تبریزی‌ها و به ویژه ساکنان روستاها و شهرهای جنوب غربی این کلان‌شهر، با پلمب و بسته شدن یک آلاینده بزرگ زیست محیطی آذربایجان‌شرقی که همان نیروگاه حرارتی تبریز بود، به نوعی خوشحال بودند. ولی این خبر خوشحال کننده یک هفته هم طول نکشید، چرا که دوباره این نیروگاه به مدار تولید بازگشت.

ماجرا از این قرار بود که فعالیت این نیروگاه از بیست و پنجم مهر ماه جاری به دلیل آلایندگی زیست محیطی و استفاده از سوخت مازوت، به دستور مرجع قضایی پلمب و متوقف شده بود اما با پیگیری‌های انجام شده از سوی شرکت گاز استان آذربایجان‌شرقی، گاز نیروگاه حرارتی تبریز تامین و دوباره در چرخه تولید قرار گرفت.

این مسئله بهانه‌ای شد تا اینکه در گزارش میدانی به کم و کیف بزرگ‌ترین و پرچالش‌ترین آلاینده زیست محیطی استان آذربایجان‌شرقی و به خصوص در شهر تبریز بپردازیم.

* تبریز در تب و تاب پرچالش‌های آلاینده زیست محیطی

این روزها با توجه به گسترش شهرها و افزایش آلاینده‌ها، هوای اغلب شهرهای بزرگ و صنعتی آلوده است و با توجه به خطراتی که این آلودگی برای سلامت افراد ساکن در مناطق آلوده دارد، شناخت و آگاهی نسبت به جوانب مختلف این مسئله از اهمیت به سزائی برخوردار است، از این رو، تنها با آگاهی و شناخت از این موضوع امکان جلوگیری یا کاهش خطرات آن وجود دارد.

با این وصف، ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺩﺭ ﻛﻼنشهرﻫﺎ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﻭ ﻣﺸــﻜﻼﺕ ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ، در این زمینه ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻫﻮﺍ، ﺗﺮﺍﻓﻴﻚ، ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﺻﻮﺗﻰ ﻭ ﺍﻧﺒﻮﻩ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻥ‌ﻫﺎﻯ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻦ ﺑﺴــﺖ ﺑﺼﺮﻯ ﺍﻳﺠــﺎﺩ ﻛﺮﺩﻩ‌ﺍﻧﺪ، ﺗﻨﻬﺎ ﮔﻮﺷــﻪ‌ﺍﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﻭ ﻣﺸﻜﻼﺕ کلانشهرها به حساب می‌آید.

بدینسان ﺁﻟﻮﺩﮔــﻰ ﻫــﻮﺍ، یکی از اصلی‌ترین چالش‌های زیست محیطی است، که در سال‌های اخیر و این روزها آذربایجانی‌ها و به ویژه شهروندان تبریزی را کلافه کرده است. به هر حال به عقیده متخصصان این حوزه،« هوا یکی از پنج عنصر ضروری برای ادامه حیات انسان است. به طوری که هر فرد روزانه حدود ۲۲ هزار بار تنفس می‌کند و تقریبا به ۱۵ کیلوگرم هوا در روز نیاز دارد. معمولا انسان می‌تواند به مدت ۵ هفته بدون غذا و مدت ۵ روز بدون آب زنده بماند، اما نمی‌تواند بدون هوا حتی ۵ دقیقه زنده بماند».

* زندگی در محدوده خط قرمزها

به گفته این کارشناسان، «سالیانه ۳ میلیون نفر در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند، که ۹۰ درصد آنان در کشورهای توسعه یافته هستند. در بعضی کشورها تعداد افرادی که در اثر همین عامل جان خود را از دست می‌دهند، بیشتر از قربانیان سوانح رانندگی است. این مرگ و میر به طور خاص مربوط به آسم، برونشیت، تنگی نفس و حملات قلبی و آلرژی‌های مختلف تنفسی است».

