تبریز از شهرهای کهن ایران زمین به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و قرار گرفتن درکریدور راه‌های اصلی مواصلاتی شرق به غرب و بر عکس همواره محل اتراق و سیر و سیاحت گردشگران ایرانی و خارجی بوده و در این میان انواع غذاهای محلی و سنتی و شیرینی و سوغات آن رونق خاصی یافته است.

وقتی  نام تبریز به میان می‌آید بی‌شک برخی‌ها تبریز را با خانه‌های ولیعهدنشین قاجار به خاطر می‌آورند، برخی نیز به محض شنیدن نام تبریز شهریار ملک سخن و گوهر چرخ ادب – پروین اعتصامی در ذهنشان تداعی می‌شود. برخی تبریز را با نام شهر سه علامه (طباطبایی، امینی ،جعفری) می‌شناسند و عده‌ای دیگر این کهن شهر تاریخی را با سرداران  نهضت مشروطه -ستارخان، باقرخان، ثقه الاسلام و سرداران شهید هشت سال دفاع مقدس به یاد سپرده‌اند.

حتما که آوازه فیروزه جهان اسلام را در تبریز شنیده‌اید و شاید نام این شهر برایتان تداعی‌گر ارگ تاریخی آن است که صدای تاریخ از دالان ارگ به گوش می‌رسد.

حتما که گشت و گذار در بازار تاریخی و سرپوشیده تبریز که در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده است  نیز خاطره دلنشین و دلنوازی را برایتان رقم زده است.

مقبره الشعرا که آرامگاه بیش از ۴۰۰ شاعر و عارف نامی است و در کنار آن آرامگاه دو کمال نیز، تبریز را برای هنرمندان جذاب و زیبا کرده و کمال الدین بهزاد و کمال الدین خجندی نیز بر شهرت این شهر افزوده‌اند و البته در کنار این موارد موزه‌های تبریز نیز طرفداران و خواهان زیادی نیز دارد.

در این گزارش قصد داریم بگوئیم در کنار این همه ظرفیت‌ها و جاذبه‌های دیدنی و گردشگری این بار تبریز را به نام شهر شیرینی‌های خوشمزه در ذهنتان حک کنید. به شهر زیبای تبریز سفر کرده و کامتان را شیرین کنید و البته خرید شیرینی‌ها و سوغاتی‌های شیرین شهرتبریز را فراموش نکنید.

در کنار همه  ویژگی‌ها، ظرفیت‌های گردشگری، آذربایجان و تبریز، این شهر به عنوان قطب شیرینی و شکلات کشور نیز محسوب می‌شود. وجود شیرینی فروشی و قنادی‌هایی که دارای چند شعبه در نقاط مختلف شهر هستند نشان از کیفیت و کمیت شیرینی‌های تولید شده در این شهر است.

تنوع شیرینی‌های تولید شده در این شهر به گونه‌ای است که به عنوان برند شیرینی‌پزی شناخته می‌شود و قدمت قدیمی‌ترین شیرینی پزی و شیرینی فروشی در تبریز به سال ۱۳۱۶ بر می‌گردد و تقریبا سابقه ۸۰ ساله دارد. صنعت شیرینی و شکلات نیمی از صادرات صنایع غذایی را به خود اختصاص داده است و در این میان سهم استان آذربایجان‌شرقی به عنوان قطب صنعت شیرین و شکلات صادرات ۶۰ درصدی است.

قرابیه نخستین شیرینی است که به شما معرفی می‌کنیم. نوعی شیرینی سنتی، محلی و گرانقیمت که در سه نوع بادامی، پسته‌ای و نارگیلی به خریداران عرضه می‌شود. قرابیه را بیشتر با چای می‌خورند. یکی دیگر از شیرینی‌های محلی تبریز نوقا یا لوکا است که از شکر، سفیده تخم‌مرغ، گردو، وانیل و… در انواع مختلف مانند وانیلی،کاکائویی،شکلاتی و… درست می‌شود. اریس، ریس یا سوت شیرنی سی یکی دیگر از شیرینی‌های محلی تبریز است. اریس را از شیر، شکر، وانیل، پسته، کاکائو و… درست می‌کنند.

 لوز و راحت الحلقوم از دیگر شیرینی‌های محلی تبریز هستند. دست آخر هم باید به باقلوا اشاره کنیم. باقلوا شیرینی سنتی ترکان آسیای میانه است که به سایر کشور‌ها نیز راه یافته است. باقلوایی که در تبریز پخته می‌شود، به سبک باقلوا‌های کشور ترکیه است.

