خبرگزاری مهر-گروه استان ها- زهرا مقدمی: سبزیجات  کوهی از دل زمین می روید و نعمت بزرگ خدادادی است  چرا که این گونه ها خواص دارویی بسیار خوبی دارد و از قدیمی ها شنیده ایم که سبزیجات کوهی و یا همان گونه های گیاهی وحشی درمان هزاران درد و مرض است. 

بهار فصل رویش گیاهانی است که بیشترین کاربرد را از نظر دارویی و غذایی در طب سنتی و غذاهای محلی و سنتی دارند و در این میان  گیاهانی که در بهار می رویند سبزی های صحرایی بوده وخواص بسیار خوبی را دارند.

سبزیجات کوهی در مناطق مختلف و با نام های متفاوت مورد استفاده قرار می گیرند

سبزیجات کوهی طیف گسترده ای از گیاهان هستند که در مناطق مختلف و با نام های متفاوت مورد استفاده قرار می گیرند و بومی منطقه خود هستند. گیاه‌شناسی در ایران قبل از اسلام سابقهٔ طولانی داشت و پزشکان ایرانی از صدها گیاه درمان‌بخش آگاه بودند و آن‌ها را بسیار مهم می دانستند. امروزه هم  استقبال خوبی از مصرف گیاهان دارویی در کشور  وجود دارد و برای تحقق این روند برنامه ریزی در حال انجام است. در این میان در استان زنجان پتانسیل های خوبی برای کشت گیاهان دارویی وجود دارد.  

امروز گونه های گیاهی همچون آویشن، بومادران، پنیرک، ختمی، ریواس، شنگ، بابونه، پونه و پونه کوهی، شاهی آبی یا علف چشمه (بولاق اوتی)، چای کوهی (توکلیجه) یا سبزی کوفته، غازایاقی، سوسنبر (نعنای فلفلی) ، تره بیابانی، مرزه کوهی و غیره برای سلامتی انسانها بسیار مفید است و مادرها و مادربزرگها از این گونه ها برای درمان استفاده می کردند.

غاز ایاغی، یونجه، کاسنی، خاکشیر، موسیر، ترشک، سنبل الطیب، تیغ دولاق، آویشن، کنگر، ریواس، اسفناج وحشی، نعناع کوهی، پونه، کاکوتی، شنگ، مرزه کوهی، قارچ و سیر کوهی، شیرین بیان، گاوزبان، آجی بیان، بولاغ اوتی و گون، گیاهان خودرو مناطق مختلف  استان محسوب می شودبابونه، شنگ، تره کوهی، غاز ایاغی، یونجه، کاسنی، خاکشیر، موسیر، ترشک، سنبل الطیب، تیغ دولاق، آویشن، کنگر، ریواس، اسفناج وحشی، نعناع کوهی، پونه، کاکوتی، شنگ، مرزه کوهی، قارچ و سیر کوهی، شیرین بیان، گاوزبان، آجی بیان، بولاغ اوتی و گون، ازجمله گیاهان خودرو مناطق مختلف استان محسوب می شود.

مدیر کل منابع طبیعی  و آبخیزداری استان زنجان در خصوص گونه های گیاهی در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: در استان زنجان هزار و ۲۰۰ گونه گیاهی وجود دارد که از این تعداد ۲۲۰ گونه قابلیت استفاده برای مردم را دارد و برای جلوگیری از انقراض این گونه هاطرح ایجاد ذخیره گاه گیاهان داروئی در حال پیگیری است. 

خلیل آقاجانلو تاکید کرد: از ۱۳ نوع اقلیم ۱۱ نوع اقلیم در استان زنجان است و مهمترین نوع گیاهان دارویی استان زنجان، گل محمدی ، زعفران و آویشن است. 

وی با بیان اینکه شناسایی عرصه های مستعد برای کشت گیاهان دارویی در استان زنجان در حال انجام است، تصریح کرد: توسعه کشت گیاهان دارویی نیاز به آموزش دارد و باید برای تحقق این امر مهم  برنامه ریزی و مدیریت لازم در دستور کار قرار گیرد.

آقاجانلو افزود: گیاه دارویی گل محمدی بعد از زعفران دومین محصول صادراتی ایران است و باید توجه ویژه به این بخش شود.

همچنین مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: در حال حاضر گرایش به گیاهان دارویی بیشتراست و این گرایش باعث ایجاد تولید و اشتغال زایی پایدار در این حوزه شده است که علاوه بر تولید به صنایع فرآوری و بسته بندی نیاز دارد.

وی ۲۰ گونه از گیاهان دارویی زنجان را دارای ارزش صادراتی بالا اعلام کرد و گفت: به لیمو، نعنا فلفلی، آویشن، ختمی، بابونه، زیره از سود آورترین گیاهان دارویی استان محسوب می شوند.

اجاقلو تصریح کرد: ۵۷.۶ هکتار از اراضی کشاورزی استان زیر کشت گیاهان دارویی قرار دارد که بیشترین سطح مربوط به کدوی تخم کاغذی ، آویشن ، نعنا فلفلی ، پنیرک، سنبل الطیب، ختمی و به لیمو در رده های بعدی قرار دارند.

مدیرباغبانی سازمان جهادکشاورزی استان زنجان تولید سالانه گیاهان دارویی استان را ۵۰تن عنوان کرد و گفت: شرایط اقلیمی استان زنجان برای تولید گیاهان دارویی مطلوب است و خوشبختانه جمعیت آفات و بیماری ها در حمله به این محصولات ناچیز بوده که این امر موجب کاهش نیاز به مصرف سموم و تولید محصول سالم و ارگانیک شده است.