بنابراین، به عقیده همین کارشناسان،« ﺗﺎﺭﻳﺨﭽﻪ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﻫﻮﺍ ﻭ ﺑﺤﺚ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳــﻄﻲ ﻭ ﺣﺘﻲ سال های ﻗﺒﻞ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﺎﺯ می گردد. ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﻫﻮﺍ ﻭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭﺿﻊ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻥ، ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﻧﻴﺴﺖ. ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ (ﺍﺩﻭﺍﺭﺩ ﺍﻭﻝ) ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۱۳۰۷ ﻡ، ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺯﻏﺎﻝ ﺳـﻨﮓ ﺩﺭ ﻛﻮﺭﻩ‌ﻫﺎﻱ ﺁﻫﻚ ﭘﺰﻱ ﺭﺍﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﻫﻮﺍﻱ ﺷﻬﺮﻟﻨﺪﻥ ﻣﻤﻨﻮﻉ ﻛﺮﺩ.

* لزوم نگاه حسابگرانه به چالش‌های زیست محیطی در ایران

ﺣﺘﻲ ﺍﻣـﺮﻭﺯﻩ ﻫﻢ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻗﺪﻳﻤﻲ‌ﺗﺮﻳﻦ، ﺳﺨﺖ‌ﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻣﻬﻤ‌ﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﺷﻬﺮ ﻣﺪﺭﻥ ﻭ ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ، ﻣﺴــﺌﻠﻪ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﻫﻮﺍﺳـﺖ. ﺩﺭ ﺷــﻬﺮﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭگ ﻛﻪ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﻧﺒﻮﻫﻲ ﻭ ﺗﺮﺍﻛــﻢ ﺯﻳﺎﺩ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻫﺴـﺘﻨﺪ، ﻟﺰﻭﻡ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑــﺎ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﻫﻮﺍ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺟﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻣﻲ‌ﺷﻮﺩ. ﻫﻮﺍ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﺮﺍﻛﻨﺪﻩ ﺷﺪﻥ ﺫﺭﺍﺕ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺻﻨﺎﻳﻊ، ﺗﺎﺳﻴﺴﺎﺕ ﺷﻮﻓﺎژ ﻭ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‌ﻫﺎ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲ‌ﻛﻨﺪ. ﺷــﻬﺮﻫﺎﻱ ﻏﻮﻝ ﺁﺳﺎ ﻭ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻧﻴﻮﻳﻮﺭﻙ، ﺗﻮﻛﻴﻮ، ﭘﺎﺭﻳﺲ، و در کشورمان ایران اکثر کلانشهرها از جمله تهران، مشهد، تبریز، شیراز و … ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻤﻠﻮ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩ ﺳﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ.

در این ارتباط، مسئوﻻﻥ ﺷــﻬﺮﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭگ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻈﻴﺮ ﻧﻴﻮﻳــﻮﺭﻙ، ﻓﻴﻼﺩﻟﻔﻴﺎ، ﺑﺎﻟﺘﻴﻤﻮﺭ، ﻭﺍﺷــﻴﻨﮕﺘﻦ همیشه ﺍﻋــﻼﻥ ﻣﻲ‌ﻛﻨﻨﺪ، ﻛﻪ ﺁﻟﻮﺩﮔــﻲ ﻫﻮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺍﺯ ﺣﺪ ﻣﺠﺎﺯ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ.

* آلودگی هوا؛ همه بی‌تقصیر همه مقصر

به هر حال آنچه در این خصوص مهم است این است که ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻫﻮﺍ ﺩﺭ ﺩﺭﺍﺯ ﻣﺪﺕ ﻣﻰ‌ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻛﺸﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻃﻰ ﻳﻚ ﻫﻔﺘـﻪ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻫﻮﺍﻯ ﻟﻨﺪﻥ ﺩﺭ ﺩﺳــﺎﻣﺒﺮ ۱۹۵۲، ﺣــﺪﻭﺩ ۴ هزار و ۷۰۰ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺭﻓﺘﻨﺪ. ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻓــﺮﺍﺩ ﻣﺒﺘﻼﻳﺎﻥ ﺑﻪ بیماری‌های ﻗﻠﺐ ﻭ ﺭﻳﻪ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺴــﻦ ﺑﻮﺩﻧﺪ.

ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﻠﻰ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻫﻮﺍ، ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﺠﺎﺭﻯ ﻫﻮﺍﻳﻰ ﻭ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺁﺳﻢ می‌شود، ﻭ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺯﻥ ﻫﻮﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ، ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺁﺳﻢ ﻣﻰ‌ﺷﻮﻧﺪ. ﺩﺭ ﺿﻤﻦ ﺗﻤﺎﺱ ﺩﺭﺍﺯ ﻣﺪﺕ ﺑــﺎ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻫﻮﺍ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﻭﺯ ﺑﺮﻭﻧﺸــﻴﺖ ﻣﺰﻣﻦ ﻭ ﺁﻣﻔﻴﺰﻡ ﻣﻰ‌ﺷﻮﺩ. ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻫـﻮﺍ ﺑﺎ ﮔﺎﺯ ﺭﺍﺩﻭﻥ (ﻧﺎﺷــﻰ ﺍﺯ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻮﺗﻮﺭﻫﺎﻯ ﺩﻳﺰﻟﻰ ﻭ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺳﻨﮕﻴﻦ) ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﺳـﺮﻃﺎﻥ ﺭﻳﻪ ﻣﻰ‌ﺷﻮﺩ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻫﻮﺍ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺮگ ﻭ ﻣﻴﺮ ﺣﻴﻮﺍﻧﺎﺕ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﮔﻴﺎﻫﺎﻥ ﻣﻀﺮ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ عفونت های ﺗﻨﻔﺴﻰ ﻣﻰ‌ﺷــﻮﺩ. ﺣﺘﻰ ﺁﻟﻮﺩﮔــﻰ ﻫﻮﺍ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺟﺒﺮﺍﻧﻰ ﺑﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻰ ﻭ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺩﺍﺭﺩ».

* سلامتی شهروندان تبریز، … شاید وقتی دیگر

بدینسان با این مقدمه می‌خواهیم، به وضعیت آلودگی هوای استان آذربایجان‌شرقی و به خصوص کلانشهر تبریز و دیگر اینکه علت پلمب و متوقف شدن نیروگاه حرارتی تبریز در چند روز اخیر بپردازیم، که به نظر می آید، وضعیت زیست محیطی شهر اولین‌ها، و به خصوص حاشیه‌ها و روستاهای اطراف شهر اولین‌ها، این روزها همچون سایر کلانشهرهای کشورمان، حال و روز چندان خوشی نداشته باشند.

نا گفته نماند، رشد روز افزون جمعیت و به تبع آن افزایش وسائط نقلیه در استان آذربایجان‌شرقی و به ویژه در شهر تبریز و همچنین به خاطر شرایط توپوگرافی و عوامل طبیعی آن و از سوی دیگر، آلاینده‌هایی که حاصل فعالیت‌های افراطی انسان است، باغ شهر ایران را به صورت یکی از آلوده‌ترین شهرهای کشورمان و به خصوص جهان در آورده است، که ثمره آن ناراحتی‌های ریوی، چشمی، سردردهای مزمن و ده‌ها بیماری دیگر در شهر اولین‌ها بوده و هست.

* زندگی با طعم مازوت …

افزون بر این، به هر حال، با این ویژگی‌های جغرافیایی و توپوگرافیکی، و به خصوص وضعیت آب و هوایی لطیف بهاری و دلچسبی که این سرزمین یعنی استان آذربایجان‌شرقی و به خصوص شهر تبریز، که در گذشته داشته، و در کشورمان این شهر به باغ شهر ایران مشهور بوده است، برای همگان و به خصوص برای سایر هموطنان کشورمان و کشورهای منطقه که به این سرزمین مسافرت و سفر می‌کنند، کاملا بعید و محال به نظر می‌رسد، که آذربایجانی‌ها و به ویژه تبریزی‌ها که در گذشته‌های نه چندان دور با آب و هوای لطیف و خنک کوهستانی روزگاری را سپری می‌کرده‌اند، این روزها با مشکلات و چالش‌های بزرگ زیست محیطی دست و پنجه نرم می‌کنند.

نا گفته نماند، علاوه بر نگرانی ساکنان این منطقه و حتی سراسر کشورمان و مهمانان خارجی، بعضی از کارشناسان و مسئولان کشوری و استانی نیز بارها به این وضعیت زیست محیطی و آب و هوایی استان و به خصوص تبریز، این روزها شک کرده‌اند و بر این باور هستند، که چگونه یک دفعه‌ای وضعیت زیست محیطی و آب و هوای یک منطقه به این شدت تغییر یابد.

