ظرفیت کشاورزی استان آذربایجان شرقی؛ تهدیدها و چالشها
ظرفیت کشاورزی استان آذربایجان شرقی؛ تهدیدها و چالشها

کشاورزی در ایران قصه پر غصه ای دارد و استان ما نیز از این سرگذشت مستثنی نیست. زمانی سیستم ارباب_رعیتی را تجربه کرده است و کشاورز صرفا تامین کننده منافع ارباب بوده و خود در فقر مطلق زندگی کرده است. زمانی دیگر به فکر مسولین وقت خطور کرده است تا نظام ارباب را برچینند، اما […]

m.kalamiکشاورزی در ایران قصه پر غصه ای دارد و استان ما نیز از این سرگذشت مستثنی نیست.
زمانی سیستم ارباب_رعیتی را تجربه کرده است و کشاورز صرفا تامین کننده منافع ارباب بوده و خود در فقر مطلق زندگی کرده است.
زمانی دیگر به فکر مسولین وقت خطور کرده است تا نظام ارباب را برچینند، اما راه باز به بیراهه رفته است چون حاصلش تکه تکه شدن اراضی بود که دیگر سرمایه گذاری و کشاورزی روی این زمین های کوچک را فاقد توجیه اقتصادی می نمود. از طرف دیگر کشاورز پدرخوانده ای را که نوع و میزان کشت را مشخص نموده و بازایابی محصولات را انجام می داد، از دست داده بود و جایگزینی برای ان مشخص نشده بود. در نتیجه کشاورز باز گشایشی را در کار و زندگی مشاهده ننمود.
امروز روز نیز ظاهرا مسئول خشک شدن دریاچه ارومیه را پیدا کرده ایم و آن کشاورز است!
خدا می داند معمای گوچه_سیب زمینی و پیاز در استان ما چه زمانی حل خواهد شد! و تا کی هر ساله به علت کشت بالای یکی از این محصولات کشاورزان به روز سیاه خواهند افتاد!
تاکی باید این بخش از نبود برنامه حمایتی مشخص رنج ببرد؟ بهتر است مسولین مشخص کنند که بخش کشاورزی باشد یا نباشد؟ چون این روزها به علت مجوزهایی که به واحدهای صنعتی الاینده به بهانه توسعه مناطق فقیر(کشاورزی) اعطا می گردد و نیز مقصر دانستن بخش کشاورزی در خشکیدن دریاچه ارومیه!! ا در عمل سوال بودن یا نبودن این بخش مطرح است.

مشکلات بخش کشاورزی به دو گروه عمده تقسیم می شود:

_مشکلاتی که از ضعف عملکرد دولتها نشات میگیرد
_مشکلاتی که در درون این بخش است
از مهمترین مشکلاتی که از طرف دولتها به این وارد است عبارتند از:
۱_گران شدن موارد اولیه لازم برای تولیدات بخش کشاورزی مانند کود و…در نتیجه تورم که هزینه تمام شده را بالا برده است
۲-نبود صنایع تبدیلی تا بتواند مازاد تولید را تبدیل به فراورده نموده و از افت شدید قیمت ها جلوگیری نماید
۳-نبود برنامه مشخص مداوم برای صادرات در فصل تولید تا وضعیتی مانند سیب زمینی ها در شیراز پیش نیاید
۳-نبود اموزشهای لازم برای کشاورزان در راستای مشخص کردن مقدار و نوع کشت هر سال
۴-نبود سردخانه های مدرن و ارزان قیمت برای نگهداری مازاد تولید جهت عرضه به بازار در فصل سرما
۵-پایین بودن سقف غرامت پرداختی بیمه محصولات کشاورزی و عدم پرداخت به موقع ان
۶-نبود امکانات در روستا و در نتیجه مهاجرت نیروی کار بخش کشاورزی به شهرها
۷-بی ثباتی قیمت محصولات کشاورزی و نوسانات شدید درامدی در این بخش به علت نبود سیاست تنظیم بازار از طرف دولت

مشکلات دیگر بخش کشاورزی در درون ان قرار دارد که بمانند دامی مانع توسعه ان می شود. که برخی از این موانع عبارتند از :
_ کوچک بودن مزارع و باغات که مدرنیزاسیون را در این بخش فاقد توجیه اقتصادی نموده است. و کشاورزی را تبدیل به یک بخش سنتی و معیشتی نموده است
_ مشکل دیگر این بخش کمبود دانش در مراحل کشت، داشت و برداشت است که سبب کاهش کیفیت تولیدات و افزایش هزینه تمام شده است.
_ مانع دیگر ضعف در شناخت بازار و بازاریابی است که سبب شده است کشاورز در مشخص نمودن نوع محصول زراعی خود در هر سال دچار مشکل شود.
_ وفاداری به کشت محصولی خاص بدون توجه به تغییرات بازار
_ عدم توجه به تغییرات اقلیمی در کشت محصولات
_ استفاده غیر مجاز و بیش از اندازه از کودهای شیمیایی نظیر نیترات که مانعی برای صادرات محصولات کشاورزی شده است

به نظرات می اید برای تقویت کشاورزی سیاستهای موجود مانند صندوق توسعه و… موفق نبوده اند چون برنامه ریزان یا نخواستند و یا نتوانستند سر منشا مشکلات این بخش را ببینند به نظر بنده راهکار تقویت این بخش عبارتند از:
– ارتقا استاندارد های زندگی در روستا از حیث بهداشت، مراکز اموزشی، عمرانی و جاذبه های دیگر تا نیروی های جوان و با دانش از روستاها به شهرها مهاجرت ننمایند.
– ایجاد مشوقهای پولی و… تا تحصیل کرده های بخش کشاورزی در این بخش مشغول به کار شوند.
_ کاهش نوسانات قیمتی در بخش کشاورزی تا سرمایه گذاران انگیزه ورود به این بخش را داشته باشند
– اتخاذ روشهایی برای یکپارچه سازی کشت اراضی تا به علت افزایش مقیاس کشت هزینه تولید کاهش یابد
– افزایش برنامه های صادراتی دولت در بخش کشاورزی
– ارتقای دانش کاشت، داشت و برداشت کشاورزان به منظور ارتقا کیفیت تولیدات
– تقویت صنایع تبدیلی در قطب های کشاورزی استان مانند سراب، ارسباران،میانه و…
-حمایتهای مالی از کشت مکانیزه و با توجیه اقتصادی مانند زعفران، پسته و ….
– اعطای یارانه های تولیدی به این بخش جهت کاهش هزینه های تولیدی
– توجه جدی نهادهای کشاورزی و بهداشتی استان در رعایت شاخص های بهداشتی در تولیدات این بخش تا استانداردهای بهداشتی را جهت صادرات داشته باشند

دکتر محمد کلامی – کارشناس مسائل اقتصادی