مرتضی اکرامی، رئیس اتحادیه شیرینی فروشان و قنادان تبریز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در تبریز در خصوص تنوع و تعداد شیرینی فروشان و قنادان فعال تبریز می‌گوید: از آنجایی که صنعت شیرینی‌پزی و شیرینی فروشی جزو کارهای دستی به حساب می‌آید اشتغال‌زایی آن زیاد است.

وی افزود: در حال حاضر ۷۵۰ نفر عضو اتحادیه شیرینی فروشان و قنادان تبریز هستند و بیش از ۷۵۰ شیرینی فروشی و قنادی در سطح شهر تبریز مشغول به فعالیت هستند.

رئیس اتحادیه قنادان تبریز خاطرنشان کرد: صنعت شیرینی‌پزی و شیرینی‌فروشی یکی از مشاغل کارآفرین است به گونه‌ای که در قنادی‌های کوچک ۷ نفر و در شیرینی فروشی‌ها و قنادی‌های بزرگ‌تر از ۳۰ تا ۹۰ نفر مشغول به کار هستند.

بنا به گفته وی در حال حاضر ۱۴ تا ۱۵ هزار نفر در تبریز در صنف شیرینی‌پزی و شیرینی‌فروشی مشغول به کارند.

آوازه شیرینی‌های تبریز فقط مختص این شهر نیست بلکه  ایرانیان مقیم سایر کشورها نیز مشتریان مشتاق این شیرینی‌ها هستند که در هر بار سفر به این شهر خرید کرده یا  سفارش می‌دهند تا در بسته‌های آماده برایشان ارسال شود.

مرتضی اکرامی که خود یکی از باسابقه‌ترین شیرینی فروشی‌های تبریز است در این رابطه می‌گوید: ایرانیان مقیم کشورهای مختلف از جمله کشور استرالیا سفارش‌های مختلفی برای خرید شیرینی دارند و ما شیرینی‌هایی که ماندگاری بالایی دارند برای آنها ارسال می‌کنیم. همچنین این شیرینی‌ها از طریق خانواده یا دوستانی که با هم در ارتباط هستند برایشان ارسال می‌شود.

وی به عنوان یکی از باسابقه‌ترین شیرینی فروشی‌های تبریز می‌گوید: تبریزی‌ها از دیرباز به خاصه خوری و اهمیت دادن به  مواد غذایی خود مشهور هستند و همیشه سعی می‌کنند بهترین و با کیفیت‌ترین مواد را در محصولات خود استفاده کنند.

در همین زمینه شیرینی «قرابیه» که زبانزد عام و خاص است و به عنوان اولین و بهترین سوغاتی تبریز از آن نام برده می‌شود مخصوص این شهر است

اکرامی افزود : هر چند اکنون این شیرینی در بسیاری از شهرهای کشور تهیه می‌شود اما هیچکدام از آنها کیفیت شیرینی تبریز را ندارند.

شیرینی فروش باسابقه تبریز معتقد است در حالت کلی شاه شیرینی‌های کشور در تبریز تهیه می‌شوند و شیرینی لوز زعفرانی، باقلوای بادام، ریس، نوقا جزو بهترین شیرینی‌ها و سوغاتی‌های تبریز است.

وی با اشاره به این که در فرهنگ مردم جا افتاده شده است اکنون در تمام مراسمات از کیک و شیرینی استفاده می‌کنند و حتی در مراسم عزاداری نیز از شیرینی‌های خاص (اهری) به عنوان احسان استفاده می‌شود.

محمدحسین موید یکی دیگر از شیرینی فروشی‌های باسابقه تبریز است که قدمت شیرینی‌پزی و شیرین فروشی مرحوم پدرش به سال ۱۳۳۲ بر می‌گردد و پس از پدرش وی مدیریت این مجموعه را بر عهده گرفته است.

وی نیز در گفتگو با خبرنگار فارس در تبریز می‌گوید: مشتریان ما فقط مردم تبریز نیستند بلکه ما از سراسر کشور مشتریانی داریم که از شهرهای مختلف به ما شیرینی سفارش می‌دهند و مواردی نیز بوده است که در میان گردشگران نوروزی یا گردشگران تابستانی  برخی از آنها که دنبال شیرینی‌های خاصی بوده‌اند به ما مراجعه کرده و ما نیز سفارشات آنها را پاسخ داده‌ایم.

