احمد داوود اوغلو نخست وزیر ترکیه بعد از پیروزی حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی ۱۰ آبان ماه سال گذشته و تشکیل دولت جدید در آنکارا،اولین سفر رسمی خود به ایران را انجام داد.نخست وزیر ترکیه در مورخه ۱۴ اسفندماه در راس یک هیات بلند پایه سیاسی و اقتصادی متشکل از ۵ وزیر کابینه،یعنی […]
احمد داوود اوغلو نخست وزیر ترکیه بعد از پیروزی حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی ۱۰ آبان ماه سال گذشته و تشکیل دولت جدید در آنکارا،اولین سفر رسمی خود به ایران را انجام داد.نخست وزیر ترکیه در مورخه ۱۴ اسفندماه در راس یک هیات بلند پایه سیاسی و اقتصادی متشکل از ۵ وزیر کابینه،یعنی وزرای اقتصاد،توسعه،انرژی،گمرک و تجارت و حمل و نقل و ارتباطات،۱۶۰ تن از کارآفرینان ترکیه ای،افزون بر ۳۰ تن از اصحاب رسانه ای و کارشناسان و مسئولان نهادهای دولتی،به تهران آمد و با مسئولان ارشد ایرانی دیدار نمود.در پاسخ به سفر داوود اوغلو به تهران محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران به ترکیه سفر و با مقامات آنکارا در مورد روابط دو جانبه و مسائل منطقه ای به ویژه بحران سوریه به تبادل نظر پرداخت.
سفر داوود اوغلو به تهران و سفر ظریف به استانبول در حالی صورت گرفت که مدت هاست فضایی سرد بر روابط دو جانبه ایران-ترکیه حاکم شده است.مهمترین دلیل شکل گیری تنش در روابط دو کشور را بایستی در بحران سوریه جستجو نمود.در حالی که ایران معتقد است سرنوشت دولت بشار اسد در سوریه باید به دست مردم آن تعیین شود،ترکیه بر ایجاد منطقه پرواز ممنوع در سوریه،کناره گیری بشار اسد از قدرت و روی کار آمدن مخالفان وی تاکید دارد.موضعی که از دید مقامات ایران سبب تقویت تروریسم و خصوصا داعش در منطقه شده است.از سوی دیگر ترکیه مدتی است که همگام با عربستان سعودی سیاست ایران هراسی در منطقه را دنبال می کند و می کوشد چهره ای مخدوش از ایران به نمایش بگذارد.
با توجه به اختلافات عمیق ایران و ترکیه در مورد مسائل منطقه ای حال پرسش این است که دولت آنکارا چرا در شرایط کنونی به دنبال بهبود و ترمیم روابط با ایران است؟
در پاسخ باید گفت که عوامل اقتصادی و کردهای سوریه در تغییر رویکرد ترکیه در قبال ایران نمود بارزتری دارند.
به دنبال سقوط هواپیمای جنگنده سوخوی روسیه توسط ترکیه در شمال سوریه و شکل گیری بحران در روابط آنکارا-مسکو،ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه سیاست های تنبیهی تجاری متعددی بر علیه ترکیه اعمال کرده است که این امر صدمات زیادی به بخش های کشاورزی،تجارت و توریسم ترکیه وارد ساخته است و دولت ترکیه در شرایط کنونی با کسری بودجه ۴۱ میلیارد دلاری روبرو است.بعد از امضای برجام کشورهای جهان در حال ارزیابی بازار ایران هستند و دولت آنکارا برای کاهش بحران اقتصادی در ترکیه و عقب نماندن از قافله رقابت با دیگر کشورهای جهان تلاش دارد تا سهم بیشتری از بازار ایران به دست آورد و بی جهت نیست که داوود اوغلو با مقامات عالی رتبه اقتصادی اش به ایران سفر کرده است.
دلیل دیگر احساس نیاز ترکیه به ایران طرح فدرالیست شدن سوریه از سوی مسکو است که باعث نگرانی آنکارا گردیده است.ترکیه نگران تشکیل دولت کردی در نزدیکی مرزهای این کشور با شمال سوریه و تاثیر نامطلوب آن بر امنیت ترکیه است.ترکیه امیدوار است به واسطه رابطه مثبت ایران و روسیه بتواند از کانال ایران مانع اجرایی شدن چنین طرحی در سوریه شود.
البته بیان نیازهای ترکیه به ایران به معنای بی نیازی ایران به ترکیه نیست. بهبود روابط با ترکیه سبب می شود تا ائتلاف ضد ایرانی منطقه ای دچار گسست گردیده،فشارهای سیاسی ناشی از آن بر ایران کاهش یابد و کشورمان فضای بازتری برای فعالیت و بازیگری منطقه ای داشته باشد.بازار ترکیه نیز فرصت خوبی برای رونق تولیدات داخلی و بخش صادرات ایران است؛همچنان که این کشور می تواند پلی برای ورود سرمایه های خارجی غربی به ایران و صدور انرژی ایران به کشورهای اروپایی باشد.
با توجه به مسائل مطروحه می توان گفت که هر دو کشور ایران و ترکیه علیرغم وجود برخی اختلافات در مورد سوریه در شرایط کنونی به یکدیگر احتیاج داشته و در پی عادی سازی روابط خود هستند.در این راستا سفر داوود اوغلو به تهران و سفر ظریف به استانبول قطعا نقطه عطفی در بهبود روابط تهران-آنکارا می باشد که می‌تواند زمینه همکاری‌های سیاسی-اقتصادی هر چه بهتر میان دو کشور را فراهم آورد.به نظر می رسد که بهار روابط ایران-ترکیه فرا رسیده است.
علی حیدری منور
