رهبر روسیه روز دوشنبه اعلام کرده که بخش عمده‌ای از نیروهایش را از سوریه خارج کرد. او با این کار نه تنها باعث شگفتی کاخ شد، که پیش بینی اوباما مبنی بر اینکه روسیه به شدت چوب ماجراجویی‌های نظامیش را خواهد خورد را نیز نقش بر آب کرد. همچنین این احساس را که پوتین توانسته […]
رهبر روسیه روز دوشنبه اعلام کرده که بخش عمده‌ای از نیروهایش را از سوریه خارج کرد. او با این کار نه تنها باعث شگفتی کاخ شد، که پیش بینی اوباما مبنی بر اینکه روسیه به شدت چوب ماجراجویی‌های نظامیش را خواهد خورد را نیز نقش بر آب کرد. همچنین این احساس را که پوتین توانسته در مقابل رییس جمهور آمریکا، کنترل اوضاع در سوریه را در دست بگیرد، تقویت کرد.
کاخ سفید روز سه شنبه با احتیاط از اقدام اخیر روسیه استقبال کرد و اما همچنان مشخص است که در درک انگیزه‌های پوتین عاجزند.
جاش ارنست، سخنگوی رسانه‌ای کاخ سفید، با اشاره به رییس جمهور سوریه، بشار اسد، گفت: “دخالت نظامی روسیه اسد را تقویت کرد و تنها باعث دشوارتر شدن دستیابی به راه حل سیاسی شد.” وی افزود: “اگر روسیه به همین روند ادامه دهد، شاهد نتیجۀ مثبتی خواهیم بود.”
مسئولان دولت آمریکا، هشدار دادند که برای اطمینان از خروج ادوات روسیه از سوریه، هنوز نیاز به نشانه‌های بیشتری است. روز سه شنبه، پنتاگون گفت که ارتش آمریکا تا به حال شاهد خروج کمتر از ۱۰ هواپیمای روسی به مقصد روسیه بوده‌اند و تحرک بزرگ نیروها مشاهده نشده است.
با این وجود، مسئولان آمریکایی دلایلی برای باور به این موضوع که پوتین به این روند ادامه خواهد داد، دارند. پوتین اعتبارش را به آتش بس شکننده‌ای که در حال حاضر برقرار شده و همچنین گفتگوهای صلحی که از این هفته دوباره در ژنو به جریان افتاد، گره زده است. او همچنین مشتاق است تا از کشمکشها با اتحادیۀ اروپا بر سر بحران مهاجران بکاهد. بحرانی که اروپایی‌ها تا حدی پوتین را مقصرش قلمداد میکنند. او همچنین از اینکه نیروهای اسد قادر نبودند با وجود حمایت هوایی روسیه، قلمروهای تصرف شده در غرب سوریه را حفظ کنند، شاکی است.
این مقامات مسئول می‌گویند که آقای پوتین به نقطۀ عطفی در کارزار نظامی‌اش رسید که هزینه‌های داخلی و بین‌المللی حضورش در سوریه بر منافع این حضور می‌چربید. علاوه بر این، روسها تا حد زیادی به هدف اصلیشان رسیدند: حفظ دولت اسد و کسب جایگاهی برای مسکو در میز مصالحۀ سیاسی.
این تصمیم روسیه، برای اوباما نیز رضایتبخش است، چرا که فشارهایی که مدتهاست برای حمایت بیشتر از نیروهای مخالف معتدل بر او وارد می‌شود را کاهش خواهد داد. دولت آمریکا خواستار ایفای نقش روسیه در مذاکرات سیاسی است، چرا که می‌تواند بر دولت آقای اسد فشار وارد کند. همچنین تحلیلگران معتقدند که خروج نیروهای روسیه، آقای اسد را مجبور به کوتاه آمدن در موضوعاتی خواهد کرد که پیشتر حاضر به کوتاه آمدن از آنها نبود.
اما اعلام خروج نیروهای نظامی روسیه از سوریه، یادآور این نکته است که از سپتامبر سال میلادی گذشته که روسیه خود را وارد مناقشۀ سوریه کرد، آقای پوتین همواره در این کشور یک گام از ایالات متحده جلوتر بوده است. خروج روسیه از سوریه، همچنین باعث طولانی‌تر شدن کارزار نظامی آمریکا علیه داعش خواهد شد، چرا که نیروهای روس اگرچه بیشتر به بمباران نیروهای مخالف اسد می‌پرداختند، اما داعش را نیز بی‌نصیب نمی‌گذاشتند.
