«آب مایه حیات است»، جمله ای که همه ما آن را بارها و بارها تکرار کرده ایم اما کمتر پیش آمده در حفظ و حراست از این مایه حیات اقدامی عملی انجام دهیم تا آنجا که اکنون بواسطه الگوهای ناصحیح مصرف بسیاری از استان های کشور با بحران آبی دست و پنجه نرم می کنند که البته نباید شرایط اقلیمی و کاهش بارش نزولات آسمانی را در بوجود آمدن این شرایط نادیده گرفت هرچند که حتی در این خصوص نیز می توان رد پای اقدامات تخریبی آدمی در سرایط زیست محیطی را به وضوح دید.

با وجود تمام این تفاسیر در حال حاضر رنگ قرمز هشدار در خصوص بحران کم آبی در کشور ما پر رنگ تر از هر زمان دیگری است و در مناطقی چون آذربایجان شرقی نیز با وجود قرار گیری در ناحیه کوهستانی و بارش های متوسط بهتر از برخی مناطق خشک کشور، این بحران خود را به وضوح نشان داده و مشکلاتی چون خشک شدن دریاچه ارومیه نیز در بحرانی تر شدن این وضعیت چندان کم تاثیر نیست، شرایطی که همه حکایت از لزوم تدبیر جدی در حوزه آب و استفاده بهینه و مدیریت شده از منابع آن در حوزه های مختلف دارند.

تشکیل کمیته بحران آب در آذربایجان شرقی

مدیر کل بحران استانداری آذربایجان شرقی در پاسخ به سوال خبرنگار مهر مبنی بر اینکه آیا کمیته بحرانی برای آب در استان تشکیل یافته شده است یا نه، اظهار داشت: کمیته ای با عنوان بحران کم آبی به ریاست استاندار آذربایجان شرقی در خصوص بحران آب شرب شهری و روستایی تشکیل یافته و تاکنون دو جلسه این کارگروه تشکیل یافته است.

خلیل ساعی ادامه داد: بنده به عنوان مدیر بحران آب شرب شهری و روستایی در این کمیته انتخاب شده ام و در این ستاد جلسات متعددی در خصوص بحران کم آبی با حضور نماینده های شرکت آب و فاضلاب، شرکت آب منطقه ای و شرکت برق تبریز برگزار شده است.

وی افزود: در حال حاضر کشور ما با بحران کم آبی مواجه شده است و آذربایجان شرقی نیز از این امر مستثنا نیست بطوریکه استان های مرکزی و جنوب کشور چون شیراز و خوزستان نسبت به آذربایجان شرقی وضعیت بحرانی دارند و آذربایجان شرقی نسبت به این استان ها از کم آبی زیاد رنج نمی برد و وضعیت خوبی دارد اما این امر نیز به این مفهوم نیست که ما  در مصرف آب صرفه جویی نکنیم.

وی در ادامه تصریح کرد: امسال بارش ها در فصل پاییز به خصوص مهر ماه خوب بود و این امر باعث شد که آب پشت سدها افزایش یابد، اگر این بارش ها در زمان مذکور اتفاق نمی افتاد، مطمئنا با بحران کم آبی جدی در استان مواجه می شدیم.

حوزه کشاورزی متهم ردیف اول مصارف بالای آبی

وی در پاسخ به سوال خبرنگار مهر که کدام یک از حوزه ها بیشترین مصرف آب را به خود اختصاص داده است، افزود: بخش کشاورزی ۸۷ تا ۹۰ درصد مصرف آب را به خود اختصاص داده است و بخش صنعت و مصارف خانگی تنها ۱۰ درصد مصرف آب را به خود اختصاص داده است و بیشترین تلاش ما در بخش کشاورزی است که با ارایه راهکارهایی مصرف آب را در این حوزه کاهش داده و کنترل و مدیریت کنیم.

مدیر کل بحران استانداری آذربایجان شرقی با اشاره به راهکارها برای مدیریت مصرف آب گفت: جلوگیری از حفر چاه های غیرمجاز و نصب کنتورها بر روی چاه های حفر شده مجاز می تواند در کاهش مصرف آب نقش زیادی داشته باشد و از طریق صدا و سیما جهت مصرف بهینه آب اطلاع رسانی های لازم را در تمام فصل ها به خصوص فصل پر مصرف آب به صورت تیزرهای تبلیغاتی انجام می دهیم.