بدینسان احساس می‌شود، سایر عوامل دیگر طبیعی و یا انسانی هم موجب شدت وضعیت بد و بحرانی آب و هوای این منطقه شده باشد، به طوری که اخیرا یکی از اعضای شورای اسلامی شهر تبریز اعلام کرده، که دلیل وضعیت وخیم دریاچه ارومیه، وجود برخی صنایع بزرگ و …، بوده است.

* کیسه کیسه محیط زیست را دفن می‌کنیم

از این حیث، آلاینده بودن نیروگاه حرارتی تبریز به ویژه در فصول سرد سال به دلیل استفاده از سوخت مازوت، از چند سال قبل مطرح بوده، به طوریکه همواره اعتراض مردم، مسئولان، نمایندگان مردم در مجلس و تشکل‌های زیست محیطی را به دنبال داشته است.

با این اوصاف، در ادامه این گزارش به علت اصلی پلمب نیروگاه حرارتی تبریز در روزهای اخیر و بازگشت دوباره فعالیت این نیروگاه می‌پردازیم.

در این ارتباط، رئیس حوزه قضائی بخش خسروشاه، علت پلمب نیروگاه حرارتی تبریز در روزهای اخیر(۲۵ مهرماه) را آلایندگی زیست محیطی بیان می‌کند و می‌گوید: «استفاده نیروگاه از مازوت خلاف قانون و مصوبه کمیسیون انرژی است، و مازوت استفاده شده در نیروگاه حرارتی تبریز به جای گاز، باعث تشدید آلودگی هوا و نیز تأثیرات سوء بر محصولات کشاورزی شده و مردم را با مشکلاتی مواجه کرده است».

* دود سوخت نیروگاه در چشم شهروندان تبریز

نادر نجد در ادامه با تاکید بر اینکه افزایش استفاده از سوخت مازوت به جای گاز در نیروگاه حرارتی تبریز، باعث بالا رفتن آلودگی هوا شده، تا دوباره این نیروگاه به تنهایی عامل بخش عمده افزایش آلودگی هوای شهرهای تبریز، خسروشهر، اسکو، ایلخچی و آذرشهر باشد، اضافه می کند:« این آلودگی نه تنها باعث وارد کردن خسارت به محیط زیست، خشکاندن درختان و از بین رفتن کشاورزی منطقه شده، بلکه مشکلات تنفسی زیادی را نیز برای شهروندان به وجود آورده است».

معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری آذربایجان شرقی هم با تاکید بر اینکه در تولید انرژی لحاظ سلامت عمومی مهم‌تر از صرفه اقتصادی است، استفاده از سوخت مازوت به جای گاز طبیعی در نیروگاه‌های حرارتی تبریز و بناب را غیرقابل توجیه زیست محیطی بیان می‌کند و در ادامه معتقد است:« ارتقای فرهنگ عمومی در خصوص حفاظت از محیط زیست وظیفه تمام نهادها و سازمان‌ها است و در این راستا پس از اخطار سازمان محیط زیست به منابع آلوده کننده هوا، اقدام بعدی تشکیل پرونده قضایی خواهد بود».

* کاهش آلودگی هوای شهر تبریز در چرخه آزمون و خطا

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی، نیز معتقد است:« آلاینده‌های منوکسید گوگرد این نیروگاه باعث تشدید آلاینده‌ها در هوا شده است و این ترکیبات به همراه خاکستر و گوگرد بدون هیچ گونه مانعی به فضای بیرون از نیروگاه منتشر می‌شود».

حمید قاسمی، اخیرا هم با اعلام اینکه خشکیدن دریاچه ارومیه، عدم تامین سوخت برای نیروگاه های استان، آلودگی هوای کلانشهر تبریز و تخریب اراضی ملی از جمله چالش‌های مهم محیط زیست این استان بوده است، اضافه می‌کند: « کاهش ۵۰ درصدی آلودگی هوای تبریز، دفع اصولی پسماندهای شهری و روستایی، ارتقای سطح کیفی حفاظت از مناطق تحت مدیریت، ارتقای شاخص‌های زیست محیطی صنایع استان و کاهش آلودگی منابع آب و خاک استان، ایجاد شعبه ویژه محیط زیست در دادگستری استان، توزیع بنزین یورو چهار در سطح کلانشهر تبریز و اعمال هدایت پسماندهای روستایی واقع در شعاع ۵۰ کیلومتری شهرها از جمله اقدامات این اداره کل در حوزه محیط زیست بوده است».

