵ مورد نیز در دست احداث است و یا آماده افتتاح است.

نوین به تملک باغات قدیمی در کلانشهر تبریز توسط شهرداری اشاره کرده و افزود: طرح نهضت کاشت یک میلیون اصله نهال نیز آغاز شده است که در پی این اقدام، حدود ۷۰۰ هزار اصله نهال اعم از درخت و درختچه با هدف توزیع متوازن در سطح شهر کاشته شده است.

وی در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر نامتوازن بودن فضای سبز شهری گفت: شهرداری تبریز با اجرای پارک‌های محله‌ای تلاش کرده است برای توزیع عادلانه و دسترسی متوازن به فضای سبز گام‌های عملی بردارد.

انتقال درختان در احداث پروژه‌های عمرانی

مدیر عامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری تبریز ادامه داد: شهرداری در مناطق مختلف که امکان هیچ گونه ساخت پارک وجود نداشت واحدهای مسکونی را تملک و به پارک تبدیل کرده است.

وی در رابطه با از بین بردن فضای سبز به دلیل احداث برخی از پروژه‌های عمرانی گفت: احداث برخی از پروژه‌های عمرانی منجر به از بین رفتن فضای سبز شهری می‌شود اما شهرداری کلانشهر تبریز از تکنولوژی انتقال درختان بهره‌مند است که درختان محل اجرای پروژه به مناطق دیگر منتقل می‌گردد.

باغ شهری که تبدیل به برج‌های مسکونی شد

در این رابطه عضو شورای اسلامی کلانشهر تبریز  گفت: این یک واقعیت است که با مقایسه تصاویر ۵۰ سال گذشته تبریز با حال حاضر، کلانشهر تبریز از یک باغ شهر به شهری پر از برج‌های مسکونی تبدیل شده است.

محرم محمدزاده به تغییر کاربری‌های فضای سبز شهری به کاربری‌های مسکونی و تجاری در سال‌های گذشته اشاره کرده و افزود: امروزه تملک کاربری‌های مسکونی برای تبدیل به فضای سبز شهری انجام گردیده است چنانچه احداث پارک سفیر امید در شهرک طالقانی که در اوایل یک منبع آبی بود اما با رایزنی‌های انجام شده و تملک این منطقه به یک پارک تبدیل شده است.

واگذاری کاربری‌هایی فضای سبز شهری

وی ادامه داد: اما متأسفانه در طی سال‌های گذشته با توجه به عدم درآمد پایدار شهرداری و عدم پرداخت حقوق کارمندان، برخی از کاربری‌های فضای سبز شهری را برای ساخت واحدهای تجاری واگذار کرده‌اند؛ چنانچه این روند اغلب از سال ۱۳۶۵ و تا چند سال گذشته نیز ادامه داشته است.

با مقایسه فضای سبز سایر کلانشهرها، می‌توان به این دست یافت که وضعیت فضای سبز شهری کلانشهر تبریز مطلوب نیست

رئیس کمسیون سرمایه گذاری از وضعیت فضای سبز شهری در کلانشهر تبریز گله کرده و گفت: با مقایسه فضای سبز سایر کلانشهرها، می‌توان به این دست یافت که وضعیت فضای سبز شهری کلانشهر تبریز مطلوب نیست و در حال حاضر، فضای سبزی که در تبریز به چشم می‌خورد از لحاظ کارشناسی نیز مورد تأیید نمی‌باشد.

محمد زاده بیان کرد: اگر قرار بر این است که یک میلیون اصله نهال در تبریز کاشته شود باید به مواردی از جمله تأمین آب، نحوه کاشت و … نیز توجه کرد و این در حالی است که شهرداری برای کاشت این درختان، بودجه‌ای تعیین کرده است.

بودجه هنگفت اختصاص داده شده با سازمان سیما منظر حیف و میل شد

وی در ادامه افزود: بودجه هنگفتی در نامگذاری سال فضای سبز به سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری اختصاص داده شد اما متأسفانه این بودجه حیف و میل شد؛ ما این بودجه را برای خرید روبان‌های نصب شده اختصاص نداده بودیم و متأسفانه این بودجه طبق اصول کارشناسی خرج نشده و به جای اینکه به کیفیت توجه کنند، کمیت را مورد توجه خود قرار دادند تا جایی که بنده از این وضعیت ناراضی هستم.

