ایران کشوری با اقلیمی خشک و نیمه‌خشک است؛ شاخص سرانه آبی که می‌تواند در دسترس مردم قرار گیرد پایین‌تر از حد معیارهای جهانی شناخته‌شده است بنابراین وقتی پایین‌تر از معیار جهانی قرار داریم باید منابع آب به‌درستی مدیریت شوند تا از شرایط تنش آبی به بحران آبی تبدیل نشود، ازاین‌رو مدیریت منابع آب از اهمیت […]
ایران کشوری با اقلیمی خشک و نیمه‌خشک است؛ شاخص سرانه آبی که می‌تواند در دسترس مردم قرار گیرد پایین‌تر از حد معیارهای جهانی شناخته‌شده است بنابراین وقتی پایین‌تر از معیار جهانی قرار داریم باید منابع آب به‌درستی مدیریت شوند تا از شرایط تنش آبی به بحران آبی تبدیل نشود، ازاین‌رو مدیریت منابع آب از اهمیت زیادی برخوردار است.
مثلاً آلوده کردن آب و یا مصرف نادرست شرایط را بدتر می‌کند ازاین‌رو باید سعی کنیم مسائلی را که به سوء مدیریت در منابع آب برمی‌گردد، جبران کنیم.
برای جلوگیری از افت آبهای زیرزمینی پروژه‌ها و طرح‌های مختلفی در کشور به تصویب رسیده است و درواقع می‌توان گفت هرکدام از نهادها و ارگان‌های ذی‌ربط در سراسر کشور مسئولیتی در این راستا عهده‌دار هستند.
شرکت آب منطقه‌ای به‌عنوان یکی از متولیان حفظ و حراست از آبهای زیرزمینی مسئولیت‌های مختلفی در این زمینه عهده‌دار است و با اجرای طرح‌های زیادی درصدد از منابع آبی استان و کشور محافظت نماید.
نصب یک هزار و ۵۰۰ کنتور هوشمند برای صیانت از سفره‌های زیرزمینی در چاه‌های آب کشاورزان حاشیه دریاچه ارومیه
یکی از طرح‌های تصویب‌شده در این خصوص تهیه و نصب کنتورهای هوشمند است که در این راستا مدیر پروژه تهیه و نصب کنتورهای هوشمند شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در تبریز از در مورد این راهکار اجرایی مطالب مفیدی بیان کرد.
حسین رجب‌پور گفت: شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی در راستای حمایت و صیانت از سفره‌های آب زیرزمینی یک هزار و ۵۰۰ دستگاه کنتور هوشمند آب و برق خریداری و در چاه‌های بهره‌برداران کشاورزی با اولویت و تمرکز چاه‌های واقع‌شده در حاشیه دریاچه ارومیه و چاه‌های دارای مازاد برداشت نصب‌شده است.
وی افزود: از این هزار و ۵۰۰ کنتور هوشمند آب و برق یک هزار و ۱۰۰ کنتور در آبخوان‌های حاشیه دریاچه ارومیه و ۴۰۰ دستگاه نیز در آبخوان دشت مرند نصب‌شده است و باید گفت تمام این کنتورها در مدار بهره‌برداری بوده و اعمال مدیریت می‌شود.
نگرانی از بهره‌برداری بیش از حد از آبهای زیرزمینی در مرند
مدیر پروژه تهیه و نصب کنتورهای هوشمند با اشاره به اینکه حجم بهره‌برداری آبهای زیرزمینی در شهرستان مرند زیاد است، اظهار داشت: شهرستان مرند جزو قطب‌های کشاورزی استان بوده و چون حجم بهره‌برداری آب زیرزمینی طی دهه گذشته از این شهرستان زیاد است این امر باعث گردیده تنش و فشار زیادی بر آبخوان مرند وارد شود بنابراین ۴۰۰ دستگاه کنتور هوشمند آب و برق به این شهرستان اختصاص‌یافته است.
رجب‌پور با اشاره به اینکه پیش‌ازاین کنتورهای مکانیکی در چاه‌ها استفاده می‌شد، اظهار داشت: البته استفاده از این کنتورها به دلیل شرایط خاص اقلیمی استان و وجود مناطق خیلی گرم و خیلی سرد، همچنین تصفیه نشدن آب چاه‌ها و وجود املاح و ماسه‌های زیاد باعث شده بود این کنتورها عملکرد دقیقی نداشته باشند و از سوی دیگر این کنتورها بسیار هزینه‌بر بودند بنابراین مشکلات زیادی به وجود آمده بود.
وی ادامه داد: در این راستا در سال ۸۴ نسل جدیدی از کنتورهای آب به نام کنتورهای هوشمند آب و برق معرفی شد اما تنها عیب این کنتورها این بود که فقط به چاه‌های برقی نصب می‌شد و قابل‌نصب در کنتورهای دیزلی نبود درحالیکه طبق آمار یک‌سوم چاه‌ها برقی بوده و بقیه دیزلی هستند.