وی در ادامه با تاکید بر اینکه در شش ماهه نخست سال جاری هزار و ۱۶۴ مورد پایش در سطح استان صورت گرفته که از این تعداد ۱۰ مورد پایش منابع مهم آبی استان و ۹۰ مورد پایش‌های شبانه واحدهای صنعتی بوده است، می‌گوید: «در سال ۱۳۹۲ هشتاد و هفت واحد صنعتی استان به عنوان واحدهای آلاینده شناسایی شده بود که در سال گذشته این تعداد به ۷۹ واحد صنعتی آلاینده کاهش یافته و در تلاش هستیم این تعداد در آینده نزدیک به صفر برسد و در همین ارتباط نیز در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۲ شاهد کاهش ۵۰ درصدی تعداد روزهای آلودگی هوا در شهر تبریز بودیم».

* لبخند تلخ کشاورزان …

نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی نیز با انتقاد از استفاده نیروگاه حرارتی تبریز از سوخت مازوت که موجب شدت آلودگی هوای تبریز و شهرهای اطراف شده، می‌گوید:« این نیروگاه مجهز به تجهیزات سوخت رسانی گاز شهری است ولی مدت‌هاست که مازوت جایگزین گاز شهری شده، که متاسفانه استفاده از مازوت باعث شده تا با وزیدن نسیم معمولی آلاینده‌ها به شهرهای اطراف منتقل شده و باعث از بین رفتن درختان و محصولات کشاورزی شود».

محمداسماعیل سعیدی این را هم اضافه کرده که با استفاده از فناوری جدیدی که به عنوان فیلتر برای این نیروگاه می‌توان به کار گرفت، از بسیاری از این چالش‌های موجود زیست محیطی در این منطقه می‌توان جلوگیری کرد.

فرماندار شهرستان اسکو، نیز در این ارتباط می‌گوید:«کشاورزان منطقه به وضعیت بوجود آمده آلودگی توسط نیروگاه حرارتی تبریز اعتراض دارند، که باید هرچه سریع‌تر این وضعیت به سرانجام برسد».

* دود آلودگی مازوت به چشم آذربایجانی‌ها می‌رود

نکته حائز اهمیت دیگر در این مقوله اینکه، قطع سهمیه گاز نیروگاه تبریز در حالی صورت گرفته است، که بر اساس اعلام مدیر عامل شرکت گاز آذربایجان‌شرقی مشکلی برای تامین گاز واحدهای صنعتی و نیروگاهی استان وجود ندارد.

ولی‌الله دینی، در این ارتباط با تاکید بر اینکه با پیگیری‌های انجام شده شرکت گاز استان، سهمیه گاز نیروگاه حرارتی تبریز تامین و وصل شده است، می‌گوید:« با توجه به اینکه نیروگاه حرارتی تبریز دوگانه سوز (گاز و سوخت مازوت) طراحی شده، ممکن است در زمان اضطرار یعنی در فصل زمستان به علت افزایش مصرف گاز و با توجه به اینکه تامین گاز مصارف خانگی در اولویت شرکت گاز قرار دارد، این نیروگاه از سوخت دوم استفاده کند از این رو لازم و ضروری است، مسئولان این نیروگاه در درازمدت برای رفع آلایندگی و فیلتر این نیروگاه فکر اساسی  کنند».

معاون عمرانی استاندار آذربایجان‌شرقی نیز با بیان اینکه تصمیم قطع سهمیه گاز نیروگاه تبریز کشوری است و توسط وزارت نفت و نیرو اتخاذ شده است، می‌گوید:« استفاده از مازوت در این نیروگاه باید محدود به ساعات خاصی از شبانه روز باشد».

محمدصادق پورمهدی اضافه می کند: «با توجه به اینکه عمده مازوت مورد استفاده در نیروگاه تبریز از پالایشگاه تبریز تامین می‌شود، قطع مصرف مازوت این نیروگاه، موجب توقف تولید مازوت در پالایشگاه تبریز و در پی آن بیکاری عده‌ای از کارکنان این واحد پالایشی می‌شود».

