شروع فصلی جدید در روابط ایران و چین
شروع فصلی جدید در روابط ایران و چین

   به دنبال لغو تحریم های هسته ای جمهوری اسلامی ایران شین جی پینگ رئیس‌ جمهور چین به تهران سفر و با مقامات ارشد کشورمان دیدار نمود. در جریان سفر رئیس جمهور چین به ایران ۱۷  سند و یادداشت همکاری بین دو کشور به امضاء رسید و ایران و چین برنامه تجاری طولانی مدتی را […]

 ۲۴۲۴۰۰_۲۳۰  به دنبال لغو تحریم های هسته ای جمهوری اسلامی ایران شین جی پینگ رئیس‌ جمهور چین به تهران سفر و با مقامات ارشد کشورمان دیدار نمود. در جریان سفر رئیس جمهور چین به ایران ۱۷  سند و یادداشت همکاری بین دو کشور به امضاء رسید و ایران و چین برنامه تجاری طولانی مدتی را اجرا خواهند کرد.

یادداشت تفاهم ارتقاء کمربند اقتصادی جاده ابریشم و ایجاد جاده ابریشم دریایی قرن ۲۱ از جمله اسنادی است که توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران و رئیس کمیسیون توسعه و اصلاحات چین امضاء شد. همکاری در زمینه مصارف صلح آمیز انرژی، دیگر یادداشت تفاهمی بود که به امضای رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و رئیس آژانس انرژی اتمی چین رسید. علاوه بر آن، معاهده بین ایران و چین در زمینه معاضدت حقوقی دوجانبه در موضوعات کیفری و معاهده معاضدت قضایی در موضوعات مدنی و تجاری توسط وزیر دادگستری ایران و وزیر امور خارجه چین به امضاء رسید. تفاهم نامه همکاری میان معاونت علمی و فناوری ایران و وزارت علوم و تکنولوژی چین توسط معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری و وزیر امور خارجه چین و یادداشت تفاهم همکاری های زیست محیطی میان سازمان حفاظت محیط زیست، صندوق ملی محیط زیست ایران و کمیسیون ملی توسعه و اصلاحات چین در خصوص ارایه کالا برای مقابله با تغییرات آب و هوا،توسط رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران و رئیس کمیسیون توسعه و اصلاحات چین منعقد شد.یادداشت تفاهم تقویت همکاری‌های صنعتی،معدنی و سرمایه گذاری بین وزارت صنعت،معدن و تجارت ایران و کمیسیون ملی توسعه و اصلاحات چین،توسط وزیر صنعت،معدن و تجارت ایران و رئیس کمیسیون توسعه و اصلاحات چین به امضاء رسید.در حضور روسای جمهور ایران و چین،همچنین یادداشت تفاهمی در زمینه همکاری های ارتباطات و فناوری اطلاعات توسط وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران و وزیر صنعت و فناوری اطلاعات چین و یادداشت تفاهم تامین اعتبار مالی پروژه خط آهن سریع السیر تهران-مشهد بین وزارت راه و شهرسازی ایران و بانک صادرات و واردات “اگرزیم” چین توسط وزیر راه و شهرسازی ایران و رئیس اگرزیم بانک چین امضاء شد.یادداشت تفاهم همکاری بین وزارت امور اقتصادی و دارایی ایران و وزارت بازرگانی چین در زمینه تحکیم همکاری های سرمایه گذاری و یادداشت تفاهم توسعه همکاری توسعه نیروی انسانی بین وزارت امور اقتصادی و دارایی ایران و وزارت بازرگانی چین از دیگر تفاهماتی بود که توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران و وزیر بازرگانی چین به امضاء رسید.برنامه مبادلات فرهنگی،هنری و آموزشی برای سال های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷ توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران و وزیر امور خارجه چین و مشارکت راهبردی بین گمرک دو کشور به منظور اجرای موافقتنامه در زمینه همکاری های گمرکی توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران و وزیر گمرک چین امضا شد.از دیگر اسناد امضا شده می توان به یادداشت تفاهم میان سازمان بازرسی کل کشور ایران و وزارت نظارت چین توسط رئیس سازمان بازرسی کل کشور و وزیر امور خارجه چین اشاره کرد.در حضور روسای جمهور ایران و چین همچنین تفاهم نامه همکاری در خصوص تاسیس صندوق علمی راه ابریشم میان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و آکادمی علوم چین توسط معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری و رئیس آکادمی علوم چین،تفاهم نامه همکاری و تبادلات رسانه ای بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران و نهاد اطلاع رسانی شورای دولتی چین توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران و وزیر نهاد اطلاع رسانی شورای دولتی چین و تفاهم نامه جهت توسعه روابط همکاری مشترک فی مابین سازمان منطقه آزاد قشم و دفتر منطقه آزاد تجاری پایلوت گوآنجو چین توسط رئیس هیات مدیره و مدیر عامل سازمان منطقه آزاد قشم و استاندار گوآنگ دونگ به امضاء رسید.

