به گزارش اویاقلیق (بیداری آذربایجان) به نقل از ایرنا، بهشت ایران به علت داشتن آب و هوای چهار فصل و شرایط جغرافیایی مختلف از جمله دارا بودن دشت ها، جلگه ها و مناطق کوهستانی گوناگون از رستنی ها و گیاهان کوهی متنوع با رنگ و بوی خاص، طعم منحصر به فرد و خواص درمانی ویژه برخوردار است.
آذربایجان غربی نیز از جمله مناطق مستعد برای رویش و عرضه این گیاهان متنوع بوده و این تنوع موجب ورود گردشگران زیاد به این منطقه شده است.
کارشناسان معتقد هستند که کوهستانی بودن، دارا بودن طبیعت چهار فصل، مراتع وسیع، جنگل های غنی و شرایط آب و هوایی معتدل از جمله مهمترین عوامل غنای آذربایجان غربی از نظر گیاهان دارویی، سبزی های کوهی و حتی برخی درختان مرتعی است.
مردم آذربایجان غربی و به ویژه شهر ارومیه با آغاز فصل بهار سعی می کنند تا بعد از ظهرهای خود را در مراتع خارج از شهر و بکر سپری کنند که این امر علاوه بر بهره مندی آنان از هوای پاک اطراف، زمینه پیاده روی و چیدن گیاهان کوهی و مرتعی را فراهم می کند.
مردم آذربایجان غربی در این فصل به جمع آوری و مصرف انواع گیاهان خوراکی پرخاصیت کوهی از جمله ریواس، مندی، غاز ایاقی، کنگر، گل آقا، گندله روی می ‌آورند و برخی از افراد نیز با جمع آوری و حتی پاک کردن این گیاهان، اقدام به فروش آنها می کنند و درآمد خوبی نیز به دست می آورند.
محمد میرزایی یکی از شهروندان ارومیه ای پس از خرید مقادیر زیادی از این سبزه های کوهی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: خانواده ما فصل بهار را با آش، سرخ کردنی و حتی خورشت های گیاهان کوهی سر می کند.
وی اضافه کرد: این سبزی ها موجب سلامتی بیشتر افراد خانواده و نشاط افزون می شود و ما مصرّ هستیم که از این گیاهان استفاده کنیم.
وی اظهار کرد: در برخی موارد همراه با اعضای خانواده در روزهای تعطیل هفته به مراتع خارج از شهر می رویم و برخی از این گیاهان را خودمان برداشت می کنیم.
این شهروند ارومیه ای با اشاره به اینکه برخی از اعضای فامیل از دیگر شهرهای کشور، سفارش خرید و نگهداری این مواد را می دهند، گفت: به نظر می رسد غنای موجود در ارومیه در دیگر شهرهای کشور و به ویژه شهرهای شرقی وجود ندارد.
فاطمه مرشد زاده دیگر شهروند ارومیه ای که قصد خرید مقدار زیادی کنگر را داشت، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: شهروندان زیادی در ارومیه از این نوع گیاهان استفاده می کنند و علاوه بر سرخ کردن آنها و استفاده در کنار سیر و ماست محلی، خورشت یا آش آن را نیز طبخ می کنند که خیلی خوشمزه است.
وی اضافه کرد: به نظر می رسد که میزان بیماری در فصل بهار در بین خانواده ها کم باشد که استفاده از گیاهان کوهی و دارویی می تواند در این خصوص نقش آفرین باشد.
به گفته وی برداشت نامناسب این گیاهان می تواند ضررهای جبران ناپذیری را به طبیعت وارد کند و راهکاری برای جلوگیری از این برداشت بی رویه وجود ندارد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی نیز گفت: این استان با توجه به شرایط اقلیمی، با داشتن ۲ میلیون و ۷۵۰ هزار هکتار و هزار و ۲۰۰ گونه گیاه خوراکی و دارویی غنی ترین استان کشور در بحث تنوع و ذخیره گیاهی ایران است و هر ساله از این مراتع، یک هزار تن محصول خوراکی برداشت می شود.
رحمان وهاب زاده افزود: برداشت به جا و مناسب از این گیاهان دارویی امری بسیار خوب و پسندیده است که می تواند در توسعه فرهنگ استفاده از غذاهای سنتی و سالم و طبیعی مثمر ثمر باشد.
وی اضافه کرد: مشکل اصلی در مواردی است که شهروندان، گیاهان دارویی و سبزی های کوهی موجود در طبیعت را به صورت نامناسب برداشت می کنند که مشکلات زیادی را برای مراتع ایجاد می کند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی اظهار کرد: فرسایش خاک، تعادل نداشتن زنجیره غذایی، از بین رفتن اطلاعات ژنتیکی گیاهی و انقراض تنوع گیاهی نتیجه برداشت های غیر اصولی این گیاهان است.
کارشناس هرباریوم /بانک گیاهان خشک شده جهت بررسی های علمی/ بخش منابع طبیعی مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی نیز در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: یکهزار و ۸۰ گونه گیاهی در قالب هرباریوم گیاهی استان مورد شناسایی قرار گرفته که پس از استان اصفهان دومین هرباریوم با بیشترین فراوانی در کشور متعلق به این استان است.
مهناز حیدری این استان را یکی ‌از مهم ترین رویشگاه های انواع مختلف گیاهان وحشی و دارویی در کشور عنوان کرد و افزود: آذربایجان غربی از نظر تنوع گیاهان دارویی رتبه نخست کشور را دارد.
وی با بیان اینکه بسیاری از مردم آذربایجان غربی گیاهان کوهی را در بهار جایگزین مواد پروتئینی می کنند، اضافه کرد: در این میان خاصیت دارویی این گیاهان نیز مهم است.
وی اظهار کرد: ۱۰ تا ۱۵ درصد جامعه عشایری استان نیز در فصل بهار از طریق چیدن و عرضه به بازار همین گیاهان کوهی ارتزاق می کنند.
کارشناس هرباریوم بخش منابع طبیعی مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی از انقراض برخی گونه های گیاهی استان خبر داد و اظهار کرد: حدود ۵۰ نوع گونه گیاهان کوهی که خاصیت دارویی و خوراکی دارند، به دلیل برداشت نامناسب و غیراصولی در حال انقراض است.
حیدری با بیان اینکه برداشت این گیاهان باید به صورت اصولی انجام گیرد، اعلام کرد: در خصوص چگونگی برداشت این گیاهان دارویی باید چاره اندیشی شود.
با توجه به نکاتی که در این خصوص ارائه شد، برداشت اصولی از گیاهان کوهی و دارویی امری مهم در راستای ارتقای سلامتی شهروندان است که به صورت گسترده در سال های اخیر انجام می شود ولی باید این نکته را نیز مد نظر داشت که باید فرهنگ مناسبی در بین شهروندان ایجاد شود تا از برداشت های غیراصولی خودداری شود.
۸۱۳۷/۳۰۷۲
** گزارش از: سیده فاطمه سجادی ** انتشار دهنده: علیرضا فولادی