* تبریزی‌ها، چشم انتظار هوای سالم و شب‌های روشن

مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق آذربایجان‌شرقی هم با اشاره به اینکه توقف فعالیت این نیروگاه می‌تواند در تامین برق شهر تبریز و تعدادی دیگر از شهرهای استان مشکل ایجاد کند، می‌افزاید:« به دلیل فرا رسیدن فصل سرما و کاهش استفاده از وسایل سرمایشی، استفاده از برق کاهش یافته است و کسری تولید این نیروگاه از طریق شبکه سراسری تامین می‌شود».

در هر حال، در ادامه این گزارش در این خصوص، در گزارش میدانی به سراغ ساکنان اهالی روستاها و شهرهای حاشیه این نیروگاه رفتیم، که در این زمینه، دیدگاه‌ها و نظرات مختلفی داشته‌اند که جای بسی تامل، کنکاش و بررسی دارد.

علیپور، یکی از کارگران شهرک سلیمی در این خصوص در گفت‌و‌گو به خبرنگار فارس می‌گوید: با پلمب چند روزه این نیروگاه، یک کمی نفس راحتی کشیدیم.

وی اضافه می‌کند: درسته شهر تبریز صنایع آلاینده زیادی دارد، ولی این نیروگاه بیش از همه صنایع دیگر آلودگی تولید می‌کند، که به نوعی همه مردم شهر تبریز و حتی ساکنان شهرها و روستاهای اطراف از دوردست‌ترین مناطق خود می‌توانند دود حاصل از این نیروگاه را مشاهده کنند.

* زخم کهنه شهر اولین‌ها را درمان کنیم

قادری، یکی دیگر از ساکنان دهستان لاهیجان نیز در این رابطه در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس در تبریز می‌گوید: از زمان راه‌اندازی این نیروگاه تا به امروز اهالی این منطقه و حتی موجودات زنده دیگر (حیوانات و گیاهان) این محل هیچگاه روزگار خوشی نداشته‌ایم.

تقی‌زاده، یکی دیگر از شهروندان شهر جدید سهند هم با انتقاد از وضعیت آلودگی شهر تبریز می‌گوید: ۵ سال است که به این شهر آمده که در طول این ایام هر لحظه و زمان از بلندی‌های این شهر، دود و آلودگی حاصل از سوخت این نیروگاه، را به عینه لمس کرده است.

نجفی، یکی دیگر از کشاورزان شهرستان اسکو نیز در این خصوص در گفت‌و‌گو با فارس می‌گوید: آلودگی حاصل از این نیروگاه از بدو ایجاد این نیروگاه تا به امروز، موجب خشکاندن بخش زیادی از درختان از جمله درختان گردوی این شهرستان و همچنین از بین رفتن کشاورزی این منطقه شده است.

پاکپور، شهروند دیگر شهرستان تبریز نیز در این ارتباط در گفت و گو با گزارشگر فارس با انتقاد از وضعیت زیست محیطی و آلودگی هوای شهر تبریز می‌گوید: ضرر و زیان‌ جانی‌ و مالی‌که این نیروگاه، به شهروندان این منطقه وارد می‌کند، از سود و منفعت اقتصادی آن زیاد بوده است و از این رو، باید این نیروگاه به خارج از این شهر منتقل و یا به طور کلی بسته شود.

* زنگ خطری که شنیده نمی‌شود

به هر حال آنچه در این خصوص مهم است این است که به یقین وجود صنایع آلاینده بزرگ در نزدیکی شهرها برای ساکنان آنها صدمات جبران ناپذیری وارد می‌کند، که باید فکر اساسی برای کاهش این نوع خطرات کرد.

با این وجود، نیروگاه حرارتی تبریز در جنوب غربی شهر تبریز، در فاصله ۱۶ کیلومتری جاده تبریز – آذرشهر واقع شده و دارای ۲ واحد بخار و ۲ واحد گازی است که بخش عمده‌ای از برق کلان شهر تبریز و دیگر شهرهای آذربایجان شرقی را تامین می‌کند.