  همچنین بیانیه مشترک “مشارکت جامع راهبردی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین” در قالب ۲۰ ماده،نقشه راه گسترش و تعمیق همکاریهای مشترک تهران -پکن را در حوزه های “سیاسی”، ” همکاری اجرایی”، “انسانی و فرهنگی”، “قضایی،امنیتی – دفاعی” و ” منطقه ای و بین المللی” مشخص کرده است.این بیانیه مشترک در پایان سفر رسمی رئیس جمهوری چین به تهران به طور همزمان در پایتخت های دو کشور منتشر شد.

  سفر رئیس جمهور چین در برهه کنونی به منطقه غرب آسیا نشان می دهد که چین بعد از نقش آفرینی در مذاکرات بین ایران و گروه ۵+۱ قصد دارد به سایر مسائل غرب آسیا ورود پیدا کند که مطمئنا استراتژی جدید چین باعث خروج پکن از انزواگرایی و کاهش نفوذ غرب در منطقه غرب آسیا خواهد شد.استراتژی جدید پکن در ورود به مسائل غرب آسیا بویژه در منازعات این منطقه با استقبال ایران همراه خواهد بود.اینکه چرا چینی ها قصد ورود به مسائل غرب آسیا را دارند به عوامل مختلفی بر می گردد.

از یک سو پکن که از تلاش آمریکا برای ورود به حوزه نفوذ چین در آسیای شرقی ناراضی است قصد دارد تا به حوزه نفوذ آمریکا در غرب آسیا ورود کند.اهمیت بازار انرژی برای چینی‌ها که یکی از بزرگترین واردگنندگان نفت هستند،از سوی دیگر و نیز راهبرد توسعه اقتصادی چین با محوریت احیای جاده ابریشم باعث شده است تا پکن به غرب آسیا اهمیت دهد.چین با احیای جاده ابریشم و ترسیم یک کمربند اقتصادی،دسترسی بازارهای جهانی را تسهیل و گسترش یک کریدور حمل ‌و نقل بین‌المللی و قابل اتکاء با هزینه‌های مقرون ‌به‌ صرفه‌تر را در راستای منافع ملی خود تدوین کرده است.سرمایه‌گذاری ۴۰ میلیارد دلاری چین در “صندوق سرمایه‌گذاری راه ابریشم” و درخواست از سایر کشورها برای پیوستن به این صندوق حاکی از اهمیت احیای جاده ابریشم در دیدگاه چینی ها است.ایران به ‌دلیل احراز دو ویژگی شامل:موقعیت جغرافیایی و استراتژیک و منابع انرژی نفت و گاز فراوان به‌ عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار در احیای جاده ابریشم تلقی می‌شود.

  علاوه بر اهمیت ایران برای چین در راستای استراتژی جدید پکن شروع دوران پسا تحریم نیز بر اهمیت ایران افزوده است و چینی ها که  نمی خواهند بازار ایران را به رقبای اروپایی و آسیایی خویش واگذار نمایند به تکاپو افتاده اند.چینی ها نیک می دانند که در دوران پسا تحریم برای ورود به بازار ایران باید با رقبای خارجی نیز رقابت کنند و مثل دوران تحریم،ایران دیگر بازارهای خود را در اختیار چینی ها نخواهد گذشت.امضای ۱۷ سند همکاری میان ایران و چین از یک سو و نیز امضای یک سند جامع مشارکت راهبردی میان دو کشور و برنامه‌ریزی برای همکاری‌ های بیشتر در ۲۵ سال آینده،نشان می‌دهد که چین می‌خواهد سهم  ۳۵ درصدی خود از تجارت با ایران که در سال ۲۰۱۴  میلادی معادل ۵/۵۲ میلیارد دلار بود را افزایش دهد.چینی ها برای ورود پرقدرت به اقتصاد ایران در دوران پسا تحریم بایستی یک نکته را فراموش نکنند و آن این است که افکار عمومی ایرانیان به دلیل ورود کالاهایبی کیفیت چینی به ایران نسبت به چین حساسیت دارند و بایستی دولت پکن علاوه بر ممانعت از ورود کالاهای بی کیفیت چینی به ایران با سرمایه گذاری در ایران و انتقال دانش فنی به ایران افکار عمومی ایرانیان را به سوی خود جلب نماید.در دوران جدید چین در راستای از بین بردن دغدغه های امنیتی تهران بایستی از عضویت ایران در پیمان شانگهای حمایت کند.چینی ها بایستی این نکته را در نظر بگیرند که برای دستیابی به اهداف بلند مدت خود در زمینه تامین انرژی،احیای جاده ابریشم و ورود به مسائل غرب آسیا محتاج ایران هستند و اگر نگاه ویژه ای به ایران و موقعیت منطقه ای آن داشته باشند می توان امیدوار به افزایش همکاریهای دو کشور در پی سفر رئیس جمهور چین به ایران بود.

علی حیدری منور-کارشناس مسائل سیاسی