رویشگاه های طبیعی در استان زنجان متنوع است

اجاقلو تصریح کرد: رویشگاه های طبیعی در استان زنجان متنوع بوده و این پتانسیلی مطلوب برای انجام صادرات در این بخش ایجاد کرده است.

بهنام اوجاقلو از بستر سازی برای صادرات، و توسعه کشت و فرآوری  گیاهان دارویی خبرداد .

وی  اهمیت و ضرورت حمایت همه جانبه از توسعه کشت گیاهان دارویی در استان زنجان تاکید کرد و افزود: توسعه کشت گونه های مختلف گیاهان دارویی به منظور تامین نیاز دارویی کشور به عنوان یک استراتژی باید مد نظر قرار گیرد.

اجاقلو با بیان اینکه صادرات مازاد بر نیاز گیاهان دارویی می تواند ارزآوری معادل چندین برابر نفت را به دنبال داشته باشد، خاطرنشان کرد: اراضی درجه دو و سه که برای محصولات زراعی و باغی غیر قابل استفاده هستند را می توان به زیر کشت گیاهان دارویی برد.

 مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان تصریح کرد: عوارض جانبی گیاهان دارویی کمتر بوده و تواماً چندین نوع بیماری را کنترل می کند وکشت و کار گیاهان دارویی خودکفایی و اشتغال جوانان در مناطق مختلف را به همراه دارد.

اجاقلو  عنوان کرد: سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با برنامه‌ریزی جامع به منظور  هدایت فعالیت های کشاورزی در زمینه توسعه کشت گیاهان دارویی به صورت زنجیره تولید و حمایت از تولید کنندگان خرد درصدد است علاوه بر دستیابی به توسعه پایدار، اشتغالزایی، خودکفایی دارویی و ایجاد امنیت غذایی در حفظ ذخایر ژنتیکی در عرصه های طبیعی استان و درآمد زایی ارزی نقش به سزایی ایفا کند.

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان تاکید کرد: تخصیص اعتبارات کافی و حمایت های اولیه مالی و بویژه هدایت و جذب سرمایه های بخش خصوصی، رایزنی و ایجاد ارتباط با بانک های عامل و موسسات مالی در راستای اعطای تسهیلات لازم و بستر سازی برای صادرات فرآورده های گیاهان دارویی عامل محرک توسعه کشت و فرآوری این گیاهان در استان زنجان محسوب می شود.

باید بدانیم گونه  های گیاهی موهبت الهی بوده و فواید زیادی برای طبیعت و انسانها دارد ولی باید قدر این  نعمت های خدادای را بدانیم و استفاده درستی از این  گونه ها و طبیعت داشته باشیم.

برخی بهره برداری های بی رویه و نادرست از گونه های گیاهی و نبود نظارت بر روی عرصه های گیاهی باعث شده برداشت های نادرست از طبیعت باعث بروز مشکلات و چالش های متعدد برای این بخش شوددر این میان برخی بهره برداری های بی رویه و نادرست از گونه های گیاهی و نبود نظارت بر روی عرصه های گیاهی باعث شده برداشت های نادرست از طبیعت عامل بروز مشکلات و چالش های متعدد برای این بخش شود به گونه ای که حاصل این فرایند فرسایش خاک و نابودی عرصه های طبیعی است.

عضو شورای مرکزی خانه کشاورز زنجان در گفتگویی با بیان اینکه امروزه فرسایش خاک یکی از عوامل مهم در تخریب محیط زیست در جهان به‌ویژه در ایران به‌شمار می‌رود، گفت: با نابودی لایه‌های خاک، چرخه تولید مواد غذایی مختل و در نتیجه امنیت غذایی دچار مشکلات عدیده‌ای می‌شود و اقتصاد ملی را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.

نازخند صبحی افزود: فرسایش خاک یعنی نابودی تدریجی محیط زیست، موجودات زنده و نباتات که در نهایت تخریب حیات زیست انسان‌ها را به دنبال دارد و از دست رفتن پوشش گیاهی اثرات منفی اکولوژیکی (تغییرات آب و هوایی)، اقتصادی و اجتماعی به همراه دارد و امنیت غذایی انسان‌ها را نیز به خطر می‌اندازد.

وی با بیان اینکه آب و باد می‌تواند زمین‌های زراعی حفاظت شده را خیلی زود تخریب کند و موجب نابودی حاصل‌خیزی خاک و مانع تقویت غنی‌سازی خاک شود، گفت: از بین بردن پوشش گیاهی مراتع، دشت‌ها و جنگل‌ها به وسیله چرای بی‌رویه دام یا تبدیل مراتع شیب‌دار به زمین‌های زراعی همه موجب تخریب و به‌هم ریختگی محیط زیست می‌شود و بی‌تردید حاصل آن فرسایش خاک، از بین رفتن زمین‌های زراعی، جنگل‌ها، مراتع و نیز دامپروری و در نتیجه نابودی فعالیت‌های کشاورزی شود.

برخی افراد قبل از گل دهی گیاهان خوراکی و دارویی اقدام به برداشت این گیاهان می کنند و  این امر باعث می شود گیاهان بدون طی مراحل تکامل و زایش از بین بروند و این امر آسیب جدی به وضعیت پوشش گیاهان در منطقه وارد می کند.

همچنین استفاده برخی افراد سودجو از ابزارهایی مانند کاردک برای بیرون آوردن کامل ریشه گیاهان باعث ایجاد مشکل و از بین رفتن اکوسیستم طبیعت استان زنجان می شود. برداشت بی‌رویه و با ریشه سبزی‌های کوهی و گیاهان دارویی در طبیعت استان زنجان باعث از بین بردن ذخیرگاه های طبیعی شده و خطر انقراض برای این گونه های گیاهی، تخریب منابع طبیعی و فرسایش خاک را به دنبال دارد.