این شهر پیوسته هویتی نظامیو اقتصادیداشته و نقش بزرگی در روابط بازرگانی ترکیه و ایران ایفا کرده است. در تاریخ ایران و در دوره قاجاریهیک دوره مذاکرات مهم تاریخی برای تعیین مرز بین دولت ایران و دولت عثمانیدر شهر ارزروم (ارزنهالروم) برگزار شد که سرپرستی هیات اعزامی از ایران به عهده میرزا تقی‌خان امیرکبیربود. تاریخ […]
این شهر پیوسته هویتی نظامیو اقتصادیداشته و نقش بزرگی در روابط بازرگانی ترکیه و ایران ایفا کرده است. در تاریخ ایران و در دوره قاجاریهیک دوره مذاکرات مهم تاریخی برای تعیین مرز بین دولت ایران و دولت عثمانیدر شهر ارزروم (ارزنهالروم) برگزار شد که سرپرستی هیات اعزامی از ایران به عهده میرزا تقی‌خان امیرکبیربود.
تاریخ ارزروم به دوران اورارتومی‌رسد و دودمان آرتاشسیدر آنجا اسکان داشته. سکنه اول این منطقه ارمنیها بودند که شهری به نام «کارین» در آنجا بنیان نهادند. در دوران بیزانس (روم شرقی) شهر تبدیل به قلعهشد و تئودوسیوپولیسنام گرفت. ارزروم در جنگ‌های بین ایران و روم و ایران و عثمانیبه‌دفعات تغییر تبعیت داد. در سال ۵۰۲ مسیحی بهرام گورشهر را تسخیر کرد ولی پس از مدت کوتاهی دوباره به دسترومیانافتاد. حال ارزروم بخشی از ترکیه است که از قدیم با تبریز مراودات تجاری خاص داشته است. تا جایی که یکی از خیابان‌های ارزروم تبریز نام دارد. ارزروم در منطقه‌ای در ترکیه قرار دارد که ۹ استان از ۱۴ استانش حزب دموکراتیک خلق را به‌عنوان حزب پیشتاز انتخاب کرد؛ اما خود ارزروم استانی بود که حزب اردوغان در آن پیشتاز بود، یعنی حزب عدالت و توسعه. از حیث تعداد، در منطقه آناتولی شرقی از ۵۱ نماینده، تعداد ۲۷ نماینده به حزب دموکراتیک خلق‌ها، ۲۰ نماینده به حزب عدالت و توسعه، ۲ نماینده به حزب حرکت ملی‌گرا و ۲ نماینده نیز به حزب جمهوری خلق تعلق یافت. حال پس از توافق هسته‌ایترک‌ها از این منطقه در تبریز حضور یافته‌اند. با هماهنگی انجمن صادرکنندگان آناتولی شرقی گروهی پنجاه‌نفره به استان ما آمدند. گروهی که زهرا تاشکسن‌لی اوغلو، نماینده مردم ارزروم در مجلس ملی ترکیه را نیز به همراه داشتند. دیدارهایی در استانداری آذربایجان شرقی، اتاق بازرگانی تبریز و منطقه آزاد ارس اهم اقدامات این گروه در استان بود. سابقه عملکردی ترک‌ها در ایران نشان از بازی‌های برد باخت دارد، برد آنها و باخت ما. باید دید در دوران پسا تحریم روابط تجاری طرفین به چه شکل خواهد بود. در هنگام حضور این گروه در تبریز فرصتی دست داد تا با جمال شنگل رئیس هیات مدیره انجمن صادرکنندگان گفت‌وگویی داشته باشیم، در ادامه نکات مهم این گفت‌وگو را مرور می‌کنیم.
دلیل انتخاب تبریز به‌عنوان مقصد مذاکرات
جمال شنگل تبریز و ارزروم را دو شهر برادر می‌داند. او می‌گویدما در ارزروم از کودکی با اسم تبریز آشنا هستیم،چراکهیکی از بزرگ‌ترینخیابان‌هایشهر به نام تبریز است. از جنبه‌های تاریخی هم از دوران رونق جاده ابریشم بین تبریز و ارزروم تجارت بزرگی در جریان بوده است. اما رئیس انجمن صادرکنندگان آناتولی شرقی معتقد است:«در وضعیت فعلی متأسفانهآن‌گونه که باید فی‌مابین تبریز و ترکیه تجارت گسترده‌ایوجود نداردو این برای طرفین خوب نیست. به خاطر همین ما تجار ترکیه به اینجا آمدیم و در جلساتی که طی حضور خود در تبریز و جلفا داشتیم، نکات امیدوارکننده زیادی دیدیم. استقبال بسیار خوبی از جلسات شد و طی این چند روز حدود صد شرکت در جلسات حضور داشتند. هدف ما صرفاً فروش یک‌جانبه محصولاتمان به تبریز و ایران نیست و باید این مبادلات دوجانبه باشد تا هر دو طرف از آن سود ببرند. دراینسفر ما متوجه پتانسیل منابع زیرزمینیو معادن استانو همچنین حوزه انرژی شدیم که باعث علاقه‌مندی ما جهت سرمایه‌گذاری و مشارکت در این بخش‌ها خواهد بود. البته با امید بهسرمایه‌گذاریمجموعه‌های تبریزی در کشور ما این امر می‌تواند محقق شود. ما باید توانایی‌هایمان را روی‌هم گذاشته به دنیا عرضه کنیم.» او فکر می‌کند برای ما درمنطقه آناتولی شرقیتجارت با تبریز و ارومیه به لحاظ مشترکات تاریخی و زبانی مناسب‌تر و در دسترس تر همهست. او می‌گوید: «مابعد از توافق ایران با کشورهای ۵+۱ تصمیم گرفتیم که به تبریز بیاییم و بلافاصله تصمیم خود را عملی کردیم. چراکه قدرت‌های امپریالیسمی منتظر ما نمی‌مانند و یک‌باره چشممان را باز می‌کنیم که این کشورها با آن نگاه استعمارگرانه خود آمده‌اند و پول‌ها را به کشورهای خود سرازیر کرده‌اندما باید سریع عمل کنیم.»
