انتخاب تبریز، به‌عنوان شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی در ۲۰۱۸؛ فرصت بسیار خوب و ارزشمندی برای معرفی جاذبه‌های گردشگری زیبای ایران و در رأس آنها تبریز؛ شهر اولین‌ها، به وجود آمده است. به‌هرحال بعد از انتخاب و معرفی تبریز به‌عنوان پایتخت گردشگری جهان اسلام در سال ۲۰۱۸؛ به نظر می‌آید، فعالیت‌ها و برنامه‌های مقدماتی خوبی […]
انتخاب تبریز، به‌عنوان شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی در ۲۰۱۸؛ فرصت بسیار خوب و ارزشمندی برای معرفی جاذبه‌های گردشگری زیبای ایران و در رأس آنها تبریز؛ شهر اولین‌ها، به وجود آمده است.
به‌هرحال بعد از انتخاب و معرفی تبریز به‌عنوان پایتخت گردشگری جهان اسلام در سال ۲۰۱۸؛ به نظر می‌آید، فعالیت‌ها و برنامه‌های مقدماتی خوبی در همین راستا شروع‌شده و یا در حال تدوین و اجرا است.
آنچه مشخص است اینکه در یکم دی‌ماه ۱۳۹۴ شهر تبریز، در اجلاس کارشناسان ارشد نهمین اجلاس وزیران گردشگری کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی در شهر نیامی پایتخت جمهوری نیجر؛ با توجه به شاخص‌ها و معیارهای چون تعداد آثار تاریخی فرهنگی اسلامی، زیرساخت‌های گردشگری، تعداد خانه‌ها و مساجد تاریخی، رشد سالانه گردشگران داخلی و خارجی، تعداد آثار ثبت ملی و جهانی، روستاهای هدف گردشگری و …، در سال ۲۰۱۸ به‌عنوان شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی انتخاب‌شده است.
* آن‌سوی دیوار تبریز ۲۰۱۸
بنابراین، سؤالی که در این میان مطرح می‌شود، اینکه در حال حاضر متولیان امر، مدیران، مسئولان و دستگاه‌های ذی‌ربط در برنامه‌ریزی، تدوین و اجرای فعالیت‌های خویش، چه قدر و چگونه برای توسعه و رشد این شاخص‌ها و معیارهایی که وزیران گردشگری کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی برای انتخاب شهر تبریز اعلام کرده‌اند، توجه دارند. دراین‌ارتباط بیان چند نکته ضروری است:
۱- نکته اول اینکه پس از گذشت بیش از ۶ ماه از انتخاب شهر تبریز، به‌عنوان شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۸؛ با توجه به برنامه‌ها و اقداماتی که در همین زمینه اعلام‌شده و یا در حال اجرا است، برنامه‌های عملیاتی آن‌چنانی تا به این روز کمتر صورت گرفته است.
یکی از مهم‌ترین نکته‌هایی که در همین خصوص مطرح است، حضور کم‌رنگ بعضی سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی و به‌خصوص ارائه و اعلام کلی‌گویی برخی برنامه‌ها، بدون توجه به کار کارشناسی و علمی از سوی برخی دستگاه‌ها، مسئولان و مدیران اجرایی است.
* تبریز؛ کلیدتر کشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۸
نمونه تأسف‌بار این تلاش‌ها و فعالیت‌ها اینکه باوجود تأکید فراوان مسئولان و مدیران شهری استان و در این میان معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشورمان، بر ارائه و اجرای برنامه‌های عملیاتی از سوی تمامی دستگاه‌های اجرایی و بخش خصوصی، هنوز اقدامات راهبردی و کلانی در این زمینه کمتر صورت گرفته و یا اصلاً فعالیت و کار عملیاتی و زیرساختی خاصی که قابل‌توجه آن شاخص‌های بین‌المللی اعلام‌شده نیست.
۲- نکته حائز اهمیت دیگر در این خصوص؛ ارائه برنامه‌های عملیاتی تمامی دستگاه‌های اجرایی و دخیل در این مهم، به‌منظور توسعه و ایجاد زیرساخت‌های گردشگری، تفریحی، اقامتی و حتی درمانی مناسب در شهر اولین‌ها است، که بر همین اساس نیز به نظر می‌رسد، کمتر در این زمینه‌ها هم اقدام عملی صورت گرفته و یا شفاف‌سازی لازم انجام‌شده باشد.
۳- نکته قابل‌تأمل دیگر برای تبریز ۲۰۱۸؛ اینکه به دلیل اهمیت این مسئله اوایل سال جاری معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور، در سفری به تبریز به نقش و اهمیت تبریز ۲۰۱۸ در گردشگری کشور پرداخته و گفته که تشکیل یک ستاد کشوری برای بررسی و پیگیری برنامه‌های شهر تبریز برای استقبال از تبریز ۲۰۱۸ ضروری است.
