چند روز پیش سرلشکر محمدعلی جعفری در همایشی که در دانشگاه تهران برگزار شد گفت: مقاومت در سوریه به اسد وابسته است و ما نمی‌توانیم این موضوع را نادیده بگیریم. فرمانده کل سپاه با تاکید بر اینکه اکثریت مردم سوریه طرفدار اسد هستند، گفته بود: رفیق شمالی مان که الان به سوریه آمده و کمک […]
چند روز پیش سرلشکر محمدعلی جعفری در همایشی که در دانشگاه تهران برگزار شد گفت: مقاومت در سوریه به اسد وابسته است و ما نمی‌توانیم این موضوع را نادیده بگیریم. فرمانده کل سپاه با تاکید بر اینکه اکثریت مردم سوریه طرفدار اسد هستند، گفته بود: رفیق شمالی مان که الان به سوریه آمده و کمک نظامی می‌کند، بدنبال منافع خودش است و ممکن است مثل ما دنبال ماندن اسد نباشد.
از سوی دیگر روز گذشته سخنگوی وزارت خارجه روسیه در پاسخ به این پرسش که «آیا روسیه حفظ بشار اسد در مقام خود را دارای اهمیت اصولی می داند؟» گفت: به هیچ وجه این گونه نیست و ما هیچ وقت چنین حرفی نزده ایم.
همچنین ایران در چند روز اخیر هشدار داده بود در صورتی که مذاکرات مربوط به سوریه به نتیجه نرسد این مذاکرات را ترک خواهد کرد. آیا میان ایران و روسیه بر سر موضوع باقی ماندن اسد در قدرت اختلافی شکل گرفته است؟
مسعود اسداللهی کارشناس مسائل خاورمیانه در گفتگو با فرارو گفت: «دلایلی که روس ها به صورت عملیاتی وارد بحران سوریه شدند با دلایل حضور ایران در سوریه تفاوت دارد.»
وی ادامه داد: «روس ها به دلیل یک تهدید مشترک و یک هدف مشترک با ایران در بحران سوریه ورود نظامی کردند. تهدید مشترک، بحث گروههای تکفیری است که هم تهدیدی علیه نظام سوریه و هم تهدیدی علیه روسیه و ایران است و به واقع امنیت جهانی را نیز به خطر انداخته است.»
وی افزود: «اما هدف مشترک حفظ نظام سوریه است؛ منتهی در این هدف مشترک دیدگاههای ایران با روس ها متفاوت است و ایران با توجه به شناختی که از نظام سوریه دارد حفظ نظام سوریه را درگروی باقی ماندن آقای بشار اسد می داند و از دیدگاه ایران سرنوشت نظام سوریه با سرنوشت بشار اسد گره خورده است و نمی توان تصور کرد نظام سوریه بدون آقای اسد باقی بماند.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه اظهار کرد: «اما روس ها ظاهرا هنوز به این نتیجه نرسیده اند و به نظر می رسد بیشتر در حال بررسی و محک این موضوع هستند که آیا امکان دارد در یک راه حل سیاسی آقای اسد کناره گیری کند و اصل نظام باقی بماند یا خیر.»
وی ادامه داد: «لذا اظهارنظرات مقامات روسیه در این باره دلالت بر این دارد که آنها خود هنوز به نتیجه قطعی نرسیده اند و این موضوع را به عنوان یک دیدگاه مطرح می کنند تا هم عکس العمل طرف های مقابل از جمله ایران و کشورهای غربی و عربی و نیز نظام سوریه را مشاهده و ارزیابی کنند و هم اینکه ببینند اساسا چنین موضوعی امکان وقوع دارد یا خیر.»
وی افزود: «بنابراین اینگونه اظهارنظرات از سوی روس ها بیشتر به دلیل محک موضوع است، نه اینکه سیاست آنها به صورت قطعی تغییر کرده باشد.»
اسداللهی در پاسخ به این سوال که اگر روسیه به نتیجه قطعی برای کنار گذاشتن اسد برسد چه خللی در ائتلاف چهارگانه روی خواهد داد و ایران چه موضعی اتخاذ خواهد کرد؟، گفت: «ابتدا باید عرض کنم بنده از اولین روزی که بحث حضور نظامی روس ها در سوریه مطرح شد با به کارگیری واژه ائتلاف موافق نبودم.»
وی ادامه داد: «همانطور که عرض کردم صرفا یک تهدید مشترک باعث شده که یک همکاری مشترک نظامی میان ایران و روسیه شکل بگیرد؛ اما ائتلافی بوجود نیامده است و روس ها از عینک خود به مسائل منطقه نگاه می کنند و اولویت های آنها در برخی مسائل با ما متفاوت است که این موضوع هم چیزی عجیبی نیست و بالاخره آنها منافع ملی خود را به نحو دیگری تعریف می کنند.»
