یک هزار و ۵۰۰ نیروی آماده پرواز در گروه پروازی کشور، در انتظارند تا ایرلاین ها آنها را جذب کنند. این عدد تعجب برانگیز است زیرا تحصیل در این رشته که شرایط مالی بسیاری خوبی را می طلبد، هیچگاه این تصویر را به تحصیل کردگان این رشته، خانواده هایشان و حتی مردم نمی دهد که آنها نیز بیکار بمانند.

اما گویا چنگال تحریم ها و مشکلات اقتصادی در این سال ها آنقدر تیز بوده است که از سطوح پایین جامعه عبور کرده و به طبقات اقتصادی بالا  نیز رسیده است.

فرهاد بائوج لاهوتی عضو کمسیون عمران مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با میزان ضمن تایید عدد یک هزار و ۵۰۰ نفری خلبانان بیکار می گوید: اگر این تعداد نیرو در بخش خلبانی تربیت شده اند به اندازه نیاز کشور بوده است. اما ایرلاین هایی که متعلق به بخش خصوصی هستند باید در این شرایط بد اقتصادی به انتفاع خود نیز بنگرند. در سال های گذشته بخاطر تحریم ها، دسترسی به ناوگان تازه نفس و نیز قطعات برای تعمیرات اساسی هواپیماها محدود شد.

این نماینده مجلس ادامه داد: از سوی دیگر آزاد سازی نرخ سوخت هزینه ایرلاین ها را بالا برده است، بنابراین نمی توانند به جذب نیروهای تازه نفس بپردازند.

اما سعی شد به درون جامعه تحصیلکردگان هوایی نیز برویم. مجید نیکنام فارغ التحصیل رشته خلبانی در گفت و گو با میزان این عدد را تایید می کند و می گوید: گران شدن سوخت، افزایش هزینه های خلبانی و در نتیجه تعداد خلبان های بیکار از جمله چالش های این حوزه است. اما آمار ارائه شده از سوی رسانه ها در مورد تعداد خلبان های بیکار تنها مربوط به خلبان هایی است که مدرک IR یا پرواز با آلات دقیق را در دست دارند. تعداد زیادی دانشجوی خلبانی در حال حاضر وجود دارند که پیش بینی می شود در آینده بیکار باشند.

گویا اگر  ظرفیت پرواز در کشور به دو تا سه برابر وضعیت فعلی برسد ما می توانیم خدمات رسانی هوایی به مردم را در شرایط نرمالی قرار دهیم.

این صحبت را لاهوتی بیان می کند و می گوید: در صورت حل معضل های بخش هوایی هم این تعداد خلبان بیکار جذب می شود و هم متناسب با نیازی که در بازار وجود دارد خدمات رسانی بهتری صورت می گیرد.

۱۰۰ میلیون تومان هزینه مالی و ۱۸۰ ساعت زمان برای تربیت یک خلبان

اما خلبان های بیکار تا چه حد وقت و هزینه برای رسیدن به مدرک IR گذاشته اند؟ این سوالی است که پاسخ به آن اعدادی را نشان می دهد که ضرورت فراهم کردن شرایط اشتغال را در این بخش بیش از پیش نشان می دهد.

نیکنام وقت و هزینه مورد نیاز برای این که یک جوان به خلبان تبدیل شود را این گونه توضیح می دهد: آموزش هر خلبان چیزی حدود ۱۰۰ میلیون تومان هزینه دارد.این افراد ۹۰۰ ساعت کلاس های تئوری، ۵۰ ساعت کلاس خلبانی شخصی، ۱۰۰ ساعت کلاس خلبانی بازرگانی و ۲۰ ساعت کلاس پرواز با آلات دقیق را می گذرانند در واقع این افراد جمعا ۱۷۰ تا ۱۸۰ ساعت کلاس عملی دارند که هزینه هر ساعت از این کلاس ها چیزی بین ۴۰۰ تا ۹۰۰ هزارتومان است. این هزینه ها جدای از مبلغ شهریه کلاس های تئوری است.

زمان آموزش خلبانی در ایران ۶ سال بیشتر از سایر نقاط جهان است

این فارغ التحصیل رشته خلبانی ادامه می دهد: آموزش دوره خلبانی در ایران در کمترین زمان ممکن دوسال و نیم و بیشترین زمان ممکن هفت سال زمان می برد. این در حالی است که در دنیا این کلاس ها و آموزش ها یک سال زمان نیاز دارد. دانشجویان این رشته بعد از گذراندن کلاس های تئوری باید در نوبت پرواز قرار بگیرند که به دلیل گران بودن سوخت، نبود ناوگان یا فرسودگی آن و غیره در صف انتظار برای پرواز می مانند.

کاهش سن ناوگان هوایی کشور موضوعی است که می تواند در جذب خلبان های بیکار اثرگذار باشد زیرا تعداد بسیار زیادی از هواپیماها در کشور اکنون به دلیل سن بالا و فرسودگی بدون استفاده باقی مانده اند. این در حالی است که این موضوع از سال ها پیش در دستور کار قرار گرفته اما تا امروز محقق نشده است.