* پله‌پله تا تبریز ۲۰۱۸
به‌هرحال با تشکیل ستاد ملی برای تبریز ۲۰۱۸؛ بهتر می‌توان از ظرفیت‌های دیگر دستگاه‌ها و نهادهای کشوری برای میزبانی شایسته تبریز به‌عنوان شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی در ۲۰۱۸، بهره‌مند گردید و ازاین‌رو متولیان امر و دستگاه‌های ذی‌ربط در جریان باشند، انتخاب تبریز به‌عنوان شهر نمونه گردشگری جهان اسلام در سال ۲۰۱۸ یک شانس و فرصت استثنایی برای معرفی جاذبه‌های گردشگری و توریستی کل کشور بوده و باید از این فرصت به‌دست‌آمده به بهترین شکل ممکن استفاده کرد.
۴- افزون بر آنچه گفته شد، وجود آثار ثبت جهانی ازجمله یکی از شاخص‌های انتخاب شهر تبریز بوده است. بنابراین، بازار تبریز ازجمله مهم‌ترین و بزرگ‌ترین ظرفیت‌ها برای انتخاب تبریز به‌عنوان شهر نمونه گردشگری جهان اسلام در سال ۲۰۱۸ است.
ناگفته نماند، این بازار در سال ۸۹ به‌عنوان نخستین بازار جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و ازاین‌رو به دلیل جایگاه و اهمیت بازار تبریز در تجارت و کسب‌وکار در سطح بین‌المللی، در طول تاریخ، همواره موردتوجه جهانگردان داخلی و خارجی بوده و هست، به‌طوری‌که در این زمینه بزرگان زیادی همچون مقدسی، یاقوت حموی، زکریا محمود قزوینی و ابن‌بطوطه، حمدالله مستوفی، اولیا چلبی، مارکوپولو، او دریک، کلاویخو، جان کارت رانت، کنتارینی، تاورنیه، شاردن، پیر ژوبر، فردریک ریچاردز و دورتی اسمیت درباره آن مطالب ارزنده‌ای بیان کرده‌اند و همچنین به خاطر این شهرت جهانی همه ساله از پربازدیدی‌ترین مکان‌های تاریخی و تجاری کشورمان بوده است.
* تبریز در سال ۲۰۱۸؛ در قاب خاطره‌ها جا می‌گیرد
در این راستا نیز ضروری است، با توجه به چشم‌انداز و پتانسیلی که این بازار درگذشته داشته و هم این روزها شاهد آن هستیم، با رفع برخی موانع و چالش‌های پیش روی این بازار که ازجمله این‌ها می‌توان به بازسازی، مرمت و نگهداری اصولی این بازار، نبود نظارت کافی متولیان امر و دستگاه‌ها بر تخلیه مناسب داخل برخی سراها و تیمچه‌ها، زیباسازی مجموعه بازار تاریخی، فاضلاب، کف‌سازی برخی از بازارها و سراها، آتش‌سوزی‌های متعدد، سد معبر مغازه‌داران و دست‌فروشان، ساماندهی گاری‌ها و چرخ‌دستی‌ها و به‌ویژه دست‌فروشان، در محدوده بازار و … اشاره کرد؛ از این فرصت طلایی به‌دست‌آمده، برای معرفی جاذبه‌های گردشگری، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی فراهم کنیم.
۵- ساماندهی و جاری شدن آب در مسیر رودخانه مهرانه‌رود تبریز، از دیگر ظرفیت های عظیم و مهم گردشگری شهر اولین تا می‌تواند، باشد؛ که به نظر می‌آید این موضوع نیز مورد غفلت دستگاه‌های ذی‌ربط و مدیران شهری و استانی قرارگرفته است.
بدون شک به عقیده بسیاری از کارشناسان و مفسران حوزه مسائل گردشگری، شهری و اجتماعی در صورت تکمیل این طرح، بی‌تردید، این رودخانه به‌عنوان شاهرگ حیاتی و عامل اصلی طراوت، نشاط، عمران و آبادانی شهر تبریز تبدیل خواهد شد، که در آینده می‌تواند بهترین مکان برای جذب گردشگر داخلی و خارجی و در رأس آنها مهم‌ترین مکان برای ﮔﺬراندن اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ و تفریح برای ﺷﻬﺮوﻧﺪان تبریز باشد.