تحریم‌ها ظلم در حق ایران بود!
وقتی از جمال شنگل از دوران تحریم ایران و استفاده ترکیه از این دوران می‌پرسیممی‌گوید: «این تحریم‌ها یک ظلم علیه ایران بود و به نظر من کاملاً ناحق بود و مردم ایران سزاوار این ظلم نبودند. ترکیه هم همیشه در مقابل این بی‌عدالتی ایستاده بود و حالا هم کشورهای دیگر دنیا متوجه این امر شده‌اند که در حق ایران ظلم کرده‌اند؛ و حالا امیدوارم برای جبران و تلافیاین ظلم چندین ساله کارهای خوبی به نفع مردم ایران بکنند؛ و من مطمئن هستم که ایران و اقتصادشهرچقدر قدرتمندتر شوند و مردمش شاد و خوشحال باشنداین به نفع ما هم خواهد بود و بر این باورم کهبه‌صورت متقابل اگر مردم ترکیه هم خوش باشند ایرانی‌ها هم از این خرسند می‌شوند. چراکه در قرن‌های متمادی با توجه به مشترکات زیاد فرهنگی و دینی و مذهبیبین ایران و ترکیه برادری و اخوت ریشه‌داری بین این دو ملت وجود داشته است. ما دو ملت جدا از هم نیستیم و دوستی غیر از همدیگر نداریمو فکر می‌کنم ما این را ثابت کرده‌ایم.به‌طور مثال دریک سال گذشته رجب طیب اردوغان در هر مجمعی حضور پیدا می‌کرد به دفاع از حق مردم ایران می‌پرداخت،همان‌طور که از مردم مصر و فلسطین حمایت می‌کرد. هرکس که به‌ظاهردر لباس دوستی می‌آیدصرفاهدفش فقط استعمار ماست ولی منامیدوارم با اتحاد و دست در دست هم‌کارهای مفیدی انجام دهیم. خداوند باری‌تعالی به ما عقل داده که فکر کنیم و نباید در مقابل امپریالیسم کوتاه بیایم و نباید دربازی‌های سیاسی بیافتیم!»
نفت، داعش و اقتصاد قدرتمند
رئیس انجمن صادرکنندگان آناتولی شرقی وقتی با پرسش ما در مورد ارتباط صحبت‌های فوق با پدیده نفت مواجه می‌شودمی‌گوید: «نفت مهم است، ولی مگر نفت را شرکت‌های بزرگ خودشان تهیه نمی‌کنند؟ مگر نفت در اختیارشان نیست؟آنها افکار پلیدی برای خاورمیانه دارند. ما نباید این اجازه را به آنها بدهیم. بزرگ‌ترینامپراتوری‌های تاریخ از آن عثمانی‌ها و ایرانیان بوده است. همیشه در طول تاریخ ترک‌هاو فارس‌ها وکردها و عرب‌ها در کنار هم برادرانه زندگی کرده‌اند. همین داعش از کجابه وجودآمده است؟به‌یک‌باره که پدید نیامده است. کشورهای امپریالیستی آنها را بزرگ کردند و حالا که وظیفه‌شان را انجام داده‌اند و مأموریتشانتمام‌شده است.می‌خواهندنابودی‌شان توسط ما باشد و برای همین ما باید بیدارباشیم؛ و برای همین همباید در اقتصاد قدرتمند باشیم. وقتی اقتصاد قوی داشته باشیم کسی نخواهد توانست به مرزهایمان نظر بدی داشته باشد.»
