به گزارش اویاقلیق (بیداری آذربایجان) به نقل از خبرنگار موسیقی فارس، در ابتدای این برنامه جاوید عباسی فلاح مدیر برگزاری آیین آواز ایرانی در زنجان گفت: آواز اصیل ایرانی با وجود بیشترین امکانات و تجهیزات و منابع آموزشی متاسفانه نسبت به دوره های قبل از انقلاب سیر نزولی پیدا کرده و دلایل مختلفی باعث به وجود آمدن بحران، آشفتگی و یک نوع سردرگمی شده است.

وی نتیجه این امر را فاصله گرفتن مردم از موسیقی اصیل و آواز ایرانی، تغییر ذائقه مردم، تغییر سلیقه ها، کاهش سطح شناخت نسبت به این هنر، کاهش کیفیت تولید آثار، تک بعدی شدن صدا، تک صدایی آواز و غیره اعلام کرد.

این مدرس آواز اصیل ایرانی با تاکید بر اینکه آواز ایرانی یکی از پیچیده ترین و غنی ترین هنرهای موسیقی نه تنها در کل ایران بلکه در کل دنیاست، افزود: از طرفی بخش مهمی از موسیقی دستگاهی ما را آواز ایرانی تشکلیل می دهد که مزین به کلام شاعران بزرگ ایران است. وقتی این کلام و اشعار با صوت انسان ترکیب و توسط اکمل سازها که حنجره است تولید می شود آواز ما نمود پیدا کرده و در روح و روان آدمی تاثیر می گذارد.

به گفته وی، آواز ایرانی برخلاف عقیده برخی از افراد، نه محدود است و نه غمگین؛ بلکه به مانند اقیانوس نامحدودی می ماند که باید آن را بیشتر کشف کرد؛ در واقع عنصر وجودی موسیقی اصیل و آواز ایرانی عشق است و دعوت به مهر و محبت و صفا و صمیمیت، تفکر، تامل، اندیشه، عرفان می کند.

این آواز خوان زنجانی ادامه داد: این ما هستیم که محدود هستیم و آنها را محدود می کنیم، بنابراین برگزاری چنین نشست هایی می تواند ارتباط مردم را با این هنرها بیشتر کرده و آگاهی را نسبت به آنها افزایش دهد.

عباسی فلاح با بیان اینکه یک آواز را از ابعاد مختلف می توان بررسی کرد، ولی به لحاظ کلی یک بخش مربوط به دانش، بینش، اطلاعات، جهان بینی، زیباشناسی، فلسفه، درک و فهم از موسیقی،شعر و ادبیات است و یک بخش دیگه را ساختار حنجره و امکانات و توانایی های حنجره، از قبیل قدت، وسعت، ارتفاع، حجم، طنین، رنگ و صدا شکل می دهد.

وی در ادامه با اشاره به اینکه نقاط مختلف ایران  سرشار از انواع صداهای متنوع و رنگانگ و افراد مستعد و توانمند است، اضافه کرد: تصمیم گرفتیم برنامه آیین آواز را برای اولین بار در زنجان برگزار کنیم تا مردم از نزدیک خواننده های خود را مشاهده و صدای آنها را بشنوند و به این نکته توجه داشته باشند که اگر عرصه برای همه فر اهم شود و همگان امکان ارائه کار خود را داشته باشند، گلستان آواز ما هر روز پربارتر شده و درختان تنومندی را به جامعه معرفی خواهد کرد.

پیام مدیر امور موسیقی فرهنگسرای ارسباران تهران

در ادامه این برنامه پیام مدیر امور موسیقی فرهنگسرای ارسباران تهران در افتتاحیه آیین آواز ایرانی در شهر زنجان توسط علی شیرازی بنیان گذار، آیین شب های آوازی کشوری قرائت شد.

در بخشی از پیام شهرام صارمی آمده است: «مایه فخر و مباهات است که هنرمندان و علاقه مندان به هنر موسیقی و آواز کلاسیک ایرانی امروز گرد هم آمده اند، برای شروع اتفاقی که اگر نگاهی جدی و عمیق به آن داشته باشیم،در سال های آینده شاهد حضور هنرمندانی برجسته در زمینه آواز خواهیم بود و تاکنون نیز با سایر کوشش های انجام شده در این زمینه، شاهد این پیشرفت ها بوده ایم.

