شما بهترین امتی هستید که برای مردم پدیدار شده اید. به کار پسندیده فرمان میدهید و از کار ناپسند باز میدارید و به خدا ایمان دارید (آل عمران آیه ۱۱۰)

اویاقلیق – مجید عباچی: در حقیقت امر به معروف و نهی از منکر دو واجب جداگانه اند، و این دو واجب ضامن برپا داشتن همه فرایض اسلامیست .به این منظور که اگر امر به معروف و نهی از منکر باشد نماز و روزه و همچنین دیگر واجبات خواهد بود، ولی در صورتیکه ترک گردد دیگر فرائض نیز رفته رفته  کم رنگ خواهد شد. آیات و روایات فراوانی برای این موضوع وجود دارد که نشانگر اهمیت امر به معروف ونهی از منکر میباشد.

(و باید از میان شما،گروهی(مردم را)به کارهای خیر دعوت کنند،به کار نیک فرمان دهند و از کارهای زشت باز دارند.آنان همان رستگاران اند.)(آل عمران آیه۱۰۴)

امیر المومنین علی (ع):(اگر همه اعمال نیک و حتی جهاد در راه خدا را با امر به معروف و نهی از منکر مقایسه کنید،مانند قطره ای در برابر دریاست) (نهج البلاغه،حکمت ۳۷۴)

((تمامی آحاد ملت مسلمان،در حفظ و حراست از احکام نورانی اسلامی و سعی در گسترش و تعمیق آن در جامعه،دارای وظیفه ای بزرگ اند.امر به معروف و نهی از منکر که یکی از ارکان اساسی اسلام و ضامن بر پا داشتن همه فرایض اسلامی است،باید در جامعه ما احیا شود و هر فردی از آحاد مردم،خود را در گسترش نیکی و برچیده شدن زشتی و گمراهی و فساد،مسئول احساس می کند.ما هنوز تا یک جامعه کاملا اسلامی که نیک بختی دنیا و آخرت مردم را به طور کامل تامین کند و تباهی و کجروی  وظلم و انحطاط  را ریشه کن سازد، فاصله زیادی داریم.این فاصله،باید به همت مردم و تلاش مسئولان طی شود وپیمودن آن،با همگانی شدن امر به معروف و نهی از منکر آسان گردد.))(بیانات امام خامنه ای در مورخه ۶۹/۳/۱۰)

اما چرا از این دو واجب با عنوان واجب فراموش شده سخن میگوییم؟!

به این دلیل که متاسفانه در جامعه ی امروزی واقعا این مسئله ی مهم در حاشیه قرار گرفته درحالیکه تکلیف عامه مردم مسلمان عمل به آن است.

امر به معروف و نهی از منکر همان دارویی است که اجازه نمیدهد مشکلات فرهنگی و اجتماعی، دینی و اخلاقی و… بوجود بیاید. ولی در این امر سستی صورت گرفته و یا گاهی عجولانه و جاهلانه به آن عمل میشود. واقعا اگر با اصول و ملاحظات اساسی در این مورد عمل می شد جامعه ی اسلامی آیا به معضل ترک نماز و روزه دچار می گردید؟ یا بد حجابی و افزایش طلاق صورت میگرفت؟!

سر منشا همه ی این مشکلات دینی، اخلاقی، اجتماعی، مالی و  حتی سیاسی انجام ندادن امر به معروف و نهی از منکر با رعایت اصول مربوطه میباشد.

در بین فروع دین اسلام مهمترین بخش همین امر به معروف و نهی از منکر است،چنانکه انجام نگیرد دیگر فروع نیز بدرستی انجام نخواهند گرفت.

اما آمر به معروف و ناهی از منکر بدلیل حساسیت این موضوع باید سنجیده و عقلانی برخورد کرده و به اصول آن نیز مسلط باشد.

امر به معروف و نهی از منکر دارای چندین روش است که برخی از آنها عبارتند از:

۱-روش اشکار یا پنهان

۲-روش مستقیم یا غیر مستقیم

۳-روش فردی یا جمعی

۴-روش استدلالی یا احساسی

۵-روش مردمی یا حاکمیتی

برخی از اصول و شرایطی که برای امر به معروف و ناهی از منکر لازم است:

۱-عامل بودن=به این منظور که اگر فردی بخواهد نتیجه ی خوبی از عمل به واجبش بگیرد،در وهله ی اول خود باید عامل به انجام معروف باشد.

۲-مخاطب شناسی=با مخاطبان خود آشنا باشد،تا با هر کدام مطابق شان و شخصیت خودشان رفتار کند.

۳-اولویت بندی=یعنی منکری را در اولویت اول قرار دهد که ریشه ی دیگر منکرات است و نسبت به  بقیه ارجحیت دارد.

۴-موقعیت شناسی=گاهی لازم است برای انجام این فریضه فرد مکلف موقعیتهایی را بوجود بیاورد یا در شرایطی که احساس میکند نتیجه نخواهد گرفت وارد عمل نشود.مثلا وقتی مخاطب عصبانی است معمولا امر و نهی نتیجه ای معکوس دارد.