افتتاح شعبه «تورک حالک بانکاسی» در تبریز
او می‌گوید با بررسی که طی این چند روز و از قبل در مورد تبریز و منطقه آذربایجان داشتیم به نقصان‌هایی پی برده‌ایم که می‌تواند فرصت سرمایه‌گذاری مشترک باشد.به‌طور مثال تولید کارخانه تولید دستمال مرطوب، سرمایه‌گذاری در حوزه راه و شهرسازیازجمله این موارد است. وی یک خبر ویژههم دارد اینکه در زمان کوتاهی بانک «تورک حالک بانکاسی» در تبریز شعبه‌ایتأسیس خواهد کرد.این اتفاق بسیار خوبی خواهد بود و باعث خواهد شد تجارت‌هاراحت‌تر صورت بگیرند. چراکه مردم تبریز مردمی هستند که ریشه‌های تجاری داشته و شم اقتصادی قوی دارند. وقتی در بازار قدیمی تبری قدم می‌زنیدمتوجه این نکته می‌شوید که قرن‌ها پیش چه حجم گسترده‌ای از تجارت در این بازار اتفاق می‌افتاده است. اگر در ارزروم خیابانی به اسم تبریز است این نکته را می‌رساند که آن موقع مبادلات تجاریبالایی مابین تبریز و ارزروم انجام می‌شده است.
درخواست نام‌گذاری خیابانی به نان ارزروم در تبریز
جمال شنگل در ادامه به پیشنهادی که در جلسه مشترک با شهرداری تبریز داشتند اشاره می‌کند و می‌گوید: «در جلساتی که در شهرداری تبریز داشتیم درخواست کردیم که خیابانی به نام ارزروم در تبریز نام‌گذاری شود. همان‌طور که کودکان ما از خردسالی تبریز را می‌شناسند اینجا هم کودکان تبریز، ارزروم را بشناسند.آنها همقول‌های مساعدی در این زمینه داده‌اند.همان‌طورکه شهرداری تبریز با ارزروم خواهرخواندهشده و در ارزروم روزهایی برای بزرگداشت و شناساندن تبریز برگزارشده است،در جهت گسترش این ارتباطاتنام‌گذارییک خیابانبانامارزرومدر تبریز ادامه خوبی می‌تواند باشد.»
ضعف تبلیغات تبریز در عرصه گردشگری
این فعال حوزه صادرات ترکیه در مورد صنعت گردشگری در تبریز نیز معتقد است: «متأسفانهنتوانسته‌ایدداشته‌هایتان را به‌خوبی عرضه کنید. اگر تبلیغات خوبی داشته باشید می‌توانید در صنعت گردشگریهم به‌عنوان یکی از قطب‌های منطقه عمل نمایید. همان‌طور که در سالهای قبل جای بسیار گردشگر پذیری بوده است. ایراناز تمام جهات شانس دارد. ما آینده ایران را خیلی خوب و روشن می‌بینیم. بنده آدم خوش‌بینی هستم، ولی واقعیت این است که به‌خصوص درتبریز امکان کارهای بسیار زیادی است. به نظر من حالا باید شرکت‌های ترکیه با شراکت مؤسسات ایران در تبریز ماندگار شوند. خیلی صریح بگویم که من آینده تبریز را بسیار روشن می‌بینم. اقتصاد تبریز پتانسیل بسیاری دارد و بر این باورم که با سرعت زیادی توسعه‌یافته‌تر خواهد شد و با این پیشرفت‌هاده سال بعد تبریز را نخواهید شناخت.»
دعوت از اتاق بازرگانی تبریز برای حضور در ارزروم
رئیس انجمن صادرکنندگان آناتولی شرقی در پایان می‌گوید: «ما با شرکت‌هایی که پتانسیل کارهای دوجانبه داشتند به اینجا آمدیممذاکرات و گفتگوهای خوبی داشتیم. بنده و دوستانم ازکارخانه‌ها و شرکت‌ها بازدید کردیم. برای گام‌هایبعدی به رییس اتاق بازرگانی شما پیشنهاد سفر به ارزروم را دادیمو روسای کارخانه‌هاو تجار را به ارزروم دعوت کرده‌ایم و تمام هزینه‌های این مسافرت را هم بر عهده می‌گیریم که آنها هم شرکت‌ها و کارخانه‌های ما را ببینند. باید از این جلسات نتیجه بگیریم. بنده فکر می‌کنم مقامات محلی سریع‌تر تصمیم می‌گیرند و دولت‌های مرکزی بوروکراسی‌های خاص خودشانرادارند که این بوروکراسی باعث عقب افتادن کارهامی‌شود. باید تصمیم‌گیری توسط مقامات محلی صورت بگیرد با کمک استاندار، شهردارتبریز وریس اتاق بازرگانی تبریز می‌شود با سرعت این کارها را انجام داد. اگر منتظر مدیران مرکزی نباید بمانیم چراکه وقتی کار به آن‌هامی‌رسد به دلیل مشغله‌های فراوان آنها زمان از دست می‌دهیم. برای همین ما این دعوت را انجام دادیم تا تجار تبریز باهماهنگی اتاق بازرگانی هر چه سریع‌تر به ارزروم بیایند و کارها را شروع کنیم. چراکه اگر قدرت‌های بزرگ به این مناطق بیایند دیگر نمی‌توانیدآن‌ها را کنار بگذارید. قبل از آمدنآن‌ها این دو کشور برادر بایدبا قبول کردن ریسک‌هایی تجارتشان را گسترش دهند.»
