امروزه فراهم شدن امکانات و تسهیلات و ساماندهی سیستم حمل و نقل همگانی به جهت کاهش ترافیک، سرعت در تردد و همچنین افزایش امنیت در وسایل حمل و نقل همگانی از اهمیت بالایی برخوردار است، اما چرا با وجود این همه مزیت برای یک شهر، منطقه و به ویژه شهروندان آن، باز هم برخی دستگاه‌ها، […]
امروزه فراهم شدن امکانات و تسهیلات و ساماندهی سیستم حمل و نقل همگانی به جهت کاهش ترافیک، سرعت در تردد و همچنین افزایش امنیت در وسایل حمل و نقل همگانی از اهمیت بالایی برخوردار است، اما چرا با وجود این همه مزیت برای یک شهر، منطقه و به ویژه شهروندان آن، باز هم برخی دستگاه‌ها، متولیان امر و به خصوص مسئولان و مدیران برای سرانجام رسیدن به موقع اجرای این نوع پروژه‌ها، آن طور که باید و شاید، به اهمیت کار و وظایف خویش عمل نکرده‌اند.
* مدرن‌ترین و زیباترین پایانه شهری کشور کجاست
حال آنچه در این زمینه اهمیت دارد اینکه، مردم آذربایجان و به ویژه تبریزی‌ها در طول تاریخ کشورمان نشان دادند، که همیشه و در همه حال در امور مختلف همواره پیشگام و پیشتاز بوده‌اند، در بحث حمل و نقل همگانی و داخل شهری نیز این تبریزی‌ها بودند که برای اولین بار در کشور، در سال ۱۲۸۰ «تراموا یا قطارشهری»، را راه‌اندازی کردند.
به عبارت دیگر در سال ۱۲۸۰ خورشیدی، تبریز شاهد راه‌اندازی نخستین تراموای کشور برای جابه‌جایی مسافران بود. میدان محل استقرار این وسیله امروزه به قونقا باشی معروف است. «قونقا» یا تراموا از سال ۱۲۸۰ تا ۱۳۲۰ خورشیدی به مدت ۴۰ سال در تبریز، مردم را در فاصله ایستگاه راه‌آهن این شهر تا قونقا باشی جابه‌جا می‌کرد. نیروی محرکه واگن‌های قونقا، اسب‌ها بودند، که واگن را روی ریل به حرکت در می‌آوردند.
* تبریز، خاطراتش را از دست می‌دهد
به هر حال آنچه در این زمینه مهم به نظر می‌رسد، اینکه آذربایجانی‌ها و در راس آنها تبریزی‌ها در اکثر موارد از جمله در اجرای برخی پروژه‌های عمرانی و در عرصه‌های مختلفی چون اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در خط مقدم سایر استان‌ها و شهرهای کشورمان بوده است، چرا در بعضی زمینه‌ها از جمله در اجرا و اتمام برخی پروژه‌های عمرانی همچون اتمام «ترمینال تبریز»، پس از گذشت نزدیک سه دهه، این پروژه این روزها قرار است، به بهره‌برداری برسد.
از سوی دیگر، حال این پرسش مطرح می‌شود که تبریز، شهر اولین‌ها چگونه می‌خواهد، خود را به عنوان «پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۸» و در نهایت «شهر جهانی» مطرح سازد. آیا زیرساخت‌های لازم حمل و نقل عمومی و شهری، اقتصادی، فرهنگی، امکانات زیربنایی و ارتباطات برای شهر اولین‌ها فراهم شده و یا باید منتظر این زیر ساخت‌ها شد.
افزون بر آنچه گفته شد، در ادامه این گزارش به دیدگاه و نظرات برخی مسئولان و کارشناسان حوزه شهری و حمل و نقل می‌پردازیم.
* مسئولان و کارشناسان، از حال و روز ترمینال تبریز می‌گویند
شهردار تبریز، در این ارتباط موازی‌کاری را عامل اصلی عقب‌ماندن پروژه بیان می‌کند و یادآور می‌شود: «با در نظر گرفتن همین نارسایی، مقرر شد مدیریت اجرای پروژه را به صورت یکپارچه بر عهده معاونت فنی و عمرانی شهرداری تبریز بگذاریم و سعی شده تا پایانه مرکزی تبریز، زیباترین و مجهزترین پایانه شهری کشور باشد، به طوریکه این پروژه ارزشمند، فراتر از کارکرد عمران و حمل‌و‌نقل، یک پروژه اجتماعی به شمار رفته و از نقاط افتخارآمیز شهر تبریز خواهد بود».
صادق نجفی، در ادامه با اشاره به مقایسه روند تزریقات مالی در طول ۲۶ سال، هزینه اعمال‌شده را تا مقطع کنونی، ۸۰ میلیارد تومان عنوان می‌کند و می‌گوید:« از این مبلغ ۲۰ میلیارد تومان از سال ۶۸ تا سال ۹۱ تزریق شده که البته همین مبلغ نیز با توجه به وقفه‌های طولانی، تاثیرگذاری خاصی نداشته است و این در حالی است، که تنها در دو سال گذشته، حدود ۶۰ میلیارد تومان به پروژه تزریق شده است».