۵- رعایت اخلاق و مهربانی =امام خمینی (ره) میفرمایند که:((سزاوار است که آمر به معروف و ناهی از منکر در امر و نهی و مراتب انکار خود مانند پزشک معالج مهربان یا پدرمهربان مراعات مصلحت شخص آلوده به گناه را بنماید.))(تحریر الوسیله:ج۱ :ص ۴۴۲)

 

((مردان و زنان با ایمان،ولی(و یار و یاور)یکدیگرند،امر به معروف و نهی از منکر میکنند، نماز را بر پا میدارند؛و زکات را میپردازند،خدا و پیامبرش را اطاعت میکنند؛بزودی خدا آنان را مورد رحمت(خویش)

قرار میدهد،خداوند توانا و حکیم است.))(۷۱/توبه)

امر به معروف و نهی از منکر واجبی که متاسفانه عده ای امروزه نسبت به انجام آن بی اهمیت هستند.بی توجه به این مسئله که اگر واقعا این دو فریضه ی امر به معروف و نهی از منکر توسط مکلفان عمل بشود در جامعه ریشه ی گناه خشکیده میشود.

به جای آنکه به وظیفه شان عمل کرده و زشتی ها را از بین ببرند،به فکر توجیه کردن عمل خود هستند و به جملاتی متوسل میشوند.مانند این جملات که زیاد میشنویم:(عیسی به دین خود،موسی به دین خود، ما را که در قبر شما نمیگذارند؛هر کس کار خودش)این ضرب المثلها را انگلیس در کشورهای اسلامی بین مومنین ترویج کرد(توسط امثال مستر همفر/کتاب دستهای نا پیدا)تا آنها را به بی تفاوتی سوق دهد، ضمنا اگر اینگونه بود که اصلا پیامبری بر مردمان نازل نمی شد چه برسد به اینکه عیسی به دین خود و موسی هم به دین خود!!!

یا میگویند؛از تذکر ما دلخور میشن!ناراحت میشن!:آمپول درد داره اما هم برای بیمار خوبه،هم برای  اطرافیان بیمار که آنان هم دچار اون بیماری نمی شوند.و این در مقیاس بالاتر میشود درد فرد و درد جامعه!بین این دو کدام را باید انتخاب کرد!؟

میگویند((قلبت پاک باشه،ظاهر که چندان مهم نیست!))از کوزه همان برون تراود که در اوست.کسی که جامعه و جوانان را به فساد میکشد آیا قلب پاکی دارد!؟دل با ایمان و پاک همیشه ظاهر راهم معلوم میکند.

یا این جمله را هم گاهی میگویند که:((کار از کار گذشته؛ از ما گذشته؛ کار جامعه از این حرفها گذشته!))

در جواب این جمله ی شیطانی باید پاسخ عقلانی داد.آیا آنکسی که این حرف را میزند بیشتر میفهمد یا پروردگار متعال!؟خداوند دستور داده که در هر برهه ای امر به معروف و نهی از منکر واجب است برای نجات جامعه.و اصلا به این دو فریضه هنگامی عمل میکنیم که کار از کار گذشته باشد!!!ضمنا ماهی را هر وقت از آب بگیری،تازه است.

این نکته هم باید یادمان باشدکه ما،از گناه متنفریم؛نه از گناهکار،هدف ما نجات او و جامعه است و باید آمرانه و با استعلا متذکر شویم، و در عین حال خود را برتر از او نپنداریم.

این دو فریضه ی واجب به دلیل اینکه  ضامن بقای اسلام است، ترک آن (امر به معروف ونهی از منکر)  بغض و لعن خداوند متعال را بدنبال خواهد داشت.

(امیر المومنین علی(ع):هر کس نهی از منکر را با قلب،دست و زبانش ترک کند،مرده ای در بین زنده هاست.

(التهذیب،ج۲،ص۵۶))

 

امثال این جملات بسیار شنیده میشود که علنا با احکام و شئونات اسلامی در تناقض میباشد و عمل کردن به آنها یعنی عمل به راه غیر الهی.

امر به معروف و نهی از منکر در عمل چندین مرحله را دارد که عبارتند از:

۱-امر و نهی قلبی

۲-امر و نهی لسانی

۳-امر و نهی عملی

و در بین این مراحل،امر و نهی لسانی بهترین و موثر ترین گزینه میباشد.

((البته من عرض میکنم قبلا هم گفته ام در جامعه ی اسلامی، تکلیف عامه ی مردم ،امر به معروف و نهی از منکر با لسان است؛با زبان.اگر کار به برخورد بکشد؛آن دیگر تکلیف مسئولین است.آنها باید وارد شوند.اما امر به معروف ونهی از منکر زبانی مهم تر است.عاملی که جامعه را اصلاح میکند،همین نهی از منکر زبانی است.به آن آدم بد کار،به آن آدم خلافکار،به آن آدمی که اشاعه ی فحشا میکند،به آن آدمی که میخواهد قبح گناه را از بین ببرد،مردم باید بگویند.ده نفر،صد نفر، هزار نفر!افکار عمومی باید روی وجودو ذهن او باید سنگینی کند.این،شکننده ترین چیزهاست.همین نیروهای مومن و بسیجی و حزب اللهی؛یعنی همین عامه ی مردم مومن؛یعنی همین اکثریت عظیم کشور عزیز ما؛همینهایی که جنگ را اداره کردند؛همینهایی که از اول انقلاب تا به حال با همه ی حوادث مقابله کردند،در این مورد مهم ترین نقش را میتوانند داشته باشند.)) ( بیانات رهبری در۲۲/۴/۷۱)