مایه افتخار است که نشست آئین آواز در شهری برگزار می شود که عاشیق هایش در جای جای آن با حماسه سرایی ها، منظومه ها و داستان های عاشقانه نغماتشان را سینه به سینه و دهان به دهان می سرایند.شهری که هنرمندان تاثیر گذار و ارجمندی چون حسین منزوی و مهدی آذر سینا را به عرصه فرهنگ این خاک تقدیم نموده است».

در ادامه این پیام آمده است: «هنرمندان ارجمند و هنردوستان گرامی امروز بیش از هر زمان دیگری عرصه فرهنگ و هنر نیاز به همراهی و وحدت همگی ما دارد، در این مسیر از هیچ کوششی دریغ ننمایید.لازم است از حضورو حمایت همگی شما و سپاس از مسئولین محترم هنری شهر هنر پرور زنجان برای مساعدت های لازم جهت برگزاری نشست آئین آوازتشکر و سپاس خود را اعلام نمایم. تشکر ویژه ای دارم از دوست عزیز، هنرمند و آواز پژوه گرامی علی شیرازی که در راه اندازی و برگزاری ۱۵ جلسه نشست آیین آواز در فرهنگسرای ارسباران از هیچ کوششی فرو گذار نکرده است.

حضور در جمع اندیشمندانه و پرثمر شما برای من افتخاری بود که نصیب ام نشد و امیدوارم فرصت مجددی برای کسب این افتخار برایم محیا شود.با شعری از عطار نیشابوری برای همه شما آرزوی سلامتی و موفقیت دارم: مجمعی کردند مرغان جهان آنچه بودند آشکارا و نهان».

آشنازدایی در آواز

در بخش نشست تخصصی این برنامه که با موضوع آشنازدایی در آواز ایرانی برگزار شد، علی شیرازی موسس برنامه آیین آواز ایرانی با تاکید بر اینکه در هنر پایانی وجود ندارد و اگر در دوره ای گسست آوازی روی نمی داد  امروز شاهد اتفاقات و نوآوری ها در آواز ایرانی بودیم، با یادی از سرگذشت آوازخوانی در ایران از گذشته تا دوره معاصر عنوان کرد: در دوره قاجار اوج خوانی ارزش بالایی داشت که در دوره معاصر استاد غلامحسین بنان چهره ناشناخته ای از آواز خوانی را نشان داد. در این دوره شاهد بم خوانی از سوی این استاد آواز ایرانی بودیم که نشان داد چقدر با ظرفیت های آواز ایرانی ناآشنا هستیم.

وی آشنازدایی را نوعی آشناسازی در هنر اعلام کرد و ادامه داد: در این مفهوم چیزی کشف می شود که وجود دارد؛ اما عرضه نشده و باید در دوره ای به منصه ظهور گذاشته شود. برای نمونه در شیوه سه تار نوازی استاد احمد عبادی شاهد ظهور و بروز شیوه جدیدی در نوازندگی این ساز هستیم.

بنیانگذارآیین آواز ایرانی با پرداختن به مفهوم آشنایی زدایی در هنر گفت: آشنایی زدایی به معنای این نیست که ما گنجینه های هنری را کنار بگذاریم و بی تفاوت به سنت های دیرین باشیم.

وی نقش رسانه ها را در آشنازدایی هنر مهم دانست و اضافه کرد: در دوره ای شاهد اجرای زنده در هنرهای مختلف همچون تئاتر و آواز در رادیو بودیم و این نشان می دهد که با ورود رسانه ها شاهد تاثیرگذاری در سبک ها و شیوه های مختلف هنری بوده ایم.

مدرس آواز ایرانی در بخش دیگر سخنان خود با بیان اینکه در هستی هیچ چیز تمام ناشدنی نیست و دائم در حال آشنازدایی هستیم، بیان کرد: در زندگی روزمره تمامی قرارها و دیدارها را در زمان مشخصی تعیین می کنیم ؛ غافل از اینکه تمامی آن ها به وقوع نمی پیوندد.

به گفته شیرازی، آشنایی زدایی نوعی معیارزدایی نیست و در واقع خلق معیارهای تازه است تا در چارچوب حظیه و عرصه روزنه های تازه بگشاییم. دراین شکل هنری با مخاطب خاص به تکرار می افتد و در نهایت به افول ختم می شود و در نهایت هنر سطحی رواج پیدا می کند . آدم ها به تکرار می افتد و این هنر مجال پیدا می کند. البته بنده به شخصه مخالف آن نیستم و در این وادی می شود کارهایی کرد.

