بیداری آذربایجان: ظاهرا و آنطور که پیداست این روزها اداره کل محیط زیست آذربایجان شرقی وظیفه نظارتی و حاکمیتی خود را که قانون تکلیف کرده از یاد برده و شکل ویترینی بخود گرفته و قانون و ضوابط زیست محیطی به شکل سلیقه ای اعمال می گردد. این در حالی است که در قانون هوای پاک وظیفه نظارتی محیط زیست در قبال استفاده نیروگاهها از مازوت  کاملا مشخص شده است. علاوه بر الزام وزارت نفت و نیرو در خصوص استفاده از فن آوری های جدید و مناسب برای حذف آلایندگی از خروجی دودکشها و رعایت حد مجاز استاندارد ملی و نصب پایش آنلاین جهت کنترل این واحدها،  اداره محیط زیست می بایست طبق ماده ۱۳ قانون هوای پاک به آن دسته از نیروگاههائی که بیش از یک ماه در سال مازوت می سوزانند نظارت قانونی جهت نصب تجهیزات کنترل آلایندگی و اجرای ضوابط و مقررات زیست محیطی در پایشهای مستمر خود لحاظ نمایند. که متاسفانه تنها اقدام محیط زیست را می توان اظهار نظر عجیب رئیس سازمان محیط زیست آقای عیسی کلانتری دانست که در مصاحبه ای مطرح نموده اند که : «چون در شرایط تحریم وزارت نفت نمی تواند مازوت تولیدی خود را صادر یا مصرف کند و از طرفی چون برای انبار کردن این ماده هم محلی نداریم، بناچار نیروگاهها دوباره به مازوت سوزاندن روی آورده اند. یعنی دچار دوربسته ای شده ایم که در شرایط تحریم نمی دانیم چطور از آن بیرون بیاییم.»

این اظهار نظر علاوه بر اینکه با مفاد قانون هوای پاک سنخیت ندارد بلکه وقتی یک واحد نیروگاهی که جزو واحدهای خدماتی تقسیم بندی شده است طبق ضوابط زیست محیطی موظف به رعایت حد استاندار ملی در برابر خروجی دودکشها می باشد و چون به اجبار بدلیل تحریم سوخت رایگان مازوت را مصرف می کند دلیل نمی شود که از قانون عدول کند بلکه مانند که یک واحد صنعتی یا خدماتی موظف به رعایت استاندارهای خروجی طبق قانون هوای پاک می باشد وقصور در نظارت و وظایف سازمانی محیط زیست قابل اغماض نیست و این عمل مصداق ترک فعل آن سازمان از تکالیف قانونی خواهد بود چرا که مسئله آلودگی هوا در کلانشهر های ایران باستناد نظر معاون وزیر بهداشت تنها در سال ۹۵ باعث شده ۲۵ هزار نفر جان خود را از دست بدهند که از این میزان فقط ۵ هزار نفر مرگ و میر در تهران بوده است بنابراین کاهش آلودگی هوا هنگام مصرف سوخت مازوت از جمله نیازهای ضروری بخش نیروگاهی برای جلوگیری از بروز آسیب های زیست محیطی می باشد .چرا که آلودگی های سمی موجود علاوه بر آلودگی هوا و اثرات سوء آن برسلامتی بخشی از گروه حساس از جمله بیماران قلبی و ریوی – زنان باردار- سالمندان – کودکان و بیماران مبتلا به دیابت و آسم که بسیار خطرناک است، با نزولات جوی ترکیب شده و بارانهای اسیدی بوجود می آورد که اثر تخریبی آن را بر منابع آب و خاک برای عموم مردم تشدید می کند.

در حالیکه میزان دی اکسید گوگرد در استفاده از سوخت مازوت معادل ۷ برابر زمان استفاده از گاز طبیعی است و با توجه به تولید روزانه ۳۰۰تن گاز سمی به خصوص افزایش غلظت ذرات معلق کوچکتر از ۲/۵ میکرون در این شرایط کرونایی، لزوم پیگیری نهادهای نظارتی بر عملکرد محیط زیست در این چند سال گذشته و بررسی ترک فعل از وظایف سازمانی را بدلیل ارتباط با سلامتی و بهداشت عمومی جامعه واجب می نماید. چرا که عدم ورود به این مسائل علاوه بر اینکه اداره کل محیط زیست را راغب به پیگیری و حل معضلات پیش آمده نمی نماید بلکه با ارائه آمار غیر واقعی سعی و تلاش می شود کلا نافی آلایندگی هوای کلانشهر تبریز گردد بطوریکه استفاده مازوت در این چند سال گذشته بطور مستمر توسط نیروگاه بدلایل تحریم استفاده می شود اما در مصاحبه مدیرکل محیط زیست استان آذربایجانشرقی در سال ۹۸ با اظهار نظر عجیب مواجه می شویم که اعلام نموده اند : کلان شهر تبریز در سال ۹۷ با افزایش بی سابقه ای در روزهای پاک برخوردار بوده است به طوریکه تنها ۱۷روز از ۱۲ماه ناسالم بوده و اولین شهر پاک کشور شناخته شده است. اما با وجود این همه منابع ثابت آلایندگی در جوار کلانشهر تبریز از جمله پالایشگاه – پتروشیمی – نیروگاه و شهرکهای صنعتی در منطقه غرب تبریز که در جهت باد غالب به سمت کلانشهر تبریز می باشد از کجا به چنین آمار غیر واقعی را اعلام می نمایند.