وی می‌افزاید:« با بهره‌برداری از این پایانه، ظرفیت گردشگری تبریز برای ارائه خدمات به مسافران ورودی و خروجی شهر به ۱۰۰ هزار نفر افزایش خواهد یافت».
* تبریز صاحب مدرن‌ترین ترمینال کشور می‌شود
رحیم شهرتی‌فر، فرماندار تبریز نیز با اشاره به فعال شدن پروژه نیمه تمام ترمینال تبریز طی دو سال اخیر می‌گوید:« امیدوارم پروژه ترمینال تبریز که سالهای سال به صورت نیمه‌تمام به حال خود رها شده بود، به همت شهرداری تکمیل و ۲۲ بهمن ماه تقدیم شهروندان شود».
معاون فنی و عمرانی شهردار تبریز، هم با تاکید بر اینکه این پروژه زمانی آغاز شد، که هنوز آیین نامه «۲۸۰۰ زلزله» تدوین و ابلاغ نشده بود و همین موضوع، تجدید نظر در برخی شیوه‌های اجرا را برای تکمیل پروژه ضروری ساخت، می‌گوید:« با توجه به تاکیدات شهردار تبریز در مورد استفاده بهینه از مصالح و مدیریت هزینه، تلاش شد تا با تغییراتی در سبک سازه و اسکلت فلزی، در عین تزریق فناوری‌های جدید عمرانی و به روز کردن اصول مقاومسازی، از حجم عملیات عمرانی گذشته نیز بیشترین و بهترین بهره‌وری صورت بگیرد».
* تبریزی‌ها کلیددار مدرن‌ترین و زیباترین پایانه شهری کشور
محبوب عبدالله‌پور افزود: همچنین در ادامه «شهردار تبریز در حذف مدیریت‌های پراکنده و اجرای متمرکز پروژه با محوریت معاون فنی و عمرانی شهرداری را عامل اصلی اوج‌گیری پروژه پس از حدود سه دهه عنوان می‌کند، و می‌افزاید:« ساختمان اصلی پروژه در سه طبقه به مساحت ۲۲ هزار مترمربع و در ارتفاع‌های مختلف طراحی شده و در نماسازی نیز از ترکیب زیبای کامپوزیت و شیشه استفاده شده است و در معماری ساختمان نیز، تاج ویژه‌ای طراحی و اجرا شده است که در نوع خود، از جلوه‌های بی‌نظیر معماری شهری به شمار می‌رود».
* اتوبوس بازار وعده تکمیل ترمینال تبریز در ایستگاه آخر
مدیرعامل سازمان پایانه‌های مسافربری شهرداری تبریز نیز در این ارتباط با اشاره به پیشینه اجرای پروژه ترمینال تبریز می‌گوید: مطالعه و طراحی پایانه مرکزی تبریز، در سال ۶۶ و با در نظر گرفتن فضایی به وسعت ۳۰ هکتار آغاز شد و دو سال طول کشید، و در همین راستا نیز پروژه در سال ۶۸ وارد مرحله عملیاتی شد و در سال ۷۴ فاز اول آن در ۲۲ هکتار به پایان رسید، و با این حال، قسمت اصلی پروژه که همان ساختمان مرکزی است، باقی ماند».
محمد قلیزاده، در ادامه با تاکید بر اینکه با افتتاح فاز نخست در سال ۷۴، پروژه عملاً تعطیل شد و این تعطیلی ۱۷ سال طول کشید، می‌افزاید:« عملیات اجرایی فاز دوم پروژه نیز در سال ۹۱ و در فضایی به وسعت ۷٫۵ هکتار شروع شد، اما با این حال، از سال ۹۲ پروژه از حیث اراده تکمیل، وجهه جدی‌تری به خود گرفت».
به گفته وی، طراحی و اجرای مراکز خرید، مراکز خدمات عمومی و رفاهی، محل بازی کودکان، اتاق مادر و کودک، آسانسورهای پنجگانه و پله‌های برقی از جمله بخش‌های ترمینال تبریز است.
فریدون بابایی‌اقدم، رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر نیز در این خصوص می‌گوید:« این پروژه عظیم در سال ۷۴ به صورت محدود، مورد بهره‌برداری قرار گرفته بود، با این حال، تکمیل آن پس از سال‌ها توقف، موجب تقویت زیرساخت‌های گردشگری و ارتباطی شهر و استان خواهد شد».
* ۲۸ سال انتظار، برای چی
رییس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر تبریز، هم با اشاره به اهمیت پروژه پایانه مرکزی تبریز بر این باور است: «افتتاح این پروژه پس از سال‌ها بلاتکلیفی، مجموعهای زیبا و مجهز را به زیرساخت‌های گردشگری شهر خواهد افزود».