کارت شارژ به بهره‌برداران کشاورز برای استفاده از آب
مدیر پروژه تهیه و نصب کنتورهای هوشمند اضافه کرد: شرکت آب منطقه‌ای با همکاری شرکت توزیع نیروی برق تبریز و شرکت توزیع نیروی برق آذربایجان شرقی از همان سال ۸۴ به خرید و نصب کنتورهای هوشمند آب و برق اقدام کرد. این کنتورها در چاه‌های برقی در مدار جریان برق نصب شدند و با استفاده از میزان انرژی برق مصرفی، حجم آب استخراجی از چاه محاسبه‌شده و قابل شارژ و تخصیص حقا به بودند.
وی با اشاره به اینکه بعد از نصب کنتورها کارت شارژ به بهره‌برداران کشاورز برای استفاده از آب اعطا می‌شد خاطرنشان کرد: ما توانستیم با کمک این کنتورها حقابه بهره‌برداران را در بازه‌های زمانی مختلف تخصیص داده و به اطلاع بهره‌برداران برسانیم. پس‌ازآن بهره‌بردار کارت شارژ را به‌راحتی به کنتور وصل کرده و شروع به بهره داری می‌کرد و البته می‌دانست از حجم آب تخصیصی چقدر استفاده‌شده است.
تولید و معرفی نسل جدید کنتورهای هوشمند آب در سطح کشور
رجب‌پور در ادامه از تولید و معرفی نسل جدید کنتورهای هوشمند آب در سطح کشور خبر داد و تصریح کرد:خوشبختانه از سال ۹۴ نسل جدیدی از کنتورهای هوشمند به نام کنتورهای هوشمند آب در سطح کشور معرفی شد که بزرگ‌ترین مزیت این کنتورها این است که علاوه بر چاهای برقی به چاه‌های دیزلی نصب می‌شوند. این کنتورها کاملاً بر اساس تجهیزات و امکانات داخلی پایه‌گذاری شده و در راستای اهداف عالیه اقتصاد مقاومتی است.
بنا به گفته وی برای تولید کنتورهای هوشمند آب در سطح کشور تائیدیه وزارت نیرو لازم و ضروری است و تعداد معدودی از شرکت‌ها توانسته‌اند این تائیدیه را اخذ کنند و شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی به‌عنوان اولین و تنهاترین شرکت در سطح کشور در اواخر سال ۹۴ برای خرید دو هزار دستگاه کنتور هوشمند آب قرارداد بسته است.
نصب ۱۰۰۰ کنتور هوشمند آب در سال ۹۵ در آذربایجان‌شرقی
رجب‌پور تصریح کرد: طبق برنامه پیش‌بینی‌شده یک هزار دستگاه کنتور هوشمند آب در سال ۹۵ در چاه‌های برقی و دیزلی نصب می‌شود.
اهمیت آبهای قابل شرب در جهان به‌گونه‌ای که اگر بخواهیم با زبان عدد و ارقام بگوییم باید اذعان کرد: از ۱۰۰ درصد آبهای کره زمین ۹۷ درصد متعلق به آب اقیانوس‌ها و دریاها بوده و آب‌هایی شور هستند که برای مصارف انسانی قابل‌استفاده نیست.
تنها سه درصد از آبهای کره زمین آب شیرین بوده و از این سه درصد نیز ۸۵ درصد متعلق به یخچال‌های قطبی است، ۱۴ درصد آبهای زیرزمینی و یک درصد نیز متعلق به رودخانه‌ها و دریاچه‌های آب شیرین هستند.
باید گفت: از آبهای زیرزمینی به‌عنوان یک منبع استراتژیک نام‌برده می‌شود آمار مربوط به سفره‌های آب زیرزمینی اهمیت این موضوع را نشان می‌دهد که به‌عنوان تنها منبع در دسترس برای مصارف انسانی مطرح هستند و از آنها به‌عنوان منابع استراتژیک نام‌برده می‌شود، بنابراین لازم است مصرف و بهره‌برداری آن را مدیریت کنیم تا برای نسل‌های آینده میراث ارزشمندی به یادگار بگذاریم.
برداشت سالانه ۹۴۰ میلیون مترمکعب از آبهای زیرزمینی
در واقع مصرف بی‌رویه از منابع آبی موجب شده است توازن بین تخلیه و تغذیه منابع به هم بخورد؛ سفره‌های آب زیرزمینی با بارندگی به‌طور طبیعی تغذیه می‌شوند حال اگر این میان میزان برداشت بیشتر از تغذیه باشد دیگر فرصتی برای جبران مصرف منابع باقی نمی‌ماند، شرایط کنونی منابع آبی کشور ما این‌گونه است.