آنچه اختصاصا در این زمینه مورد تاکید است، اینکه دستگاه‌های اجرایی و متولیان این امر در استان، باید گوش به زنگ باشند که ممکن است، ضرر و زیان‌ جانی‌ و مالی این نیروگاه، بیش از سود و منفعت اقتصادی آن باشد؟!

نکته حائز اهمیت دیگر در این مقوله اینکه، براساس تحقیق سازمان ملل که اخیرا از سوی مجله اینترنتی UN منتشر شده است، شهر تبریز پیش از شهرهای تهران، اصفهان، شیراز، قم، ارومیه، مشهد و… به عنوان بهترین شهر برای زندگی در ایران شناخته شده، بر همین اساس، علاوه بر این سازمان بهداشت جهانی نیز همچون دو سال قبل، بار دیگر تبریز را به عنوان بهداشتی‌ترین‌ و سالم‌ترین شهر ایران انتخاب کرده است.

* تبریز روزگار نو …

به همین اعتبار، با این وضعیت زیست محیطی که شهر تبریز، این روزها با آن روبرو است، بعید به نظر می‌آید که در سال‌های آینده، نیز این شهر به عنوان« بهترین، سالم‌ترین و بهداشتی‌ترین شهر ایران»، از سوی سازمان ملل انتخاب شود.

نا گفته نماند، به هر حال آنچه در این زمینه  اهمیت دارد، اینکه هنوز سوالات بی‌شماری در این خصوص مطرح بوده و هست و اینکه آیا تبریز؛ همچنان شهر سالم برای زندگی است؟! و دیگر اینکه مدیران و مسئولان شهری شهر اولین‌ها چه نسخه‌ای را برای انتخاب مجدد این شهر به عنوان بهترین، سالم‌ترین و بهداشتی‌ترین شهر ایران در سال‌های آینده، پیچیدند؟ آیا تبریز، همچنان سالم ترین، زیباترین و توسعه‌یافته‌ترین شهر ایران است؟ و پرسش آخر اینکه، شهر تبریز با این همه ظرفیت و پتانسیلی که از آن نام برده می‌شود، آیا استحقاق زیباترین و توسعه‌یافته‌ترین شهر ایران را دارد و یا نه؟!

* آلودگی هوا و ریزگردها نفس تبریزی‌ها را به شماره انداخته است

نکته در خور تامل دیگر در این زمینه اینکه، تبریز روزی روزگاری نه‌چندان دور به علت وجود داشتن باغ‌های فراوان و زیبا در داخل و حاشیه‌های کنار این شهر، به” باغ شهر ایران” معروف بود، که این روزها  فقط نام این باغ‌ها در تابلوهای معابر عمومی، کوچه‌ها، شهرک‌ها، محلات و خیابان‌های شهر اولین‌ها بر جای مانده است، که به یقین تخریب این باغ‌ها، روز به روز بر شدت آلودگی هوا در شهر اولین‌ها افزوده است. به طوری که در حال حاضر این شهر به عنوان یکی از قطب‌های مهم صنعت کشورمان به حساب می‌آید و صنایع مهمی چون نیروگاه حرارتی، پالایشگاه، مجتمع پتروشیمی، … را در خود جای داده که به خاطر وجود همین صنایع، امروزه این شهر به عنوان دومین شهر آلوده ایران مطرح بوده که در این زمینه، نگهداری، صیانت، حفظ و احیای باغ‌های قدیمی شهر اولین‌ها و به ویژه توسعه و افزایش سرانه فضای سبز برای جبران و رفع مشکل کمبود و فقر فضای سبز بیش از گذشته ضروری به نظر می‌رسد.

حال آنچه در این زمینه اهمیت دارد اینکه، اکنون هنوز سئوالات بی‌شماری در این خصوص مطرح است و اینکه کارشناسان و مسئولان چه نسخه‌ای را برای کاهش آلودگی هوا در استان و به ویژه در شهر اولین‌ها پیچیدند؟ آیا این آلودگی هوا هر روز بهتر از دیروز، در شهرهای بزرگ و کوچک استان آذربایجان شرقی و منطقه خیمه خواهد زد؟ که به یقین می‌توان آن را در قاب آینده این منطقه مشاهده کرد.

 

منبع/ فارس