* پا به‌پای تبریز در سال ۲۰۱۸
در صورت محقق شدن این طرح؛ یعنی آبدارکردن مهرانه رود، به‌احتمال‌زیاد و حتی صد در صد می‌توان گفت شهر تبریز در سال ۲۰۱۸؛ به‌عنوان شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی انتخاب و همچنین این امر نیز موجب خواهد شد؛ شهر اولین‌ها در حوزه گردشگری در سطح منطقه و جهان بی‌نظیر شود، ولی دراین‌ارتباط تا حالا چرا دستگاه‌های متولی و مسئولان ذی‌ربط تن به این کار نمی‌دهند، و روزبه‌روز بر مدت اجرای این طرح افزوده می‌شود، جای بسی تأسف است که بماند.
۶- از دیگر جاذبه‌های گردشگری شهر تبریز که به‌نوعی یادآور وقایعی از تاریخ پرفرازونشیب آذربایجان و به‌خصوص آیین و فرهنگ مردمان این سرزمین است، وجود ۸۰۰ خانه قدیمی و تاریخی متعلق به دوره‌های زندیه، قاجاریه و پهلوی اول در نقاط مختلف شهر اولین‌ها است.
در این میان نیز به نظر می‌آید، در صورت سرمایه‌گذاری در این زمینه می‌توان، تعداد کثیری از گردشگران داخلی و خارجی را جذب این خطه نماید.
* وسوسه‌های جاذبه‌های گردشگری تبریز ۲۰۱۸
کوتاه سخن آنکه وجود ۸۰۰ خانه تاریخی و قدیمی در شهر تبریز، به‌نوعی این شهر را به‌عنوان پایتخت و ویترین خانه‌های تاریخی در ایران تبدیل کرده است، که به نظر می‌رسد، باوجوداین همه خانه تاریخی در شهر اولین‌ها، معرفی این آثار تاریخی و دیدنی برای تورهای خارجی و داخلی برای توسعه صنعت گردشگری در کشورمان و به‌ویژه این منطقه مغفول و مهجور مانده است.
۷- در هر صورت وجود مناطق نمونه گردشگری، زیرساخت‌های مناسب، تعداد موزه‌ها، طبیعت، تعداد رویدادهای برگزارشده، تعداد اماکن تاریخی، رشد پایدار درزمینهٔ تعداد گردشگران ورودی به شهر در یک بازه زمانی مشخص، درآمد گردشگری شهر، تعداد موزه‌ها، مراکز هنری، فرهنگی، آخرین نمایشگاه‌های گردشگری و جشنواره‌های مختلف ازجمله محصولات کشاورزی، صنایع‌دستی و تولیدات عشایری، رویدادهای گردشگری شهر که در طول سال معرفی‌شده، تعداد هتل‌ها و مراکز تفریحی، در دسترس بودن زیرساخت‌های پایه، سهل بودن سیستم حمل‌ونقل و دسترسی روادید (فرایند صدور روادید)، قابل‌دسترس بودن اطلاعاتی در مورد شهر در سطح منطقه و بین‌المللی ازجمله برگ خریدهای مدنظر برای انتخاب شهر نمونه گردشگری اسلامی اعلام‌شده است.
* دوروی سکه؛ تبریز ۲۰۱۸
آنچه در این ارتباط مشخص است اینکه اکثر این برگ خریدهایی که بیان‌شده به‌نوعی در شهر تبریز فراهم بوده و یا اینکه تا وقت باقی‌مانده برای سال ۲۰۱۸ می‌توان به بسیاری از این شاخص‌ها رسید.
بدون شک در این زمینه ضمن توجه به این شاخص‌ها و معیارها می‌توان به انتخاب تبریز به‌عنوان شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۸ امیدوارتر شد.
* شاه‌کلید؛ تبریز ۲۰۱۸ در دست کیست؟
سخن آخر در همین زمینه اینکه؛ متولیان این عرصه و به‌ویژه دستگاه‌های ذی‌ربط در جریان باشند، که با انتخاب تبریز به‌عنوان شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۸، این شهر به‌نوعی می‌خواهد در مسیر احیای هویت تاریخی و متمدن خود گام بردارد، ازاین‌رو ضروری است ضمن توجه به شاخص‌های فرهنگی، تاریخی، زیباسازی و چشم‌اندازهای توسعه گردشگری شهر تبریز، در آینده نزدیک این شهر به‌عنوان شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی انتخاب شود.
بنابراین، با این ویژگی‌ها و ظرفیت‌هایی که امروز در شهر تبریز؛ شهر اولین‌ها بوده و هست و یا در آینده نزدیک به امکانات زیرساختی این شهر در حوزه‌های مختلف افزوده خواهد شد، به‌طور قطع و یقین می‌توان یادآور شد، که تحقق آرمان «تبریز شهری جهانی و برای همیشه به‌عنوان زیباترین و توسعه‌یافته‌ترین شهرهای جهان اسلام» دور از دسترس هم نیست.