وی افزود: «لذا عملا ما ائتلافی با روسیه نداریم و صرفا همکاری های مشترک نظامی ۱+۴ وجود دارد که شامل چهار کشور روسیه، ایران، عراق و سوریه به اضافه حزب الله لبنان است که حضور بسیار قوی در بحران سوریه دارد.»
اسداللهی گفت: «اما موضع ایران به صورت قاطع از سوی مقام معظم رهبری بیان شده و جناب آقای ظریف هم در کنفرانس وین این موضع را به صورت شفاف مطرح کردند و آن اینکه از دید ایران سرنوشت نظام سیاسی سوریه و اینکه چه کسی در سوریه رئیس جمهور باشد باید به وسیله مردم سوریه انتخاب شود نه اینکه چند کشور دور هم بنشینند و برای مردم سوریه تصمیم بگیرند.»
وی ادامه داد: «لذا حتی اگر موضع روس ها تغییر کند، موضع جمهوری اسلامی تغییر نخواهد کرد و همچنان این موضع را ادامه خواهد داد که باید بوسیله یک راه حل سیاسی انتخابات ریاست جهوری در سوریه برگزار شود و آقای اسد در کنار سایر کاندیداها به رقابت بپردازد تا مردم سوریه یک نفر را به عنوان رئیس جمهور انتخاب کنند.»
اسداللهی در پاسخ به این سوال که اگر روسیه موضع خود را تغییر دهد ممکن است همکاری های مشترک نظامی میان ایران و روسیه کمرنگ یا قطع شود؟، گفت: «روس ها از ابتدای بحران سوریه یک روز هم کمک خود به نظام سوریه را قطع نکردند و همواره کمک های تسلیحاتی، لجستیکی، قطعات یدکی هواپیماها و تجهیزات ارتش سوریه را تامین کرده اند.»
وی ادامه داد: «اما اگر موضع روسیه تغییر کند آنگاه مخاطب آنها فقط ایران نخواهد بود؛ بلکه باید دید آیا نظام سوریه همچنان مایل خواهد بود حضور نیروی هوایی روسیه را در خاک خود بپذیرد یا خیر.»
وی افزود: «از دید ایران این موضوع به نظام سوریه برمی گردد و اگر نظام سوریه با شرایط جدید باز هم مایل به همکاری با روسیه باشد ایران مشکلی ندارد و جنگ علیه تکفیری ها را ادامه خواهد داد. اما اگر نظام سوریه نخواهد به همکاری با روسیه ادامه دهد این موضوع دیگر مسئله میان این دو کشور است.»
اسداللهی در پاسخ به این سوال که اگر موضع روسیه تغییر کند، سرنوشت اسد چه خواهد شد و آیا ایران می تواند به تنهایی اسد را در قدرت نگاه دارد؟، گفت: «تاکنون نقش مهمی که روسیه برای حمایت از نظام سوریه ایفا کرده در شورای امنیت بود که چندین بار به همراه چین قطعنامه های صادره علیه سوریه را وتو کردند. لذا اگر اختلافی میان روسیه و نظام سوریه شکل بگیرد قطعا نظام سوریه در آینده این حمایت را ازدست خواهد داد و این موضوع می تواند مشکلات بزرگی را برای نظام سوریه ایجاد کند.»
وی ادامه داد: «اما من بعید می دانم روس ها تا اینجا پیش بروند؛ چون جایگزین دیگری در منطقه ندارند و در حالی که در جهان عرب به طور سنتی کشورهای عراق، یمن جنوبی، الجزایر، لیبی و سوریه متحد روسیه به شمار می رفتند در تحولات چند دهه اخیر به جز سوریه یا این نظام ها از بین رفتند و یا مانند یمن ادغام شده اند.»
وی افزود: «لذا بعید است روسها بخواهند تا آخر خط پیش بروند و دست از حمایت از نظام سوریه بردارند چون در صورت سقوط نظام سوریه، داعش و تکفیری ها حاکم شده و وضعیت لیبی تکرار خواهد شد.»
اسداللهی با بیان اینکه کسانی که با نظام سوریه آشنا دارند می دانند کنار گذاشتن بشار اسد مساوی با فروپاشی کل نظام سوریه خواهد بود و بنابراین بعید است روسها بخواهند چنین تصمیمی بگیرند گفت: «اما در صورت تغییر موضع روس ها قطعا حفظ اسد برای ایران نیز مشکل تر خواهد شد؛ چرا که ایران یک نوع حمایتی را می تواند برای نظام سوریه تامین کند، اما نمی تواند کاری که روسیه و چین در شورای امنیت انجام می دادند را انجام دهد.»