موید افزود: همچنین ایرانیان مقیم  کشور آمریکا ، آلمان و برخی دیگر از کشورها مشتریان ما بوده و شیرینی‌های سنتی تهیه شده در تبریز را برای مصارف خانگی از ما تهیه می‌کنند.

موید نیز شیرینی‌های نوقا، ریس، لوز، قرابیه، لوز زعفرانی و … از جمله شیرینی‌هایی دانست که مشتریان زیادی در ایران و خارج از کشور دارد.

سکینه ساعدی بانوی میانسال تبریزی که در صف خرید شیرینی عید ایستاده است به خبرنگار  فارس در تبریز گفت: با وجودی که ما در منزل شیرینی و کیک درست می‌کنیم اما طعم و مزه  آن به خوشمزگی قنادی‌هایی که از شیرینی فروشی‌های تبریز می‌خریم نیست. بنابراین ترجیح می‌دهم از این شیرینی‌ها خرید کنم.

وی تنوع موجود در شیرینی‌های خشک را یکی از مهم‌ترین دلایل خرید خود مطرح کرد و افزود: در زمان‌های قدیم مردم به این شدت شیرینی و شکلات مصرف نمی‌کردند یعنی نبود که مصرف کنند اما الان در اثر افزایش رفت و آمدها خرید شیرینی و شکلات در بین مردم به یک فرهنگ تبدیل شده است.

علاوه بر آن در مراسم و مناسبت‌های مختلف مذهبی از شیرینی‌های خاص استفاده می‌کنند به عنوان مثال در ماه مبارک رمضان علاوه بر زولبیا و بامیه که در کل کشور استفاده می‌شود شیرینی رشته خطایی جزو شیرینی‌های پر مصرف در ماه مبارک رمضان در این شهر است.

سعید رضایی که جوانی ۲۱ ساله است  از بین شیرینی‌های متعدد چیده شده برای خرید، ترجیح می‌دهد شیرینی خامه‌ای و پر انرژی را انتخاب کند و برای دلیل این انتخابش عنوان می‌کند شیرینی خامه‌ای، تر بوده و لذت بیشتری برای خوردن دارد.

وی می‌گوید: شیرینی‌های تر و خامه‌ای برای استفاده در مجالس عروسی، جشن تولد و دور همنشینی‌ها با کلاس‌تر است و جلوه بیشتری دارد.

خانم فهیمی  یکی دیگر از شهروندان تبریزی که حدود نیم ساعتی در صف خرید شیرینی منتظر شده،  معتقد است اکنون خرید شیرینی شب عید به یکی از ملزومات خانواده‌ها تبدیل شده است و حتی در اثر تغییر سبک زندگی مردم  و فرهنگ‌ها در مراسم عزاداری و ختم نیز از شیرینی به عنوان احسان استفاده می‌کنند.

وی با اشاره به این که در مورد استفاده از شیرینی در مراسم عزاداری مخالف است، اظهار داشت: در فرهنگ ما شیرینی نماد شادی و خوشحالی است و در مراسمات مختلف، جشن عروسی، تولد، جشن فارغ التحصیلی و .. استفاده می‌شود زمانی که در مراسم ختم و عزاداری نیز پخش می‌شود به نوعی از اهمیت عزاداری کاسته می‌شود.

علی ایمانی یکی دیگر از شهروندان تبریزی نیز تعصب زیادی روی شیرینی‌های تبریز دارد و معتقد است با وجودی که شیرینی قرابیه در برخی از شهرهای کشور تهیه می‌شود اما هیچکدام طعم قرابیه تبریز را ندارد.

وی با ذکر مثالی می‌گوید طی سال گذشته در تهران شیرینی قرابیه را از یکی از شیرینی فروشی‌ها خریدم ولی مغز بادامی که روی آن ریخته شده بود بادام تلخ بود و این بادام تلخ کاملا مزه قرابیه را خراب کرده بود.

ایمانی افزود: وقتی قرابیه تبریز به عنوان برند شیرینی تبریز شناخته می‌شود نباید شیرینی‌پزها و شیرینی فروشی‌های سایر شهرها با به کار بردن مواد نامرغوب کیفیت  آن را زیرسئوال ببرند.