آبهای زیرزمینی همانند سایر منابع طبیعی به لحاظ کمی و کیفی در معرض تهدید فعالیت‌های بشر قرارگرفته است. در دهه‌های اخیر، افزایش برداشت از منابع آب زیرزمینی برای مصارف انسانی و کشاورزی به افت قابل‌توجه سطح آب زیرزمینی در قسمت‌های وسیعی از جهان انجامیده، به‌طوری‌که افت منطقه‌ای منابع آب زیرزمینی به یک مسئله جهانی تبدیل‌شده است. افت سطح آب زیرزمینی و تهی شدن سفره‌های آب زیرزمینی و پیامدهای آن ازجمله افزایش هزینه‌های استحصال آب، نشست زمین و کاهش کیفیت آب در مناطق مختلف دنیا مشهود است
طبق آخرین آمار اعلام‌شده، سالانه ۹۳۷ میلیون مترمکعب منابع از آبهای زیرزمینی استحصال می‌شود که از این رقم ۸۲ درصد به بخش کشاورزی تعلق دارد.
مدیر پروژه تهیه و نصب کنتورهای هوشمند شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی در خصوص عوامل انسانی و برداشت‌های مجاز از طریق چاه‌های موجود در استان آذربایجان شرقی گفت: تاکنون ۲۸ هزار و ۶۰۰ حلقه چاه مجاز در سطح استان حفرشده است.
وی افزود: از این تعداد ۹ هزار و ۲۰۰ حلقه چاه از نیروی الکتریسیته برای بهره‌برداری استفاده میکنند و ۱۹ هزار و ۴۰۰ حلقه چاه از سوخت فسیلی استفاده کرده و چاه‌های دیزلی هستند.
رجب‌پور با اعلام اینکه بیشترین بخش استفاده‌کننده از آبهای زیرزمینی بخش کشاورزی است خاطرنشان کرد: طبق آخرین آمار، از چاه‌های استان سالانه ۹۳۷ میلیون مترمکعب منابع از آبهای زیرزمینی استحصال می‌شود که از این رقم ۸۲ درصد به بخش کشاورزی تعلق دارد، ۱۶ درصد برای شرب و بهداشت و دو درصد در بخش صنعت استفاده می‌شود.
مدیر پروژه تهیه و نصب کنتورهای هوشمند شرکت آب منطقه‌ای تصریح کرد: این ۸۲ درصد باعث شده بیشترین بهره‌برداران و مراجعه‌کنندگان ما نیز کشاورزان بوده و توجه عمده بیشتر بر روی این بخش متمرکز باشد.
وی با تصریح بر اینکه منابع آب زیرزمینی با بحران‌های جدی مواجه است و این بحران‌ها باید به‌گونه‌ای مدیریت‌شده و با آن مقابله کرد افزود: در این راستا و در جهت مدیریت بهره‌برداری و مقابله با بحران‌های پیش رو منابع آب زیرزمینی، مجلس شورای اسلامی در سال ۶۱ قانون توزیع عادلانه آب را تصویب کرده است.
رجب‌پور ادامه داد: در ماده ۱۲ این قانون، وزارت نیرو موظف شده است به‌تمام چاه‌های مجاز بهره‌برداری ادوات و تجهیزات اندازه‌گیری آب خروجی و حجم آب برداشتی به هر نوعی که کارشناسان وزارت نیرو تشخیص می‌دهند از آنها استفاده کند تا حقا به ای که به‌صورت مجاز به بهره‌برداران تخصیص‌یافته است را با مدیریت و برنامه زمانی به بهره‌برداران بخش کشاورزی تحویل داده شود تا به‌صورت بهینه از آن استفاده گردد تا به منابع آب زیرزمینی فشار و تنش زیادی وارد نشود.
وی استفاده از کنتورهای آب را یکی از راهکارهای مفید و مناسب در جهت مدیریت بهره‌برداری آبهای زیرزمینی دانست و گفت: از گذشته تا امروز در سطح دنیا مهم‌ترین ابزاری که برای مدیریت بهره‌برداری و تحویل حجمی آب به بهره‌برداران استفاده می‌شود کنتورهای آب است
مدیر پروژه تهیه و نصب کنتورهای هوشمند شرکت آب منطقه‌ای ضمن تشکر از بهره‌برداران بخش کشاورزی در اهتمام وتلاش برای مدیریت آبهای زیرزمینی افزود: از بهره‌برداران کشاورزی خواهشمند است در مدیریت و مصرف بهینه آب تلاش کنند و با همکاری سازمان‌های ذی‌ربط مانند سازمان جهاد کشاورزی با توجه به حقابه خود و تخصیص آب به سمت کشت‌های کم آب خواه و سازگار با اقلیم استانی تلاش کنند تا بتوانیم با کمترین مصرف آب بیشترین بهره‌برداری را از آبهای زیرزمینی داشته باشیم.
