دستفروشی در تبریز و به ویژه در بازار تبریز، اطراف آن و به ویژه بساطیهای فروش اجناس در معابر اصلی و فرعی بزرگترین بازار مسقف جهان، در گذشته و این روزها؛ علاوه بر ایجاد مشکل برای رفتوآمد مردم و افزایش آسیبهای اجتماعی، به نوعی نیز هویت شهری و سیمای بصری و محیطی شهر اولینها را […]
دستفروشی در تبریز و به ویژه در بازار تبریز، اطراف آن و به ویژه بساطیهای فروش اجناس در معابر اصلی و فرعی بزرگترین بازار مسقف جهان، در گذشته و این روزها؛ علاوه بر ایجاد مشکل برای رفتوآمد مردم و افزایش آسیبهای اجتماعی، به نوعی نیز هویت شهری و سیمای بصری و محیطی شهر اولینها را مخدوش کرده است.
آنچه در این میان بنا به عقیده برخی کارشناسان حوزه شهری و شهروندان شهر تبریز، هر چند معضل دستفروشی پدیدهای جدید در این شهر نبوده و نخواهد بود، اما در سالهای اخیر با ثبت جهانی بازار تبریز در یونسکو به عنوان بزرگترین بازار زیبا و سرپوشیده جهان، که این امر نیز موجب جذب بیشتر گردشگران داخلی و خارجی از شهر تبریز و در این میان بازار تبریز شده، ازدحام دستفروشان و عدم ساماندهی آنان در بازار و حاشیه خیابانهای اطراف این بازار؛ برای مردم و بسیاری از کارشناسان و صاحبنظران نگرانکننده است.
* ازدحام دستفروشان نفس بزرگترین بازار مسقف جهان، را گرفته
جالبتر آنکه، هر لحظه و زمان اگر سری به بازار تبریز و به ویژه به بازارچهها، تیمچهها، سراها، محلهها، کوچهها و خیابانهای منتهی به بزرگترین بازار مسقف جهان بزنید، حداقل صدها نفر دستفروش در آن اطراق کردند، که هیچ وقت تعداد دقیقشان از هیچ منبع رسمی اعلام هم نمیشود.
نباید فراموش کرد، این افراد انسانهای محترم، شریف و صادقی هستند که به دلیل بیکاری و برخی تنگناهای اقتصادی و نداشتن سرمایه، به دستفروشی رو میآورند، تا اینکه بتواند بخشی از نیازهای اولیه و معیشتی خود و خانواده خود را از این راه تأمین کنند و از این رو ضروری است برنامهای منظم و دائمی برای ساماندهی اجرا شود.
در همین ارتباط هر از چند گاهی خبر ساماندهی با تدبیری تازه به گوش میرسد، به طوریکه اخیراً معاون خدمات شهری شهرداری کلانشهر تبریز؛ از اتخاذ تمهیدات ویژه برای ساماندهی دستفروشان با ایجاد «روز بازارها» و «شب بازارهای» در سطح شهر اولینها خبر داده و گفته که افزایش این بازارها با نهایت احترام و تکریم بهدنبال انضباط بخشی و ساماندهی این قشر از جامعه هستیم و پس از شناسایی نیازمندان واقعی در وهله اول و همچنین دستفروشان کارت شناسایی برای آنها صادر خواهد شد و همچنین این مقام شهری افزوده، که این طرح منجر به ایجاد نشاط و شادابی برای شهروندان و خانوادههاست و از طرفی منجر به ایجاد جاذبه تفریحی و گردشگری میشود.
* بزرگترین بازار جهان؛ در احاطه دستفروشان
دستفروشان و مسؤولان ذیربط بر این باور بوده، که این افراد به دلیل مشکلات معیشتی ناچار هستند، تن به این کار بدهند. از سوی دیگر، در چند سال گذشته به علت رکود اقتصادی، تورم، بیکاری، مهاجرت، عدم کنترل و نظارت خدمات شهری و … بر انبوه جمعیت به عنوان دستفروش در پیاده روها برای امرا معاش افزوده است.
از طرف خیابان دارایی به طرف خیابان جمهوری در حال حرکت هستم، خیابان جمهوری اسلامی که به نوعی چسبیده به بازار تبریز است، راستهها، کوچهها و محلههای این بازار؛ که منتهی به این خیابان است، از اول صبح تا آخر شب، پیادهروها، راستهها، محلهها و بازارچههای منتهی به خیابان جمهوری، مملو از دستفروشان با بساط اجناس رنگارنگ هستند. عدهای از دستفروشان مشغول گپ زدن و عدهای دیگر با چهرهای خسته در کنار بسط خود نشستهاند و حوصله پاسخگویی به سئوالی را ندارند و برخی هم با فریاد بلند قیمت اجناس خود را به رخ دیگران میکشند.