پیتر کوک، سخنگوی پنتاگون، روز سه‌شنبه گفت که حملات هوایی روسیه طی ۲۴ ساعت گذشته ادامه یافت و این حملات علیه داعش انجام شده‌اند.
اندرو تبلر، کارشناس سوریه در موسسۀ سیاست خاور نزدیک در واشنگتن، می‌گوید: “ناگهان روسها دیگر در مبارزه علیه داعش حضور نخواهند داشت. این موضوع به نظر می‌رسد که جدول زمانی این جنگ را طولانی‌تر خواهد کرد و بار سنگینتری را بر دوش آمریکا و غرب خواهد انداخت.”
آقای ارنست گفته بود که روسیه از پیش در مورد تصمیمش به صورت مستقیم ایالات متحده را در جریان نگذاشته است و با این گفته بر این موضوع که این اقدام با هماهنگی آمریکا صورت گرفته خط بطلان کشید. یک مسئول ارشد دولت گفت که هیچ “چانه‌زنی استراتژیک بزرگی” میان ایالات متحده و روسیه در سوریه وجود نداشته است.
آقای پوتین این تصمیم را دقیقاً پیش از تماس تلفنی با باراک اوباما که از قبل به درخواست کاخ سفید هماهنگ شده بود، اعلام کرد.
اوباما در مصاحبۀ هفتۀ گذشتۀ خود با مجلۀ آتلانتیک، دوباره بر این موضع خود که دخالت روسیه در سوریه یک اشتباه بوده و بیش از آنکه نشانۀ قدرت باشد، نشانۀ ضعف روسیه بوده است، تاکید کرد. او گفت که روسها به “صورت بنیادین در درک طبیعت قدرت در امور خارجی یا کلاً در جهان دچار اشتباه هستند.”
اوباما به آتلانتیک گفته بود: “آنها بیش از حد گسترده شده‌اند و به خونریزی افتاده‌اند. اقتصاد آنها سه سال پشت سر هم است که به شکل شدید منقبض می‌شود.”
کارشناسان امور روسیه اما، معتقدند که شواهد چندانی مبنی بر اینکه پوتین به خاطر فشار اقتصادی یا سیاسی، نیروهایش را از سوریه خارج می‌کند، وجود ندارد. رسانه‌های روسی، این عملیات را یک پیروزی بزرگ با تلفات نسبتاً کم جلوه دادند.”
آنجلا ای استنت، استاد و کارشناس روسیه از دانشگاه جورج تاون، می‌گوید: “به نظر من روسیه در باتلاق نیافتاد. اگر اهداف بلندپروازانه‌تری می‌داشتند، مثلاً نابودی کامل داعش یا تصرف کامل سوریه، آنگاه نتیجه ممکن بود متفاوت باشد.”
اینها اهداف دولت اوباما هستند و به همین خاطر برخی از تحلیلگران معتقدند که مقایسۀ روسیه و ایالات متحده کاری نادرست است. روسیه به نیابت از دولت حاکم در سوریه در این کشور دخالت کرد، در حالی دولت اوباما باید بر سر اینکه با چه شدتی در سرنگون کردن دولت نقش ایفا کند، تصمیم می‌گیرد.
درک شولت، از مسئولان سابق وزارت خارجه و کاخ سفید در دولت اوباما، به اشاره به آقای پوتین می‌گوید: “او مشخصاً میخواست برای اسد زمان بخرد و موفق شد. او وضعیت در سوریه را به شکل مشخصی بدتر کرد. وقتی که بدون اصول وارد جنگ شوید، پیروزی آسان می‌شود.”
آقای شولت معتقد است که روسها از دیرباز سابقۀ متعجب کردن ایالات متحده را با تحرکات تاکتیکی‌شان داشته‌اند که سبقه‌اش به حمله به افغانستان بازمی‌گردد. اما این تحرکات همواره در درازمدت موفقیت آمیز نبوده‌اند. دیگر تحلیلگران اما می‌گویند که عملیات محدود پوتین حداقل از یک جنبه عدم اعتبار استدلال اوباما را نشان می‌دهد: این استدلال که هر نوع حضور نظامی در سوریه، ناگزیر به حضوری عمیقتر منتهی خواهد شد.
آقای تبلر می‌گوید: “سوریه لزوماً یک پرتگاه خطرناک نیست. پوتین در واقع نشان داد که شما می‌توانید دخالت کنید، بمباران کنید، نیرو زمینی بفرستید و همچنان هر وقت خواستید خارج شوید. آنها به صورت موثر وضعیت روی زمین را تغییر دادند و دولت را از سقوط نجاد دادند.”