بائوج لاهوتی این نکته را تایید می کند و می گوید: بر اساس قانون برنامه چهارم باید متوسط سن ناوگان در کشور به زیر ۱۵ سال می رسید این در حالی است که اکنون به برنامه ششم توسعه رسیده ایم و سن ناوگان هوایی کشور حدود ۲۴ سال است زیرا در سال های گذشته امکان تامین و نوسازی ناوگان از ما گرفته شده بود، در واقع حل مشکل صنعت هوایی به رفع کامل تحریم ها گره خورده است.

بنابراین نبود ناوگان و حتی مدت زمان آموزش؛ هزینه نهایی را که این افراد باید پرداخت کنند را افزایش می دهد. این در حالی است که ناوگان هوایی کشور در حال حاضر حدود ۲۴ سال سن دارد و امکان تامین ناوگان و نوسازی آن بخاطر شرایط بد اقتصادی ایرلاین ها وجود ندارد. از سوی دیگر در صورت لغو کامل تحریم ها تازه به دوران پیش از تحریم باز می گردیم.

راه حل کوتاه مدت ایرلاین ها و بیکار مانده خلبان های جوان

اما ایرلاین ها در شرایط فعلی چگونه نیروی پروازی خود را تامین می کنند؟ با این ناوگان فرسوده و نیز نیروهایی که در صورت به کار گرفته شدن نیاز به هزینه برای کلاس های کارآموزی دارند، راه حل ایرلاین های درگیر با مشکلات اقتصادی چیست؟

علی شیخ یکی از این خلبان های بیکار است که در پاسخ به این سوال به میزان می گوید: در حال حاضر حدود ۱۸ ایرلاین فعال داریم. از این تعداد هر یک چیزی حدود ۱۰ فروند هواپیما، کمی بیشتر و یا کمتر دارند. این ایرلاین ها به دلیل مشکلات مالی و عدم توانایی در برگزاری کلاس های کارآموزی برای جذب خلبان های تازه کار از خلبان های قدیمی استفاده می کنند. زیرا ترجیح می دهند به همین وضعیت ادامه دهند تا زمانی که ناچار به جذب نیرو شوند. از سوی دیگر هستند خلبان هایی که مثلا ۲۰ سال در نیروی هوایی پرواز کرده اند و جذب ایرلاین ها می شوند لذا مدت زمان طولانی را نیز در این بخش فعالیت می کنند، تمامی این موارد فرصت را از خلبان های جوان می گیرد.

بنابراین راه حل کوتاه مدتی که ایرلاین ها برای حل مشکل تامین نیروی پروازی خود در نظر می گیرند، در واقع راه حلی است که در طولانی مدت مسئله بیکاری خلبان های تازه نفس را تشدید می کند.

ناوگان هوایی فروسوده نیاز به خلبان با تجربه دارد

اما راه حل چیست؟ آیا باید ایرلاین ها را ناچار کرد نیروهای قدیمی خود را بازنشسته کنند؟

بائوج لاهوتی این راه حل را به مصلحت امنیت پروازی کشور نمی داند و می گوید: این که خلبان های قدیمی به نفع خلبان های جوان از میدان خارج شوند با وضعیت فعلی ناوگان هوایی کشور به مصلحت نیست. نمی خواهیم مشکلی را حل کنیم اما مشکلات دیگری به آن بیافزاییم. به یاد دارید که در حادثه هوایی که کاپتان شهبازی از وقوع آن جلوگیری کردند، در صورتی که تجربه این خلبان نبود ما تعداد دیگری از هموطنانمان را از دست می دادیم. این در حالی است که مشکل آن هواپیما نیز به فرسودگی بر می گشت زیرا چرخ هواپیما باز نشد. ما تلاش خود را می کنیم تا تدبیری بیاندیشیم که بشود از این سرمایه های کشور استفاده کرد، دولت نیز باید تلاش خود را در این زمینه به کار گیرد.

اما تحریم ها جدای از مشکلاتی که برای ایرلاین ها ایجاد کرده است و امکان به کار گیری نیروهای تازه نفس را به آنها نمی دهد پای خارجی ها را نیز در قامت خلبان به ناوگان هوایی کشور باز کرده است. زیرا طبق قانون ایکائو – سازمان بین‌المللی هوانوردی کشوری- ، هواپیما درصورتیکه به ثبت کشورخارجی برسد، کشورمورد نظرمی‌تواند درمورد ملیت خلبان اظهارنظرکند. بنابراین تحریم ها می تواند مراحل ورود هواپیما در کشور را تغییر دهد و این مراحل می تواند یکی از مهمترین دلایل بیکاری خلبانان باشد.

شاید دانشجویی که با سودای پرواز ۱۰۰ میلیون تومان هزینه به خود و خانواده اش تحمیل کرده است، تصور این را نمی کرد که روزی به واقعیت پیوستن آرزوهایش به عملی شدن وعده های مذاکرات هسته ای گره بخورد.اما گویا تحصیل کردگان رشته خلبانی همراه با تقاضای بازار باید منتظر نتیجه عملی مذاکرات و رفع کامل تحریم ها کامل باشند.