* روایت اشکها و لبخندهای دستفروشان تبریز
عباس، ۱۵ ساله که بسته ای سفره نایلونی در دست دارد و فریاد میزند، سفره ۲ و ۵ تومن از دستفروشان حاضر در حاشیه بازار تبریز است. وی که دانشآموز است، به خاطر از کار افتادگی پدرش، فشار زندگی و مشکلات اقتصادی؛ برای تأمین مخارج خود و خانوادهاش به دستفروشی روی آورده است، در گفتوگو با خبرنگار فارس در تبریز میگوید: امثالی چون من، مجبور هستیم، برای تأمین مخارج اولیه و ناچیز خود و خانواده خویش دستفروشی کنیم، هر چند که ممکن است، برای دیگران و به خصوص مغازه داران و کاسبان بازار تبریز هم مشکلاتی بهوجود بیاوریم.
این نوجوان دستفروش در ادامه میافزاید: از ترس مأموران شهرداری مجبور هستیم که اجناس خویش را روی دست و داخل کیف دستی به فروش برسانیم، زیرا بارها شده که با پهن کردن بساط خود در خیابان گرفتار مأموران شهرداری شدهایم.
پرویز ۲۸ ساله که کارش را از هشت سالگی با فروش بادکنک در بازار آغاز کرده نیز در این خصوص در گفتوگو با گزارشگر فارس در تبریز میگوید: بارها شده به دلیل برخوردهای بد مأموران شهرداری با آنها درگیر شدهایم و اگر این همه دستفروش که در اطراف و خود بازار است، از سوی شهرداری ساماندهی و فضای دیگری در اختیار اینها قرار گیرد، کمتر ما دستفروشان، و به خصوص مغازهداران و مردم عادی دچار مشکل میشوند.
* رشد دستفروشی؛ در شهر اولینها
وی میافزاید: این روزها قدرت خرید مردم پایین آمده و از این رو دوست دارند که اجناس ارزان قیمت بخرند و به خاطر اینکه دستفروشان اجناس را کمی ارزانتر از بازاریان به فروش میرسانند، مردم دوست دارند از ما خرید کنند.
جالبتر آنکه میان مردمی که در بازار در رفت و آمد هستند و به جای خرید، به تماشا ویترینهای پر زرق و برق یا پرس و جوی قیمت مشغول هستند، مرد میان سالی با قیافه در هم از یک مغازه لباس فروشی بیرون میآید.
وی درباره علت ناراحتی خود میگوید: من میخواستم، برای نوهام یک شلوار خرید کنم که مغازهدار قیمت آن را دو برابر بیرون(دستفروشان)، اعلام میکند که می روم بیرون از بازار و از دستفروشان خرید کنم.
این شهروند تبریز در ادامه در گفتوگو با خبرنگار فارس در تبریز میگوید: در گذشته بر قیمت اجناس مختلفی که در بازار تبریز به فروش میرسید نظارت و کنترل بیشتری میشد، ولی این روزها و در سالهای اخیر به این مسائل کمترین توجهی میشود.
* دستفروشی با هزار و یک مشکل، در تبریز
وی میافزاید: در حال حاضر یک جنس با یک کیفیت و اندازه؛ به قیمتهای مختلف از سوی کاسبان بازار به فروش میرسد و اگر علت این کار از مغازهداران جویا شوید اعلام میکنند، دوست ندارید، بروید از مغازه دیگر خرید کنید و مردم هم به خاطر این وضعیت بازار؛ در بعضیها مجبور میشوند، از دستفروشان خرید کنند.
جعفر، یکی دیگر از دستفروشان که سن و سالی ازش گذشته است در داخل راسته بازار صفی بزرگترین بازار مسقف جهان، تیشرتهای پسرانه میفروشد نیز در گفتوگو با گزارشگر فارس در تبریز میگوید: بد روزگار امثال بنده را دستفروش کرده، متولیان امر و به ویژه مدیران شهری، باید در حد امکان از این افراد حمایتهای لازم را داشته باشند.
* دستفروشان؛ محکوم به دستفروشی برای امرار معاش
وی میگوید: این روزها به خاطر بیکاری و رکود اقتصادی عدهای زیادی از مردم و به ویژه کودکان و نوجوانان اقدام به دست فروشی میکنند، به طوریکه در برخی از مواقع به دلیل ازدحام فراوان دستفروشان در حاشیه بازار تبریز، نمیتوان در حد انتظار کاسبی کرد.
کوتاه سخن اینکه هر چند دستفروشی در کشورمان به عنوان مشاغل رسمی محسوب نمیشود؛ ولی متولیان امر و دستگاههای ذیربط در این ارتباط در جریان باشند که این انسانهای شریف چارهای دیگر ندارند و از این رو به نظر میرسد، با یک برنامهریزی درست، منطقی، دائمی و منسجم در آیندهای نزدیک این معضل اجتماعی در سطح شهر تبریز و به ویژه در بازار و حاشیههای آن بر طرف شود و دستفروشان در قالب طرحی که اخیر از سوی معاونت خدمات شهری شهرداری کلانشهر تبریز با عنوان «روز بازارها» و «شب بازارها» مطرح شده، ساماندهی شوند.
فارس