وی با بیان اینکه کم آبی در کشور یک واقعیت است اما تا زمانی که گرمای این بحران به تنمان نخورده نمی توانیم این حقیقت را باور کنیم، افزود: ۷۰ درصد مصارف خانگی آب هدر می رود و بر همین اساس مردم تنها با قطع شیر آب در زمانی که مصرف نمی کنند، می توانند از هدر رفت این نعمت پر ارزش خداوند و ماده حیاتی گرانبها جلوگیری کنند.

ساعی همچنین از رسانه ها خواست تا با اطلاع رسانی های به موقع و فرهنگسازی صحیح چگونگی مصرف بهینه آب را برای عموم مردم آموزش دهند و با اشاره به راهکارهایی برای تنبیه اسراف کنندگان آب افزود: اگر قبض مصرف آب در یک خانه ای بیشتر از حد مجاز و استاندارد باشد، قطع می شود و در ساخت و سازها نیز می توان از آب خام استفاده کرد و از اسراف و هدر رفت آب شرب در ساخت و سازها جلوگیری کرد.

رتبه تک رقمی ایران در پیش بینی بحران های آبی آتی جهانی

وی همچنین در ادامه آبیاری فضای سبز در زمان تابش شدید خورشید توسط شهرداری را یکی دیگر از موارد مصرف بیش از حد آب عنوان کرد و ادامه داد: در این زمان آب بعد از آبیاری تبخیر می شود و به شهرداری پیشنهاد می شود تا آبیاری فضای سبز را در ساعات شب انجام دهد و در کنار آن آبیاری قطره ای و بارانی نیز از راهکارها برای مصارف آب در بخش کشاورزی است و بر همین اساس با همکاری جهاد کشاورزی آبیاری قطره ای را به صورت نمادین به کشاورزان استان آموزش می دهیم.

مدیرکل بحران استانداری آذربایجان شرقی با اعلام این خبر که احتمال سهمیه بندی آب در تبریز با توجه به افزایش دما در تابستان امسال وجود دارد، گفت: پیش از این مسئولان به امر کمبود منابع آبی و احتمال ایجاد بحران آب در کشور توجه چندانی نکرده بودند ولی در دو سال گذشته این امر به صورت ملموس و عینی مورد توجه دولت قرار گرفته است.

ساعی به استانداردهای جهانی در خصوص مصرف آب نیز اشاره و تصریح کرد: هر کشوری مجاز است که از ۲۰ درصد آب و منابع آبی تجزیه پذیر خود استفاده کند که متاسفانه در حال حاضر این میانگین در کشور ما ۸۰ درصد و میانگین استانی  آن ۷۲ درصد است و طبق پیش بینی سازمان های جهانی مرتبط با مدیریت بحران، در ۳۰ سال آتی بیش از ۴۶ کشور دنیا، بحران کم آبی را تجربه می کنند که یکی از رتبه های تک رقمی بحران کم آبی متعلق به کشور ایران خواهد بود.

اعطا کمک های بلاعوض برای تغییر سیستم های آبیاری به کشاورزان جهت اصلاح الگوی مصرف

مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اقدامات انجام شده در خصوص مصرف بهینه آب در حوزه کشاورزی اظهار داشت: بخش کشاورزی بیشترین مصرف آب را به خود اختصاص داده و از ۱.۲ میلیون هکتار اراضی کشاورزی کشور، ۴۰۰ هزار هکتار مربوط به اراضی آبی است که در حال حاضر این اراضی از سبک آبیاری به صورت سنتی خارج شده و به سیستم نوین آبیاری مجهز می شود.

کامران یوسفی راد افزود: در همین راستا برای افزایش سطح راندمان آبی پایاب سد علویان بناب و مراغه شبکه های فرعی ایجاد شده است که آبیاری  از طریق کانال های آبیاری انجام می شود و در حال حاضر آبیاری تحت فشار یکی از روش های موثر در کشاورزی مدرن است و به این علت برای کشاورزان علاقه مند تسهیلاتی برای تغییر نوع آبیاری در اختیار آنها قرار خواهیم داد.