ایرج شهین‌باهر، همچنین با تاکید بر اینکه همت مشترک عمرانی شهرداری، شورای اسلامی شهر و مدیریت استان، مجموعهای از پروژه‌های عمرانی را در آستانه بهره‌برداری قرار داده است، می‌گوید:« پروژه‌های تعریف شده از پشتوانه‌های مطالعاتی برخوردار بوده و دستاوردهای آن در حل گره‌های ترافیکی شهر و صرفه‌جویی در وقت و هزینه‌های شهروندان خواهد بود».
ایران‌آهور، عضو شورای اسلامی شهر تبریز نیز در این ارتباط معتقد است: «با بهره‌برداری از ترمینال بزرگ تبریز شهروندان خواهند توانست از یک پایانه آبرومند و در شان نام بزرگ تبریز استفاده کنند، چندین سال است که مردم به انتظار تکمیل و بهره‌برداری از ترمینال بزرگ تبریز نشسته‌اند و تکمیل این پروژه در دوره شورای چهارم پاسخ به انتظار شهروندان بوده است».
در هر حال، ترمینال تبریز مهم‌‌ترین و بزرگ‌ترین پایانه مسافربری در کلانشهر تبریز و شمالغرب کشور است، که در انتهای بلوار مشروطه و در ضلع شمالی بزرگراه شهید کسایی شهرستان تبریز واقع شده است.
* تبریز، در انتظار سفر گردشگران داخلی و خارجی
بد نیست در انتهای این گزارش و تحلیل، نیز ضمن اشاره به فکر تأسیس نخستین پایانه‌ها در ایران به سبک ترمینال‌های مدرن در ادامه هم به بخشی از اهمیت و جایگاه صنعت حمل و نقل در ارتقا و شکوفایی اقتصاد کشور بپردازیم.
با این اوصاف، فکر تأسیس پایانه‌ها در ایران به سبک ترمینال‌های مدرن ابتداً در سال ۱۳۲۸ مطرح و اجرای اولین طرح پایانه‌ها در کشور، سال‌ها به طول انجامید، تا آنکه سرانجام احداث اولین پایانه مسافربری در سال ۵۴ در اراضی خزانه تهران آغاز و در سال ۵۸ تکمیل شد.
با پیروزی انقلاب نیز در تیرماه سال ۱۳۵۹، اولین پایانه مسافربری در تهران، با عنوان ترمینال خزانه (جنوب)، به طور رسمی فعالیت خود را آغاز و به تدریج در طی سالهای بعد از آن، پایانه غرب و پس از آن پایانه‌های شرق و بیهقی در تهران، تأسیس و هم زمان نیز در دیگر شهرهای بزرگ کشور، احداث پایانه‌های بین شهری مورد توجه قرار گرفت و به این ترتیب پایانه‌ها به عنوان بخش جدایی‌ناپذیر از ناوگان حمل و نقل برون شهری، مطرح شدند.
به اعتقاد بسیاری از اقتصاددانان بین‌المللی، مطالعات انجام شده در سطح کلان اقتصادی برخی کشورها نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در حمل و نقل باعث افزایش رشد اقتصادی این کشورها شده و با افزودن بر بازدهی اجتماعی در سرمایه گذاری‌های خصوصی موجبات سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل و نقل را فراهم آورده است.
* توسعه حمل و نقل چون گردش خون در کالبد اقتصادی هر کشور
همانطور که قبلاً هم اشاره شد، برخی متخصصان حمل و نقل نیز در این ارتباط بر این باورند که «یکی از نیازهای اولیه انسانی که با توسعه اقتصادی و اجتماعی دامنه گسترده‌تری پیدا کرده و امروزه جزء یکی از مظاهر تمدن به شمار می‌رود، مسئله حمل و نقل است، عده ای هم بر این عقیده‌اند که جهش اقتصادی کشورهای توسعه یافته، بیشتر به دلیل اتخاذ روش‌های صحیح حمل و نقلی بوده است.
به این معنی که رشد و توسعه اقتصادی در ایجاد یک سیستم مطلوب حمل و نقل حایز اهمیت است و توسعه شبکه حمل و نقل نیز در رشد و توسعه اقتصادی هر کشور و منطقه‌ای تأثیر می‌گذارد. در ادبیات اقتصادی، توسعه حمل و نقل چون گردش خون در کالبد اقتصادی هر کشور است و با تسریع در این گردش نیازهای حیاتی و اولیه اقتصادی در جامعه سریع‌تر برآورده می‌شود.
قطعاً هرگونه بی‌نظمی و کندی در آن ضررهای فراوانی به فرآیند رشد و توسعه وارد می‌کند، از این رو زمان و میزان سرمایه‌گذاری در بخش حمل و نقل به طور مستقیم و غیرمستقیم، روند توسعه را تحت تأثیر قرار خواهد داد».
منبع:فارس