محمد زاده گفت: بودجه هنگفت تزریق شده به سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری تبریز را به هر نحو ممکن به اتمام رسانده و با آب حمام دوست گرفتند که مایه بی‌تدبیری برخی از مسئولان شهری است.

بودجه هنگفت تزریق شده به سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری تبریز را به هر نحو ممکن به اتمام رسانده و با آب حمام دوست گرفتند که مایه بی‌تدبیری برخی از مسئولان شهری است

عضو شورای اسلامی کلانشهر تبریز ادامه داد: اگر بار دیگر بودجه‌ای هنگفت به سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری تزریق نشود قطعاً یک شاخه گل هم در این شهر به چشم نخواهد خورد؛ با بودجه هنگفت اختصاص داده شده به این سازمان، اقدامات زیادی را می‌توانستند انجام دهند که برای نسل آینده هم باقی بماند.

شیوع ویروس کرونا و تعطیلی پارک‌ها

وی با اشاره به شیوع ویروس کرونا و تعطیلی پارک‌ها گفت: با وجود منع عبور و مرور، بسته بودن پارک‌ها و عدم رفت و آمد مردم، مبالغ زیادی صرف کاشت گل در پارک‌ها به خصوص ائل گلی تبریز شد که این اقدام همانند آب در هاون کوبیدن است.

محمد زاده در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر نامتوازن بودن فضای سبز در کلانشهر تبریز پاسخ داد: فضای سبز حق تمام مردم تبریز در تمام محلات است اما با هیچ فضای سبزی در مناطق پایین شهری ایجاد نشده است؛ در برخی از محلات کلانشهر تبریز که محل سکونت برخی از مدیران است کاشت انواع درختان و گل‌ها روز به روز افزایش یافته و ساماندهی می‌شوند اما آیا همین درختان و گل‌ها در مناطق پایین شهری نیز کاشته شده است؟

وی در پایان گفت: نامتوازن بودن فضای سبز شهری از این نشأت می‌گیرد که مسئولان ذی ربط، نسبت به رضایت شهروندان بی تفاوت هستند و این یک نقص در عملکرد مسئولان هستند.

لزوم تأمین مقدار آب مورد نیاز درختان

عضو هیأت علمی، رئیس مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی گفت: مهم‌ترین اثرات فضای سبز در شهرها کاهش آلودگی هوا، کاهش آلودگی صوتی، تعدیل دما، افزایش رطوبت نسبی و جذب گرد و غبار است.

احمد بایبوردی ادامه داد: حجم زیادی از منابع آب شهری به دلیل کشت گونه‌های گیاهی متفاوت در کنار یکدیگر و مشخص نبودن نیاز آبی این گیاهان در فضای سبز تلف می‌شود به گونه‌ای که میانگین آبی برای آبیاری درختان در هفته لازم است حدود ۲۵ تا ۷۵ لیتر بوده که این مقدار آب بسته به بافت خاک، وزن مخصوص خاک، دمای هوا به صورت روزانه و میزان بارش متغیر می‌باشد.

وی افزود: لذا وقتی شعار کاشت یک میلیون اصله نهال داده می‌شود باید به تأمین این مقدار آب مورد نیاز توجه نمود. با توجه به خشکسالی‌های اخیر و تنش آبی و کاهش سطح آب‌های زیر زمینی حتی اگر بتوانیم در تمامی عرصه‌ها از حیاط منازل گرفته تا پارک‌های حاشیه‌ای نهال کاری کنیم بعد از رشد اولیه در سال اول نخواهیم توانست این حجم آب مورد نیاز را تأمین کنیم.

حال باید منتظر ماند و دید نهال‌های امیدی که در حوزه فضای سبز در کلانشهر تبریز کاشته شده است، چقدر به بار خواهد نشست؟ / مهر

آناهیتا رحیمی