وی با اشاره به حمایت جهاد کشاورزی از کشاورزان علاقه مند به تغییر سیستم آبیاری ادامه داد: دولت برای آبیاری تحت فشار هر هکتار از اراضی ۱۵ میلیارد ریال و برای آبیاری بارانی ۵۰ میلیارد ریال تسهیلات بلاعوض به کشاورزان علامند برای تغیر سیستم آبیاری اعطا می کند.

یوسفی راد تصریح کرد: در حال حاضر راهکارهایی برای مدیریت منابع آبی و بهینه سازی مصرف آب در وزارت کشاورزی تدوین شده و استان ها نیز بر اساس برنامه ریزی ها این برنامه ها را پیش می برند.

نهادینه سازی فرهنگ صحیح مصرف آب در جامعه امری اجتناب ناپذیر

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب آذربایجان ‌شرقی در گفتگو با خبرنگار مهر بر ضرورت نهادینه شدن فرهنگ صحیح مصرف آب در جامعه تاکید و تصریح کرد: طول شبکه توزیع آب شهری در استان ۹ هزار کیلومتر است و بیش از چهار هزار کیلومتر این شبکه در تبریز قرار دارد.

ایمانلو تاکید کرد: بهینه سازی و تغییر الگوی مصرف در بخش آب شرب استان همواره مورد تاکید بوده و این شرکت خود را ملزم به اتخاذ تمهیدات و برنامه ریزی برای استفاده درست آب شرب توزیعی توسط مشترکین کرده است.

وی در ادامه اظهار داشت: کنترل و پایش کیفی آب در آزمایشگاه آب استان یکی از فعالیت های روزمره شرکت آب و فاضلاب آذربایجان شرقی است و این آزمایشگاه پس از تهران مجهزترین آزمایشگاه در این زمینه است که علاوه بر آذربایجان شرقی برخی از استان های همجوار را نیز تحت پوشش دارد و بر اساس آزمایشات صورت گرفته، مطلوبیت آب استان ۱۰۰ درصد بوده که رقمی بسیار قابل توجه و بسیار خوب است .

ایمانلو از شهروندان خواست با استفاده از شیر آلات کاهنده و همچنین با استفاده از لباسشوئی و ظرفشوئی های استاندارد و کم مصرف نسبت به صرفه جوئی در مصرف این مایه حیاتی کوشا باشند .

وی اضافه کرد: برای اینکه مشکلی برای تامین آب آشامیدنی مردم به وجود نیاید باید متوسط سرانه مصرف آب به ۱۵۰ لیتر در شبانه روز و مطابق الگوی طرح شده برسد. ولی متاسفانه سرانه مصرف آب در استان ۱۸۵ لیتر در شبانه روز بوده که نسبت به میانگین استاندارد ۳۵ لیتر در شبانه روز بیشتر مصرف می شود که امر نیازمند تغییر الگوی مصرف آب و در نتیجه صرفه جویی توسط مشترکین عزیز می باشد .

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب آذربایجان ‌شرقی همچنین در پایان سخنان خود از شهروندان خواست تا جهت رعایت الگوی مصرف و پرهیز از اسراف در مصرف آب شرب تلاش جدی داشته باشند.

بدون شک لازمه حتمی ثمربخشی تمام اقدامات صورت گرفته توسط سازمان ها و بخش های مختلف در کشور، تغییر نگاه و فرهنگ مصرف آب در نزد مصرف کنندگان است چون تا زمانی که تک تک اقشار و افراد جامعه نسبت به این بحران جدی و خوابیده پشت در غفلت و بی توجهی ما به عنوان مصرف کننده حساس نشوند و آن را به عنوان ضرورتی اجتناب ناپذیر باور نکنند، وضعیت منابع آبی هر روز بدتر از دیروز خواهد شد و تنها پیامد آن تهدید حیات انسانی در همه ابعاد خواهد بود.