 

این نکته را نیز یاد آور شویم که متاسفانه در کشور اسلامی ما،زیر ساخت و قانون اینگونه نیست که از آمر به معروف و ناهی از منکر حمایت شود.زمینه باید برای آمر به معروف و ناهی از منکر فراهم باشد،که دیگر از عواقب عمل به واجبش ترسی نداشته باشد!

 

مامورین رسمی باید از آمر و ناهی شرعی دفاع کنند

به من نامه مینویسند؛بعضی ها هم تلفن میکنند و میگویند:(ما نهی از منکر میکنیم،اما مامورین رسمی،طرف ما را نمیگیرند.طرف مقابل را میگیرند!)من عرض میکنم که مامورین رسمی چه مامورین انتظامی و چه مامورین قضایی حق ندارند از مجرم دفاع کنند.باید از آمر و ناهی شرعی دفاع کنند.همه ی دستگاه حکومت ما باید از امر به معروف و ناهی از منکر دفاع کند.))(بیانات رهبری در۲۲/۴/۷۱)

این کار دفاع از آمر به معروف و ناهی از منکر نه تنها باید قانونی شود،بلکه باید تقدیراتی نیز از فرد عامل صورت بگیرد،اما متاسفانه امروزه اینگونه نیست و در جامعه ی  ایران ،و مسئولین  نظام جمهوری اسلامی هنوز این زیر ساخت ها را فراهم ننموده اند.در حالیکه یک دستور شرعی و نیز مطالبه اکید رهبری است.

 

 

پشتبانی از ناهی از منکر

دولت،مجلس شورای اسلامی،دستگاه قضایی و نیروی انتظامی،موظفند که ناهی از منکر را پشتیبانی

کنند.این وظیفه ی آنهاست.))(۲۹/۷/ ۷۱ بیانات رهبری در دیدار قشرهای مختلف مردم)

 

مردم وهمچنین علما میتوانند  این دو فریضه ی مهم  را در برابر منکرات دولت ها نیز به کار ببرند،ودر جای لازم دولت و یا نظام حاکم را امر به معروف ونهی از منکر کنند.

همانطور که مردم ایران به منکرات نظام پهلوی قبل از انقلاب اعتراض میکردند،و مانع اجرای منکرات میشدند.همچنین در دوران بعد از انقلاب که علما و مردم تیز بین در هنگام مشاهده ی عملی که به نفع اسلام و ملت نیست و دولت میخواهد آن را انجام دهد،فورا به آن واکنش نشان داده،و امر و نهی کرده اند.که این کار نه تنها مانع از این میشود که به اسلام لطمه ای وارد نشود بلکه به منافع ملی نیز منفعت دارد.امروزه مسئله ی نفوذ دشمن بسیار مطرح میشود و مثل گذشته مردم همیشه در صحنه هنگام  احساس خطر در قالب رسانه ها و دیگر امکانات به نوعی احساس وظیفه میکنند و با امر به معروف و نهی از منکر خودشان  اجازه نمیدهند که پای دشمنان اسلام به جامعه ی اسلامی باز شود،اعتراض و عکس العمل نشان دادن نسبت به اعمال دشمنان اسلام خود امر به معروف و ناهی از منکر هست.

 

جوان حزب اللهی باید باهوش باشد،

باید چشمهایش را باز کند و نگذارد کسی در صفوف او رخنه کند و به نام امر به معروف و نهی از منکر،فسادی ایجاد نماید که چهره ی حزب الله را خراب کند.باید مواظب باشید.))( بیانات رهبری در روز شهادت امام(ع))

 

اما در چنین شرایط سخت امروزی،جوانان مومن و حزب اللهی وظایف سنگینی را مثل گذشته بر دوش دارند،بنا بر این با احیا عمل به دو فریضه فراموش شده میتوانند نقش موثری را ایفا کنند.

این نکته هم لازم به  ذکر است که نباید فقط به یک گناه توجه داشته باشیم وآمر به معروف و ناهی از منکر با شناخت معروف ها و منکرات،در همه ی نوع گناه ها واکنش و تذکر خود را  حداقل به طور لسانی که بر همه ی مسلمین واجب است را بدهد.

 

عمل به هر واجبی آثار و برکات خودش را بدنبال دارد،از فواید و برکات عمل به امر به معروف و نهی از منکر هم میتوان به،تامین امنیت مومنین و امنیت جامعه،کاهش تجسس،به تاخیر انداختن مرگ و تعجیل در فرج صاحب الزمان (عج)اشاره کرد.که امیدواریم عاملان به این دو واجب از این آثار و دیگر برکات پرشمار آن بهره مند شود.

یادداشت از:  مجید عباچی