شیرازی با یادی از گذشته خود که در عرصه خبرنگاری حوزه کتاب فعالیت می کرد، ادامه داد: در آن برهه زمانی متوجه شدم که چند نویسنده مطرح چند کتابفروشی را سرپا نگه داشته اند. اعتقاد دارم که باید کتابفروشی در ایران گسترش یابد تا کتاب های چهره های ادبی همچون احمد شاملو، حسین منزوی، محمود دولت آبادی و غیره به فروش برسد.

وی با بیان اینکه هر زمان هنر سطحی در کشوری رشد پیدا کند، هنر اصیل و ریشه دار آن دچار نوعی تسلسل می شود، ادامه داد: تکصدایی آواز ایرانی در برهه ای به این حال و روز افتاد؛ اما با این وجود هنوز برای رشد و بالندگی دوباره آن دیر نشده است.

بنیانگذار شب های آواز ایرانی با اشاره به اجرای یکی از هنرجویان آواز ایرانی در آیین آواز ایرانی شهر زنجان گفت: الفبای آواز را نباید یاد گرفت؛ بلکه باید این هنر را دوره کرد. تکنوازی ها را مرور کرد و برای پی بردن به سبک نوازندگی هنرمندانی همچون پرویز مشکاتیان، رضا ورزنده، فرامروز پایور و حتی پشنگ کامکار در ساز سنتور سختی های راه را به جان خرید.

شیرازی پیدا کردن اقبال عمومی را شرط آشنازدایی بیان کرد و ادامه داد:  برای نمونه برای اولین بار با اجرای تصنیف ماندگار «کاروان» گوشه دیلمان توسط استا بنان معرفی شد و یا با شیوه جدید آواز خوانی در ماهور توسط استاد نادر گلچین راه جدیدی در این دستگاه روشن شد.  

وی با اشاره به ورود مرکب خوانی به آواز ایرانی از سوی برخی آوازخوانان بیان کرد: هر چند اولین شخصی که مرکب خوانی را وارد موسیقی ایرانی کرد، مشخص نیست؛ اما اساتیدی همچون استاد بنان و شجریان در این مسیر خوش درخشیده اند. با این وجود هر هنرمندی که اولین قدم را برداشت آشنایی زدایی کرد. عرصه موسیقی با تکثیر آشنازدایی در گذر زمان دیگر آن اثر با مرحله بلوغ می رسد و منسوخ می شود. شکل آوازخوانی استاد اکبر گلپایگانی به شکل «رومانس» بدون ورود به درآمد موضوع دیگر بود که شیرازی در سخنانش به آن پرداخت و گفت: در این شیوه خواننده روایتی را با آواز اجراء می کند که بدون درآمد ، تحریرها را پیوسته می زند.

وی با اشاره به شیوه آوازخوانی استاد ایرج در موسیقی ایرانی بیان کرد: این استاد از وارثان اوج خوانی در موسیقی آوازی ایرانی بعد از استاد بنان هستند که بخش قابل توجهی از مخاطبان ایرانی را مجذوب هنر خود کرده اند.

شیرازی در ادامه نقش مخاطب را در تداوم حیات هنری مهم دانست و افزود: بر این اساس بود که نورعلی خان برومند ، شجریان را به موسیقی ایرانی معرفی کرد و یا پریسا و عبدالوهاب شهیدی در جشن هنر خوش درخشیدند. این نشان می دهد که چقدر خواست و سلیقه مخاطب در ارج نهادن به هنرمند اهمیت دارد.   

مصطفی خالقی، آوازخوان با همراهی سنتور و سه تار محمد خالقی، وحید لشگری، بم تار و سجاد سعیدی با ساز سه تار در قالب گروه «دُردی کشان» به اجرای برنامه پرداختند.

آوازخوانی سعید صفری با سه تار مجید ستاری، آوازخوانی حامد حسینی راد با  سنتور مصطفی احمدپناه از بخش های این برنامه بود. همچنین آوازخوانی ابراهیم بیات با سه تار جواد اسکندری و نیز آوازخوانی محسن سعادتی با نوازندگی کیانوش دارالشفاء از دیگر بخش های این برنامه هنری بود.

تکنوازی زیبای سه تار حسن علی نژاد از شاگردان استاد زنده یاد جلال ذوالفنون به عنوان میهمان این برنامه هنری از شهر ری در حضور استاد ابوالحسنی سازنده زنجانی ساز از دیگر بخش های جالب بود که با تشویق حاضران همراه بود.  اهدای نهال ارس به عنوان نماد منابع طبیعی استان زنجان به شیرازی از سوی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان از دیگر بخش های این برنامه هنری بود.