از آنجائیکه طبق ماده ۴۶ قانون، محیط زیست استان مرجع تشخیص آلودگی می باشد و مردم به آمار این اداره اعتماد می کنند بایستی این اداره کل برای اعلام واقعی شاخص های آلایندگی به نکات زیر هم توجه کنند که متاسفانه در کلانشهر تبریز از آن غافل شده اند :

 از مولفه های بسیار مهم بررسی نتایج و آنالیز داده های ایستگاههای سنجش آلودگی شهری است که می تواند در مطالعه و تشخیص میزان و شدت آلایندگی تاثیر اساسی داشته باشد اما آنچه بایستی در این خصوص قید شود استناد به داده ها و آنالیز آنها است که خود دارای شرایط و ضوابطی است که این شرایط و ضوابط در کلانشهر تبریز رعایت نشده است که صرفا چند مورد جهت اطلاع اعلام می گردد:

الف ) مکان یابی ایستگاههای شهری در تبریز درست نیست چراکه برای مکان یابی و مشخص نمودن نیاز اصلی شهر در مورد تعداد ایستگاه و جانمایی ایستگاه، باید براساس یک پروسه علمی و ارزیابی اقدام شود که متاسفانه چنین کاری در سطح شهر تبریز صورت نگرفته است.

ب) در طراحی و ساخت ایستگاههای سنجش آلودگی شهری طوری برنامه ریزی شده که برای پرهیز از اشتباه داده ها، بایستی این دستگاهها به میزان ساعات مشخصی در طول سال فعال بوده باشد و اگر کارکرد دستگاهها از یک ساعت مشخص در طول سال کمتر باشد داده های آن نمی تواند مورد تایید باشد. اما متاسفانه در سالهای اخیر بدلیل خراب شدن قطعات شاهد غیر فعال بودن به صورت متناوب ایستگاهها در سطح شهر بوده و هستیم بنابراین دادهای این دستگاهها زیاد دقیق نخواهد بود.

ج) هرگونه تعمیر و تعویض قطعات بایستی از سوی شرکتهایی که نسبت به نصب و راه اندازی این ایستگاهها اقدام نموده اند و دارای تجارب فنی از شرکت مادر هستند اقدام گردد این درحالی است که متاسفانه این اقدامات تعمیری و تعویضی از سوی افراد غیرمتخصص در این اداره کل صورت می گیرد و این عمل در کاهش بهبود کارکرد دستگاهها تاثیر منفی خواهد گذاشت و لذا نمی تواند خروجی اینگونه ایستگاهها مورد اعتماد قرار گیرد.

د) داده های اخذ شده از ایستگاهها باید توسط کارشناس خبره صحه سنجی گردد که متاسفانه چنین اقدامی از سوی اداره کل انجام نمی گیرد.

ه) کالیبراسیون ایستگاهها باید در موعد مقرر توسط شرکتهای معتبر صورت بگیرد این در حالی است که چند سال است دستگاههای مربوطه کالیبره نشده اند.

با توجه به موارد فوق الذکر و اینکه شهر تبریز بدلیل مجاورت کارخانجات بزرگ مانند پتروشیمی و پالایشگاه و تنها نیروگاهی که از مازوت استفاده می کند و روزانه ۳۰۰ تن ترکیبات گازی آلوده وارد شهر تبریز می کند، ضروری به نظر می رسد با ورود نهادهای نظارتی و قضایی و تشخیص بزه در برخورد با عواملی که موجبات تهدید بهداشت عمومی و به خطر انداختن سلامتی مردم را با ترک فعل وظایف سازمانی در سالهای قبل فراهم نموده اند طبق ماده ۶۸۸ مجازات اسلامی برخورد نمایند .